اخوان المسلمین و قدرت نظامی
اخوان المسلمین و قدرت نظامی
دکتر یوسف قرضاوی
در رساله ی المؤتر الخامس امام بناء به پرسشهای بسیاری از حاضران پاسخ دادند که یکی از آن پرسشها عبارت بودند از اینکه : آیا اخوان قصد دارد برای رسیدن به اهداف و تحقق آرمانهای خود به اسلحه و قدرت متوسل شود ؟
ایشان با روشنی و وضوح پاسخ دادند که :قدرت و توانای یکی از شعار ها و رهنمود های اسلام در همه ی نظامها و قوانین خویش است .قرآن به روشنی همه ی مسلمانان را فرا می خواند که :
وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّهٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّکُمْ وَآخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ یَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فِی سَبِیلِ اللّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ
(برای مقابله با آنها تا آنجا که می توانید نیروی (مادی و معنوی )از جمله اسب های ورزیده فراهم کنید تا به وسیله ی آنها در دل دشمنان خدا و دشمنان خودتان ایجاد هراس بنمایید )انفال ۶۰.
همچنین پیامبر بزرگوار اسلام می فرماید :
« انسان مؤمن نیرومند در پیشگاه خداوند بهتر و محبوب تر است از مؤمن ضعیف و ناتوان »
این موضوع را یاد آور می شود که :اخوانی ها ژرف نگرتر و دور اندیش تر از آن هستند که رفتار ها و اقدامات سطحی فریبشان دهد . بدون تعمق و بررسی همه جانبه ی پیامدها و اهداف مورد نظر از آنها به کاری اقدام نمایند . آنها به خوبی می دانند که : اولین منزلت از منازل قدرت ،« انسجام و وحدت » و به دنبال آن دو قدرت اسلحه و بازوی مسلح است .به هیچ وجه نهضت و جماعتی که در همه ی آن زمینه ها قوی نباشد ،آن را نمی توان جماعتی نیرومند نامید ؛زیرا در صورتی که از تفرقه و پراکندگی رنج ببرند ،یا از نظر ایمانی از استواری کافی برخوردار نباشند و در عین حال به نیروی نظامی و اسلحه متوسل شوند ،سرانجامی به جز شکست و نابودی نخواهند داشت .
سؤال دیگر از ایشان این بود که :آیا اسلام در هر اوضاع و احوالی به استفاده از زور و قدرت توصیه نموده است ؟یا این که حد و شرط و شروطی قرار داده و استفاده از قدرت را در محدوده ی خاصی توجیه نموده است ؟
سؤال دیگر این که آیا استفاده از قدرت قبل از هر اقدامی انجام می گیرد ،یا بهره گیری از زور به عنوان آخرین راه حل مورد توجه قرار می گیرد ؟آیا سنجش و بررسی پیامدهای مفید و نتایج زیانبار استفاده از قدرت ضرورت دارد ؟ آیا لازم است در مورد اوضاع و احوال و محیطی که در آن از زور استفاده می شود ،برسی کافی صورت گیرد ؟یا اینکه استفاده از قدرت بدون توجه به عواقب آن واجب است ؟
اخوان بیش از توجه به اسلوب به کار گیری نیروی نظامی و پیش از اقدام به رویاروی مسلحانه در مورد آن دارای دیدگاههای خاصی می باشند . در رابطه با بیان این دیدگاهها و بررسیها در پاسخ به سؤال کنندگان می گوییم :اخوان المسلمین تنها زمانی به زور و قدرت متوسل می شوند که هیچ روش و راهکار دیگری مفید واقع نشود و جواب ندهد .زمانی که به قوت ایمان و به نیروی وحدت خود اطمینان خاطر پیدا کردند و زمانی که خواستند به قدرت متوسل شوند شجاعانه و شرافتمندانه و صریح خواهند بود .پیش از آن هشدارهای لازم را خواهند داد و پس از آن منتظر پاسخ خواهند ماند و به دنبال آن با افتخار و سربلندی به آن اقدام خواهند نمود و همه ی عواقب و نتایج این موضع گیری و اقدام خود را با کمال میل و رضایت خواهند پذیرفت .
متوسل شدن به قدرت که امام بناء آن را بیان می نماید ،به معنای اقدام به ترورهای سیا سی و کشتار شهروندان و نابودی مراکز صنعتی و خدماتی نیست ؛زیرا اگر چنین چیزی مورد نظر ایشان بود با صراحت از آن سخن نمی گفت و همچنان مخفی و پنهان باقی می ماند . ممکن است مقصود ایشان استفاده از قدرت نظامی ،اقدام نیروهای نظامی و ارتشی مؤمن به حقانیت نهضت بیداری اسلامی برای تغییر نظامها است .همچنان که در کشور سودان چنین چیزی روی داد و کودتای به نام شورش رهای بخش روی داد که در آن حتی یک قطره خون ریخته نشد . شاید منظور ایشان همان اقدامی بود که بعدها عبد الناصر بدان دست زد .
چیزی که موضوع مورد بحث را مورد تأکید قرار می دهد این است که امام بناء با شورش و تظاهرات عمومی همراه با تخریب و درگیری به این دلیل که آن را خشونت بارترین مظهر استفاده از قدرت به شمار می آورد و آن را زیانبار و بی حاصل می داند نظر موافقی نداشت و به همین خاطر اخوان در مورد آن نمی اندیشیدند و آن را مبنای فعالیت های خویش قرار نمی دادند و به سودمند و ثمر بخش بودن آن باور نداشتند .هر چند این موضوع را با صراحت با همه ی دولت های مصر در میان می نهادند که چنان چه وضع و حال به همین منوال پیش رود و مسؤولین امور سریعاً اقدامهای را در مورد اجرای اصلاحات و حل مشکلات انجام ندهند ،منجر به کودتای می شود که اخوان در آن نقشی ندارد و جزو دعوت و نهضت ایشان به شمار نمی آید بلکه پیامد فشارهای اوضاع و احوال و لازمه ی تحولات پروژه های اصلاحی است .مشکلاتی که به مرور زمان پیچیده تر می شود و با سپری شدن سالها حل و فصلش سخت تر می گردد خود هشدارهای از این قبیل به شمار می آیند .پس بیش از هر زمان دیگری نیاز به اقدام و تلاش مصلحان وجود دارد .
لذا جنبش های اسلامی طبق مبانیی که به آنها معتقد هستند ، در راستای ایجاد تغییر و تحول تلاش می کنند و اگر در روند تغییر و تحولات ، ابزار و راهبردهای کودتای نظامی ، انقلاب مسلحانه مردمی و راههای گرفتار کردن حکومت و کشتن و ترور را رد می کند ، در جهت تحقق بخشیدن به اهداف و آرمانهایشان از خلال فرآیند کارهای قانونی و دموکراتیک _ که نزدیک ترین سیستمهای حکومتی به اسلام محسوب می شوند _ گام بر می دارند .
البته این مسیر راهی پر زحمت ، طولانی و مشقت آفرین می باشد ، اما تنها راهی است که انسان را با کمترین هزینه ، به نتیجه مطلوب می رساند . امام مودودی هم در این باره فرموده اند : « من مخالف روی کار آمدن با کودتا نظامی هستم . »
——————————————–
منابع :
۱ – چالش های سیاسی جنبش اسلامی معاصر
مؤلف : مصطفی محمد طحان
مترجم : خالد عزیزی
انتشارات : نشر احسان
۲ – اخوان المسلمین ۷۰سال دعوت ، تربیت و جهاد
مؤلف : دکتر یوسف قرضاوی
مترجم : عبدالعزیز سلیمی
انتشارات : نشر احسان
