جوانان و ضعف مطالعه

جوانان و ضعف مطالعه

آبتین امیری

 خداوند از میان تمامی امت ها، امت اسلامی را بر
گزید و رسالت ابلاغ دین خود را بر دوش این امت نهاد .پس از ظهور اسلام، مسلمانان
با اقتدا به این دین به موفقیت های بی شماری دست یافتند وبسیاری از سرزمین ها را
فتح کرده وارزش های اخلاقی زیادی را به جهان بشریت عرضه نمودند.هنوز دوقرن از ظهور
اسلام نگذشته بود کهشعار آزادی وبرابری این دین در نیمی از جهان طنین افکن شد و
مقدمات ظهور تمدن اسلامی فراهم گشت.

 
اقتدای مسلمانان به شریعت اسلام سبب ظهور یکی از بزرگترین تمدن های بشری شد
که در علوم مادی ومعنوی خدمات زیادی را به اجتماع بشری ارائه دادواندیشمندان زیادی
را به جهانیان معرفی کرد، تا آن جا که از شرق تا غرب جهان آن روز در سیطره ی دانش
وعلوم مسلمانان بود.

 
«ایمان»و«هدایت»دو سرمایه ی بزرگ برای مسلمانان در قرون اولیه بود وخداوند
با هدایت نمودن این قوم بر آ ن ها منت نهاد.در میان تمامی ادیان،تنها اسلام به این
آیه مفتخر شد که خداوند در آن فرمود:

 (الیوم أکملت لکم دینکم وأتممت علیکم  نعمتی و رضیت لکم الإسلام دینا)مائده :۳

«امروز ذین را برایتان کام کردم ونعمتم را
بر شما تمام نمودم واسلام را برای شما به عنوان آئین بر تر برگزیدم».

 نقطه شروع این جهش و این افتخار زمانی بود که بر
پیامبر (ص)وحی نازل شد واو به نبوت بر انگیخته شد.‹گاه که از آسمان به او ندا
رسید:

(اقراً باسم ربّک الّذی خلق * خلق الإنسان
من علق * إقراً وربّک الاًکرم* الّذی علّم بالقلم*)

«بخوان به نام پرور دگارت که جهان را
آفرید.همان خدایی که انسان را از خون بسته به وجود آورد.بخوان که پروردگارت از همه
بزرگوارتر است.همان پروردگاری که به وسیله یقلم تعلیم داد.»

   
بدین ترتیب نقطه ی آغاز رسالت ودعوت اسلامی بر مبنای خواندن و مطالعه
شکل گرفت واعجاز اسلام،قرآن وراه رسیدن به آن مطالعه و تدبر در آن بود.

در ابتدا مسلمانان به نوشتن وخواندن قرآن
وپساز رحلت پیامبر(ص)به نوشتن وخواندن احادیث نبوی(ص)وپس از آن ،در قرن های
بعدی،به جمع آوری ومطالعه ی سایر علوم پرداختند،تا این که در علم دنیا ومعنویت
سرور وآقای جهانیان شدند.

   
ارزش خواندن و مطالعه در صدر اسلام به حدی بود که در پایان جنگ بدر که
تعداد زیادی از مشرکین به اسارت مسلمانان در آمدند، اعلام شد که هریک از مشرکین
اگر فدیه بپردازد یا به ده نفر از مسلمانان سواد 
خواندن ونوشتن را بیاموزد آزاد خواهد شد.آیا در تمامی جنگهای دنیا می
بینیکه برای آزاد سازی اسرا چنین شرطی گذاشته شود؛این از اهمیت علم ومطالعه در
اسلام،آن هم بدترین شرایط جنگ خبر می دهد،تا آن جا که اسلام سواد ومطالعه را با
مصالح کلی خود حتی در شرایط جنگی یکی می داند.

   
متأ سفا نه این امت با گذشت زمان حافظه ی تاریخی خود را از دست داد و با
علم ومطالعه بیگانه شد وگنجینه ها واندوخته های علمی ذانشمندان گذشته خود را فرموش
کرد،تا آن جا که به دلیل ضعف در مطالعه،سروری دنیا را از دست داد وآنرا به
دستکسانی سپرد که راه علم ومطالعه به خوبی پیمودند.

   
امروزه میزان مطالعه ی مسلمانان برازنده ی تمدن ورسالت آن ها نیست.آن ها
که می خواهند در این جهان حرفی برای گفتن داشته باشند ومسؤولیت اسلامی خود را به
جا آورند ،بُعد علمی وفکری ومیزان مطالعه در سطح بالایی باشند.باید با علوم
اسلامی،آثار اندیشمندان دینی وآخرین دستاورد های علمی ودینی در عصر حاضرو تفکرات
سایر مکاتب جهان آشنایی داشته باشند واگر غیر از این باشد،با ضعف پشتوانه ی علمی
نمی توان به رقابت با دیگرتفکرات پرداخت.در شرایط امروز ی،مسلمان چه بخواهند که
تنها یک مسلمان ساده باشند و چه بخواهند که به عنوان مسلمان مسؤول واصلاح گر وارد
جامعه شوند،نیازمند مطالعه ی مناسب هستند.آشنایی صحیح با عقاید اسلامی ،تفسیرهای
قرآنی،احادیث نبوی،اجتهاد نوین ومعرفتدینی درعصر حاضر تنها درسایه ی ترویج فرهنگ
مطالعه ممکن است.

  
امروزه شرایط به گونه ای است و پیچیدگی های ارتباطی در جهان به شکلی در
آمده که بدون مطالعه وخواندن به سختی می توان در این دنیا حرفی برای گفتن داشت .امروز
دیگر نمی توان یادگیری مفاهیم و اندیشه ها ی دینی را در چند سخنرانی خلاصه کرد
.جهان امروز جهان رقابت نزدیک وتنگا تنگ افکار وایده هاست.از این رو اندیشمندان
مسلمان زیادی وارد عرصه کا رشده اند ودر دفاع از کیان اسلام شروع به نگارش
کتاب،مقاله یا بیان نظریات مختلف نموده اند.

بسیاری از اندیشمندان تمامی زندگی خود را
واقف اینراه واین مسیر کرده اند.

  
تمامی این تلاش ها برای آگاه سازی و بیداری امت اسلامی و هویت یابی آن در
دنیای آشفته ی فعلی صورت می گیرد،اما اگر نسل جوان مسلمان بخواهد نسبت به این تلاش
ها بی توجه باشدو با مطالعه،غریب ونا آشنا ،تمامی این تلاش ها به هدر می رود
وفرهنگ وتمدن بیگانه بیش از پیش خود را بر جامعه ی اسلامی تحمیل می کند.

   البته
ضعف مطالعه امری نیست که تنها در نسل جوان خلاصه شود؛ضعف مطالعه به تمامی
اقشار جامعه ی اسلامی بر می گردد.در بسیاری از مواقع حتی نخبگان دینی وبرخی از
علما نیز با ضعف مطالعه رو به رو هستند .همین امر سبب شده که میزان مطالعه در کشور
های اسلامی بسیارپایین تراز کشورهای عربی وحتی بسیاری از کشورهای فقیر وجهان سومی
باشد.

   دینی
که آغازش با خواندن و مطالعه و افتخارش در سایه علم و مطالعه شکل گرفته،امروزه کارش
به جایی رسیده که در قافله ی مطالعه در آخر خط ایستاده است وبهره ی آن از میراث
خویش و اندوخته های علمی جهان اندک است .

    اهمیت مطالعه در زندگی ما بسیار حیاتی است.
باید فهمید که هر انسانی در هر درجه از علم،نبوغ واستعداد که باشد از دانستن بی
نیاز نیست.تلاش برای دانستنی های جدید ودانش روز تنها راه نجات از جهل وگمراهی است
. راه رسیدن به فهم صحیح نیز آگاهی از اندیشه ها ودستاورد های فکری دیگر
اندیشمندان است.

   
امروزه مهمترین راه دانستن و تجهیز فکری، مطالعه است و بدون مطالعه نمی
توان با فکری قوی و برنامه ریزی وارد جامعه شد؛از این رو هیچ دانشجو یا طلبه وحتی
عالمی نمی تواند ادعا کند که پس از طی نمودن دوران دانشجویی وتحصیل خو در باقی
عمراز مطالعه بی نیاز است.اگر چنین تصوری وجود آید،به جرأت می توان ادعا کرد دوران
انحطاط آغاز شده وبه جای ظهور اشخاصی که مصلح ودارای فهم صحیح ازدین
باشند،شاهدترویج جهالت،بدفهمی هاوتعصب های مختلف خواهم بود.

    مطالعه
کردن،یعنی بهتر و بیش تر دانستن و بهتر دانستن،یعنی بهتر سخن گفتن،بهتر اندیشیدن
وبهتر عمل کردن وچه کسی یافت می شود که از این خصوصیات بی نیاز باشد!

    
مطالعه تنها راه رسیدن به علم است وجز آن راهی وجود ندارد.اگر مطالعه
نباشد،علمی هم در کار نخواهد بود.خداوند می فرماید:

(هل یستوی الّذین یعلمون والّذین لا
یعلمون)رعد:۹

«بگو آیا کسانی که میدانند با کسانی که نمی
دانندمساوی اند!»

  
این حکم شامل کسانی نیز می شود که به بهانه ی عبادت،مطالعه وراه علم آموزی
را کنار نهاده اند،تا به گمان خود از راه کسب ثواب به سعادت برسند،اما پیامبر(ص)می
فرماید:

«برتری عالم بر عابد مانند برتری من بر کم
ترین شماست.»روایت ترمذدی

  
ضعف مطالعه یکی از ضعف های کلیدی وسبب عقبگرد مسلمانان وگرفتاری آن ها در
دام دشمنان است.در این شرایط نسل جوان مسلمان باید ابعاد این اسیب را
بشناسد وبالا بردن میزان مطالعه وترویج فرهنگ مطالعه را در اولویت برنامه ها ی خود
قراردهد؛یعنی هم خود وقتی مشخص از شبانه روز را به خواندن اختصاص دهد وهم زمینه ی
این امر را برای دیگران به ویژه زنان فراهم کند.

  
امروزه فضای مناسبی برای مشارکت دینی زنان وجود ندارد،از این رو غالب زنان
دیندار خانه نیشین هستند واین بدین معناست که پیام دینی به طور کامل وصحیح به آن
ها نمی رسد.تلاش برای افزایش مطالعه زنان ،تلاش برای آگاه سازی کسانی است که تربیت
نسل های آینده را بر عهده دارند ،شناخت صحیحی از دین ومفاهیم دینی داشته باشند.

   
نباید فراموش کرد امروزه با وجود تبلیغات سنگینی که علیه اندیشه ی ا سلامی
می شود،اندیشمندان ومتفکران زیادی در جهان اسلام ظهور کرده اند که عمر پر برکت خود
را صرف باز سازی اندیشه ی اسلامی،شناساندن چهره ی حقیقی اسلام، رابطه ی انسان
معاصر با دین وترویج فرهنگ وعقاید صحیح دینی نموده اند.

   
نسل جوان مسلمان اگر می خواهد از مرز روز مرگی عبور کند و در این دنیا حرفی
برای گفتن داشته باشد واساساَُ بدانید که  «چه
بایدبکند؟» باید با سلاح مطالعه، فکر و اندیشه ی خود را مجهز کند؛زیرا در دنیای
رقابتی فعلی،انسان ضعیف جایی ندارد و آن ها  که از افکار عمیق تری بر خوردارند و از میراث
هویت خود آگاهی دارند،در برنامه ریزی برای رسیدن به هدف نیز موفق ترند،لذا مطالعه
را باید جدی گرفت که آن چیزی بیش تراز پر نمودن اوقات فراغت و یک سرگرمی روزانه
است.

————————————–

منبع : بیداری اسلامی و نسل جوان

مولف : آبتین امیری

انتشارات : نشر احسان