تکفیر کردن مسلمانان بخاطر ارتکاب گناه

تکفیر کردن مسلمانان بخاطر ارتکاب گناه

شیخ الاسلام ابن تیمیه

درست نیست مسلمان را به خاطر
ارتکاب گناه تکفیر نمود مادامکه گناه کوچکتر از شرک اکبر باشد و آن
گناه مورد اختلاف باشد، و نیز بخاطر خطایی که انجام داده تکفیر نمی‌گردد.

شیخ الاسلام می‌گوید[۱]:

او در حالی که قاعده اهل سنت و
جماعت را درباره اهل اهواء و بدعت را بیان می‌کرد گفت: جایز نیست مسلمان را بخاطر
گناهی که انجام داده و یا خطایی که مرتکب شده، تکفیر نمود مانند مسایلی که اهل
قبله بر آن به اختلاف و تنازع افتاده‌اند. خداوند می‌فرماید:

«پیامبر، به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده، ایمان
آورده است. (و او، به تمام سخنان خود، کاملا مؤمن مى‏باشد) و همه مؤمنان (نیز)، به
خدا و فرشتگان او و کتابها و فرستادگانش، ایمان آورده‏اند; (و مى‏گویند:) ما در
میان هیچ یک از پیامبران او، فرق نمى‏گذاریم (و به همه ایمان داریم). و (مؤمنان)
گفتند: ما شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! (انتظار) آمرزش تو را (داریم); و
بازگشت (ما) به سوى توست».  (بقره: ۲۸۵)

و در حدیث صحیح آمده که خداوند
جواب این دعا را داده و از خطای مؤمنان در گذشته است[۲].

خوارج که از
دین برگشته بودند و در دین بدعت گذاری می‌کردند، پیامبر ص که قبلاً دستور کشتن
آنان را داده بود، علی، امیر المؤمنین یکی از خلفای راشدین ن با آنان جنگید، و
تمام أئمه از صحابه گرفته تا تابعین بر کشتن آنها متفق القول هستند، با وجود این،
علی بن ابی‌طالب، سعد بن أبی و قاص و دیگر صحابه آنان را کافر نمی‌دانستند بلکه
آنان را مسلمان می‌دانستند، علی هم با آنان نجنگید تا وقتی که خون حرام را ریختند
و اموال مسلمانان را به غارت بردند، بنابراین بخاطر دفع ظلم و تجاوزشان با آنان
جنگید نه به خاطر اینکه معتقد باشد که آنان کافر هستند، و به همین علت زنان آنان
را به اسارت نگرفت و اموال و دارایی آنان را هم به غنیمت نبرد.

وقتی اینها
که گمراهیشان توسط نص و اجماع ثابت شده، و خدا و رسولش دستور قتل آنان را صادر
نموده، ولی تکفیر نمی‌شوند، چگونه است بعضیها که دچار سردرگمی شده‌اند و در بسیاری
از مسایل حق را اشتباه گرفته‌اند، مسایلی که حتی آنان که عالمتر هم هستند به غلط
می‌افتند!!

پس جایز نیست که این گروهها و
طوایف همدیگر را تکفیر نمایند و یا خون و مالش را حلال نمایند، اگر چه دارای
بدعتهای روشنی هم باشند، تازه اگر تکفیر کننده هم بدعت‌گذار باشد چه خواهد شد!! چه
بسا بدعت آنان خیلی بزرگتر خواهد بود و غالباً اینان تماماً به حقایق جاهل هستند.

اصل این است که خون مسلمانان،
اموالشان و ناموس آنان بر همدیگر حرام است مگر با إذن خدا و رسولش.

پیامبر ص هنگامی که در حجه الوداع
خطبه خواند، فرمود: «إنَّ دماءکم وأموالکم وأعراضکم علیکم حرامٌ، کحرمه یومکم هذا،
فی بلدکم هذا، فی شهرکم هذا»[۳].

«خون و مال و ناموس مسلمان بر
مسلمان حرام است همچون حرمت این روز در این شهر و در این ماه».

و باز هم می‌‌فرماید: «کل المسلم
على المسلم حرامٌ: دمُهُ ومالُه وعرضُه»[۴].

«خون، مال و ناموس هر مسلمانی بر
مسلمانان حرام است».

و باز هم می‌فرماید: «مَنْ صَلَّى صَلاتَنَا، وَاسْتَقْبَلَ
قِبْلَتَنَا، وَأَکَلَ ذَبِیحَتَنَا، فَذَلِکَ الْمُسْلِمُ الَّذِی لَهُ ذِمَّهُ
الله وَذِمَّهُ رَسُولِهِ، فَلا تُخْفِرُوا الله فِی ذِمَّتِه»[۵].

«هر کس مانند ما نماز بخواند و به قبله ما رو
نماید و ذبیحه ما را بخورد، مسلمان است. و چنین شخصی را خدا و رسول،‏ امان داده‌اند.
پس به کسی که در امان خدا است خیانت نکنید».

و در جایی دیگر می‌فرماید: «إذا
التقى المسلمان بسیفیهما فالقاتل والمقتول فی النار»[۶].

«اگر دو مسلمان با شمشیرهایشان ‌با
یکدیگر بجنگند، هر دوی آنها در آتش هستند». گفتند یا رسول الله آنکه قاتل است، حقش
هست، مقتول چرا؟ فرمود: چون او هم می‌خواست قاتل را بکشد.

همچنین می‌فرماید:
«لا ترجعوا بعدی کفاراً یضرب بعضکم رقاب بعضٍ»[۷].

«بعد از من کافر نشوید که برخی از
شما برخی دیگر را گردن بزند».

باز هم می‌فرماید: «أیما رجل قال لأخیه، یا کافر، فقد باء بها أحدهما»[۸].

«هر کسی به
برادر دینی خود بگوید: کافر، یکی از آنان کافر خواهد بود».

تمامی این احادیث در صحاح هستند.

اگر شخص مسلمان در زمینه قتال و یا
در زمینه تکفیر تأویل نماید، با این کار کافر نمی‌شود همانطور که عمر بن خطاب در
مورد حاطب بن أبی بلتعه گفت: ای رسول خدا بگذار که گردن این منافق را بزنم، پیامبر
ص فرمود: این مرد در بدر شرکت نموده، چه بسا خداوند به اهل بدر اطلاع داده است که
فرمود: هر چه دلتان می‌خواهد انجام دهید زیرا که از شماها در گذشته‌ام. و این حدیث
نیز در صحیحین آمده است[۹].

همچنین در
صحیحین درباره داستان إفک آمده که می‌فرماید: أسید بن حضیر به سعد بن عباده گفت:
تو منافق هستی زیرا که از منافقین دفاع می‌کنى، دو طرف به مخاصمه پرداختند، که
پیامبر ص میان آنان صلح نمود[۱۰]‌.

در اینجا می‌بینیم افرادی از اهل
بدر به همدیگر نسبت نفاق داده ولی پیامبر ص هیچکدام را کافر نخوانده است، نه این و
نه آن را، بلکه به تمامی آنان مژده بهشت داده است.

همچنین در صحیحین آمده[۱۱] که اسامه بن زید گفته مردی را بعد از اینکه کلمه شهادتین را گفت کشته است، و
پیامبر ص این امر را خیلی بزرگ دانست و گفت: ای اسامه آیا بعد از اینکه گفت: لا
اله إلا الله، او را کشتی!!؟ و پیامبر ص آن را آنقدر تکرار کرد که اسامه می‌گوید:
آرزو می‌کردم که ای کاش امروز ایمان آورده بودم.

با این وجود پیامبر ص نه قصاص را
بر او واجب کرد، نه دیه، و نه کفاره را، زیرا اسامه فکر می‌کرد که او بخاطر اینکه
کشته نشود، کلمه شهادتین را گفته است و گمان می‌برد که در این صورت جایز است آن را
تأویل کرده و آن شخص را کشت.

و در میان سلف این چنین بوده که
برخی از آنان همدیگر را کشته‌اند مانند آنچه در جنگ جمل، صفین و امثال آنان رخ
داده، در حالی که همه آنان مسلمان بوده‌اند، همانطور که خداوند می‌فرماید:

«و هرگاه دو گروه از مؤمنان با هم به نزاع و جنگ پردازند، آنها
را آشتى دهید; و اگر یکى از آن دو بر دیگرى تجاوز کند، با گروه متجاوز پیکار کنید
تا به فرمان خدا بازگردد; و هرگاه بازگشت (و زمینه صلح فراهم شد)، در میان آن دو
به عدالت صلح برقرار سازید; و عدالت پیشه کنید که خداوند عدالت پیشگان را دوست
مى‏دارد».  (حجرات: ۹)

خداوند در این آیه به روشنی بیان نموده است که آنان با وجود اینکه با همدیگر
جنگیده‌اند و به همدیگر تجاوز کرده‌اند، ولی همچنان برادر و مؤمن هستند و دستور
فرموده که میان آنان به عدل صلح برقرار کنید، به همین علت است که سلف با وجود
اینکه میانشان جنگ در می‌گرفت ولی همواره یار و یاور همدیگر بودند و همچون کفار
دشمن یکدیگر نبودند، شهادت یکدیگر را می‌پذیرفتند، از همدیگر کسب علم می‌نمودند،
ارث می‌بردند، از یکدیگر زن می‌گرفتند، با هم همچون مسلمانان معامله می‌کردند با
وجود جنگ و جدایی که میانشان وجود داشت.

—————————————

منبع : گزیده‌ای از اعتقادات سلف (مجمل اعتقاد أئمه السلف)

تهیه و تنظیم: دکتر عبدالله بن عبدالمحسن الترکی

ترجمه:اسحاق بن عبدالله العوضی

سال چاپ ۱۴۲۹/۱۳۷۸هـ