آداب تلاوت قرآن ، رعایت ادب در خواندن قرآن
آداب تلاوت قرآن ، رعایت ادب در خواندن قرآن
مؤلف: صالح احمد الشامی / مترجم: مجتبی دوروزی
رعایت ادب در همراهی با قرآن
بی شک پیوند با قرآن موضوعی است که بر هر مسلمانی واجب است؛ به خاطر این که در زمره ی کسانی قرار نگیرد که قرآن را رها کرده اند، و این که در این پیوند و ارتباط، عظمت و بزرگی این کتاب و قداست آن را دریابد، لذا با رعایت ادب با آن تعامل نموده، و با رعایت ادبی که متناسب با جایگاه آن است آن را تلاوت و قرائت می کند. شایسته است که برخی از این آداب را در رابطه با هرکدام از این دو موضوع یادآوری کنیم:
در این مورد بخوانید: روشها و ابزارهایی عملی برای تلاوت و تدبر بهتر در قرآن
- رعایت ادب در همراهی با قرآن کریم:
نقطه آغاز آن این است که فرد مسلمان این نکته را متوجه شده و دریابد که این کتاب جدای از هر کتاب دیگری است؛ این کتاب سخن پروردگار جهانیان است، سخنی که جبرئیل امین آن را بر قلب سرور پیامبران فرود آورده است، به همین خاطر باید در اوج ادب و احترام و بزرگداشت با آن تعامل نمود.
خود قرآن کریم بر روی اولین این آداب دست گذاشته و بدان تصریح کرده است، با این سخنش که می فرماید:
﴿لَا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ﴾ (واقعه: ۷۹)
((که جز پاکیزگان به آن دست نمی رسانند.))
و سنت پاک نبوی آمده تا بگوید: «جز انسان پاک (وضو گیرنده) نباید کسی قرآن را مس کند. »
لذا بر فرد مسلمان واجب است که هرگاه قرآن را در دست گیرد طهارت و پاکی کامل داشته باشد یعنی دارای وضو باشد.
فقها از آداب دیگری نیز سخن گفته اند از جمله:
- مکانی که قرآن در آن قرار داده می شود مکانی محترم و موقر بوده و بالاتر از سطح زمین باشد.
- اگر قرآن در میان مجموعه ای از کتاب های دیگر بود، کتابی بر روی آن قرار داده نشود بلکه مصحف قرآن بالاتر از دیگر کتاب ها باشد.
- اگر مصحف در سمتی از خانه باشد نباید پاها بدان سمت دراز شود و اگر در اتاق خواب باشد باید در سمت راست یا چپ با در جهت سر شخص خوابیده باشد، و نه در سمتی که او پاهایش را بدان سمت دراز کرده است.
و در همین راستا: پدیده ی جدیدی در مساجد روی داده است و آن قرار دادن نیمکت هایی چوبی با ارتفاع کم است تا نزدیک دست کسی باشد که در مسجد نشسته است، و مصحف های قرآن روی آن ها نهاده شده است، فردی که ادب همراهی با قرآن را یاد نگرفته به درون مسجد آمده و جایی نشسته و پایش را دراز می کند، در حالی که فاصله میان پاهای او و مصحفی که رو به رویش است از یک گام یا کمتر از آن تجاوز نمی کند! و این نشانه ی بی ادبی است.
من نمی توانم همه حالت هایی که در آن ادب همراهی با قرآن تحقق یافته را برشمارم، اما می گویم: این مسأله ای است که در روح و جان فرد مسلمان سر برآورده و او را وامی دارد تا در هر حالت به بهترین شیوه، و به شکلی که متناسب با این کتاب ارجمند است با آن رفتار نماید… همچنین ما را وامی دارد تا فرزندان مان را بر این اساس تربیت کنیم.
- رعایت ادب به هنگام تلاوت قرآن:
پیش تر تعدادی از این آداب بیان شد، شایسته است که به شیوه اختصار برخی دیگر از این آداب را پیش رو قرار دهیم:
۱- این که شیوه نشستن تلاوت کننده مؤدبانه و متناسب با منزلت مناجات باشد، تلاوت کننده قرآن با سخن خدا با او به مناجات می پردازد، شاید بهترین شیوه نشستن حالتی باشد که جبرئیل (ع) روبه روی رسول الله (ص) نشست، آن گاه که از ایشان درباره اسلام سؤال کرد… و همانند شیوه نشستن میان دو سجده در نماز است.
۲- این که قاری وضو داشته باشد، حتی اگر قرآن در دستانش نبوده و آن را از حفظ بخواند.
٣- اگر امکان داشته باشد به هنگام نشستن رو به قبله باشد.
۴- پاکیزه بودن جایی که قاری در آن جا می نشیند.
۵- به خاطر آوردن عظمت کلامی که تلاوت می کند، و هم چنین عظمت گویندهی آن؛ و وجود این احساس در او که مخاطب این کلام و گوینده آن است… وهدف عمل به آن است.
۶- گفتن: «أعوذ بالله من الشیطان الرجیم» در ابتدا، چرا که خداوند متعال می فرماید:
﴿فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ﴾ (نحل: ۹۸)
((پس هرگاه قرآن بخوانی، از شیطان رانده شده به خداوند پناه جوی.))
۷- داشتن حضور ذهن و تدبر در آیات و تلاش برای فهم معانی آن، بی شک خداوند چنین کاری را برای کسی که خواهان آن باشد آسان می گرداند.
۸- داشتن خشوع در اثنای تلاوت.
۹- خواندن آیات به شیوه ترتیل، و با صدای بلند، و زیبا کردن صوت به هنگام قرائت… دستور به انجام همه ی این کارها در آیات کریمه قرآن و احادیث شریف بیان شده است.
۱۰۔ خودداری از قرائت به هنگام خمیازه کشیدن.
۱۱۔ قطع نکردن قرائت مگر به خاطر نیاز و حاجتی.
۱۲- به هنگام رسیدن به آیه ای که دربردارنده ی وعده ای است توقف کرده و آن را از خداوند طلب کند و به هنگام رسیدن به آیه ای که دربردارنده تهدید و ترساندن است توقف کرده و از آن به خدا پناه ببرد.
۱۳- اگر در مکانی تعدادی مشغول قرائت بودند، برخی صدای خود را بلند نکنند که سبب تشویش دیگران گردد بلکه قرائت به گونه ای صورت گیرد که شخص خودش صدایش را بشنود.
۱۴- قاری در کوچه و بازار و مکان های پرسروصدا قرائت نکند… چون که ارزش و احترام قاری و قرائت از بین رفته و باقی نمی ماند.
——————————-
منبع: مؤلف: پیام های قرآن / صالح احمد الشامی / مترجم: مجتبی دوروزی / نشر احسان
