خوردن سحری هنگام اذان صبح

حکم خوردن سحری هنگام اذان صبح چیست ؟

نویسنده : دکتر یوسف قرضاوی/ مترجم: دکتر احمد نعمتی

سؤال: هرگاه انسان بدون اختیار مانند اینکه به خواب رفته باشد، سحری خوردنش به تأخیر افتد، و به هنگام شنیدن اذان صبح، همچنان به خوردن سحری مشغول باشد، آیا لازم است که با شنیدن اذان صبح فوراً از خوردن و آشامیدن دست بکشد، یا اینکه تا پایان اذان می‌تواند به خوردن و آشامیدن ادامه بدهد؟

جواب: اگر انسان بطور قطع بداند که اذان صبح، بر حسب تقویم محلی شهری که در آن جا روزه می‌گیرد، در موعد مقرر گفته می‌شود، واجب است هنگام شنیدن اذان، بلافاصله از خوردن و نوشیدن اجتناب ورزد و حتی اگر در دهانش غذایی باشد باید آن را بیرون اندازد؛ تا روزه‌اش صحیح باشد. اما، اگر بداند که اذان چند دقیقه قبل از طلوع فجر گفته می‌شود، یا دست کم دربارۀ ساعت و وقت اذان در شک و تردید باشد، می‌تواند تا زمانی که از طلوع فجر یقین پیدا نکرده است، بخورد و بیاشامد. امروزه، تشخیص قطعی زمان طلوع فجر، با وجود جدول ساعات دقیق افطار و سحر که هیچ خانه‌ای از آن خالی نیست، بسیار آسان می‌باشد.

مردی به ابن عباس(رضی الله عنه) گفت: من هنگام خوردن سحری، هرگاه که به شک و تردید می‌افتم، امساک می‌نمایم. ابن عباس گفت: «زمانی که شک تو به یقین تبدیل نشده است، بخور و بیاشام».

امام احمد گفته است: «انسان تا زمانی که به یقین نداند که فجر طلوع کرده است می‌تواند به خوردن و آشامیدن ادامه بدهد».

نووی می‌گوید: شاگردان امام شافعی اتفاق نظر دارند بر اینکه انسانی که نسبت به طلوع فجر در شک و تردید باشد، می‌تواند بخورد، بخاطر این که خداوند متعال خوردن و آشامیدن را در شب تا انتهای آن یعنی تا زمان طلوع فجر، مباح دانسته است و کسی که در شک و تردید باشد طلوع فجر برای او قطعی نشده است. خداوند متعال می‌فرماید:

(فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُواْ مَا کَتَبَ اللّهُ لَکُمْ وَکُلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ)

«پس هم اکنون (در شب‌های ماه رمضان می‌توانید) با همسرانتان هم‌خوابی کنید و آنچه را خدا برای شما مقرر داشته طلب کنید و بخورید و بیاشامید تا رشتۀ سپید بامداد از رشتۀ سیاه شب بر شما نمودار شود».

از اینجا برای ما روشن می‌شود که امساک از خوردن و آشامیدن، مدتی قبل از اذان صبح برای همیشه، فاقد دلیل از قرآن و سنت می‌باشد و نوعی افراط در دین به شمار می‌آید و با مستحب بودن تأخیر سحری که سنت پیامبر است، منافات دارد. والله اعلم

—————————————–

منبع : دیدگاه‌های فقهی معاصر(جلد اول)/ مؤلف: دکتر یوسف قرضاوی/ مترجم: دکتر احمد نعمتی/ ناشر: نشر احسان/ چاپ اول۱۳۸۰