حکم خوردن یا آشامیدن شخص روزه‌دار از روی فراموشی
حکم خوردن یا آشامیدن شخص روزه‌دار از روی فراموشی
نویسنده : دکتر یوسف قرضاوی/ مترجم: دکتر احمد نعمتی
سؤال: انسان چه بسا ایام ماه رمضان به ویژه در اوایل آن، از روی نسیان و فراموشی، یک لیوان آب یا یک سیگار یا هر چیز دیگری را بردارد و به دهانش گذارد، و بعد از خوردن مقداری غذا، یا نوشیدن قدری آب، به یاد می‌آورد که روزه است؛ آیا در این صورت می‌تواند روزۀ خود را به اتمام برساند؟
جواب: در صحیحین به نقل از ابوهریره روایت شده که پیامبر(ص) فرموده است:
(مَن نَسِیَ و هُوَ صائِمٌ فَأَکَل و شَرِبَ فَلیُتِمَّ صَومَهُ فَانَّما اَطعَمَهُ اللهُ وَ سَقاه)
« هر شخص روزه‌داری که از روی فراموشی چیزی بخورد و یا بیاشامد، روزۀ خود را تمام کند؛ زیرا، (در واقع) خداوند به او طعام و شراب داده است…»
این حدیث را دارقطنی به سند صحیح با عبارت دیگری آورده است:
(فَانَّما هو رِزقٌ ساقَهُ اللهُ اِلیهِ وَ لا قَضاءَ عَلَیهِ)
« این روزی‌ای است که خداوند به او ارزانی فرموده و قضای روزه بر او واجب نیست».
دارقطنی و ابن خزیمه و ابن حبّان و حاکم با عبارت دیگری آورده‌اند:
(مَن أَفطَرَ مِن رَمَضانَ ناسیاً فلا قَضاءَ عَلَیهِ وَ لا کَفّارَهَ)
«هر کس در روز ماه رمضان از روی فراموشی افطار نماید، قضا و کفّاره بر او واجب نیست».
ابن حجر می‌گوید: سند این حدیث صحیح است.
این احادیث به صراحت دلالت دارند بر اینکه خوردن و نوشیدن شخص روزه‌دار از روی فراموشی تأثیری در صحت و درستی روزه ندارد. این مطلب مطابق گفتار خداوند متعال است که می‌فرماید: (رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِینَا أَوْ أَخْطَأْنَا) « پروردگارا! اگر فراموش کردیم یا به خطا رفتیم بر ما مگیر»
و در حدیث ثابت شده که خداوند متعال این دعا را پذیرفت. همچنانکه در حدیث دیگری آمده است:
(آِنَّ اللهَ وَضَعَ عَن هذِه الاُمَّهِ الخَطَأَ وَ النِّسیانَ وَ مَااستُکرِ هُوا عَلَیه)
« خداوند خطا و فراموشی و اضطرار را بر امت من بخشیده است».
بنابراین شخص روزه‌داری که از روی فراموشی بخورد و بنوشد، باید بقیۀ روز را امساک کند و روزه‌اش را به اتمام رساند و شکستن روزۀ آن روز برای وی جایز نمی‌باشد. وبالله التوفیق
—————————————————-
منبع : دیدگاه‌های فقهی معاصر(جلد اول)/ مؤلف: دکتر یوسف قرضاوی/ مترجم: دکتر احمد نعمتی/ ناشر: نشر احسان/ چاپ اول۱۳۸۰
