۴- سخنی پیرامون وحدت ، نکات مهمی در ارتباط با تعامل و همزیستی ، شیوه گفتگوی مخالفین
۴- سخنی پیرامون وحدت ، نکات مهمی در ارتباط با تعامل و همزیستی ، شیوه گفتگوی مخالفین
نویسنده : استاد، دکتر ا.د. سلمان العوده / ترجمه: کانون ترجمه فارسی
نکات مهمی در ارتباط با تعامل و همزیستی
گفتگوی مخالفین با بهترین معیارها
خداوند میفرماید: وجادلهم باللتی هی أحسن » نحل/۱۲۵
با آنان به بهترین شکل گفتگو کن.
« ولا تجادلوا اهل الکتاب الا بالتی هی احسن « عنکبوت/۴۶
مجادله و گفتگو نکنید با اهل کتاب مگر به بهترین شکل و روش.
وقتی قرآ« در مجادله و گفتگوی با یهود و نصاری ما را به بهترین روش یعنی استعمال و بکارگیری بهترین الفاظ، عبارتها، روشها، اسلوبها و استدلالها راهنمایی میکند حساب ما در گفتگو با کسانی که در دین و نسبت یکسان هستند و بعضاً در رابطه با مصالح دنیوی و یا موقعیت مادی، اختلاف دارند، کاملاً روشن است.
اینجاست که اهمیت قضیه گفتگو به بهترین اسلوب روشن میگردد، قضیه گفتگو میان فرد و همسرش، پدر و فرزند، شریک معامله، رئیس و مامور و بالخره گفتگوی عمومی میان تمامی گروهها و طوایف است.
از روشهای بسیار خوب گفتگو این است که ما از شیوهها و اسلوبهای پیشرفته به دور از ناسزاگوئی و اتهام زدن بهرهگیری نمائیم. انسانی توانمند است که بر احساسات و عواطف غالب آید و ترس و وحشت را از درون بزداید.
از این رو اهل علم، همچون ابنتیمیه، ابن قیم، غزالی، شاطبی و امثال ایشان میفرمایند: اگر در مناظره و گفتگو دشنام و ناسزاگوئی غالب بوده و حرف اول را میزد، بدون شک جاهلان اکثراً فاتح و سربلند از میدان بیرون میآمدند اما باید دانست که غلبه و پیروزی با دلیل و برهان است اگر چه با صدای ضعیف هم باشد.
به همین دلیل فریاد زدن، داد و بیداد کردن و بالا بردن صدا نمیتواند از عوامل پیروزی در مناظره و گفتگو قرار گیرد. به همین صورت، به کار گیری عبارتهای درشت و خشن و هجومی در مقابل حریف و تشبیه فرد به حیوانات و پرندگان و یا متهم ساختن و مجروح ساختن فرد و امثال این روشها، جایگاه پسندیدهای نداشته و دخالت دادن آنها در بحث و مناظره خلاف ادب و قانون مناظره است.
تفاوت قائل شدن میان مسایل شخصی و موضوع علمی اگر مشغول بحث و مناظره در ارتباط با یک مسئله علمی- فقهی و یا دعوی و یا غیره – هستید سعی کنید مسائل شخصی که با شخص مناظره کننده دارید را وارد بحث ننمائید.
داستان جالبی در این مورد است که داود ظاهری با فردی مناظره کرد آن فرد در همان ابتدای مناظره گفت: ای داود، ای ابوبکر تو چنین گفتی و چنان، بنابر این کافر شدی،الحمدلله!
داود ظاهری به او گفت: سبحان الله! چگونه میشود یک مسلمان از کافر شدن برادر مسلمانش خوشحال شود؟!
منظور اینکه اگر میگفتی که کافر شدی و لاحول و لا قوه الا بالله را میافزودی و إنالله و إناإلیه راجعون را میخواندی. گفته عاقلانهای بود اما اینکه میگوئی – کافر شدی الحمدلله! گویا خوشحالی که برادرت بدون خواست و اراده و بدون آگاهی به دام کفر گرفتار شده است و شاید کفر هم نباشد اما چنین تفسیر شده است.
دخالت نکردن در مسئلهای که به انسان مربوط نیست و آگاهی کامل هم ندارد:
خداوند میفرماید: «و لا تقف ما لیس لک به علم إن السمع و البصر و الفؤاد کل اولئک عنه مسئولاً» اسراء/۳۶
بسیاری از مردم در ارتباط قضایا به گونهای سخن میگویند که گویا زیر و زبر آن را میدانند میگویند: من در این قضیه صاحب نظر هستم و از تجربه و علم کامل نسبت به قضیه برخوردارم و طوری سخن میگوید، گویا جزئیات و کلیات را میداند. اگر کسی در این هنگام او را بیازماید متوجه میشود که اصل مسئله را نمیداند چه بماند به جزئیات و گفتهها و دلایل مردم و درست و نادرست آن.
از اینرو حکمت و مصلحت اینست که انسان از دنبال کردن بسیاری از سؤالها، مناظرهها و گفتگوها، که از حقیقت آنها در جریان نیست و نمیتواند نظر خوبی بدهد خودداری نماید.
در بسیاری از موارد مناظرههای صورت گرفته از کانالهای ماهوارهای، مجالس و یا اینترنت در واقع نوعی کف زدن است.
همچون مسابقات کشتی و یا کاراته، هواداران هر گروه با کف زدن آنها را تشویق میکنند در این میان اگر از فردیموضوع را جویا شوید متوجه میشوید که اطلاع چندانی ندارد جز محبت با یک گروه و به همین خاطر کف میزنند و تشویق میکنند و یا اینکه با تنفر از یک گروه به فکر بدنام کردن آنست، مسلماً این روش نه عاقلانه است و نه عامل پیشرفت.
داستان استاد دانشگاهم را هیچگاه فراموش نمیکنم، روزی میان او و یکی از دانشجویان بحث به درازا کشید، مناظره هم کاملاً علمی بود و در فضایی آرام، اما در آخر کلاس دانشجویی بود تا حدی بیادب و بیحیا، دوست داشت استاد را مسخره و وحشتزده کند.
به همین خاطر در هر قسمت از مناظره با صدای بلند از آخر کلاس فریاد میزد: یک/صفر به نفع دانشجو.
با این وجود استاد بسیار ماهر و زیرک بود، موضوع را به آرامی ادامه داد تا اینکه به پایان رسید.
———————————–
منبع : سخنی پیرامون وحدت / نویسنده : استاد، دکتر ا.د. سلمان العوده / ترجمه: کانون ترجمه فارسی
نوشته های مرتبط:
۱- سخنی پیرامون وحدت و تفاوت میان اختلاف و تفرقه
۲- سخنی پیرامون وحدت ، برادری ایمانی و رابطه اش با وحدت امت
۳- سخنی پیرامون وحدت ،انواع تفرقه و تعصب ، تعصب مذهبی، حزبی، قبیله ای، ملی و نژادی