اهداف قصص و داستان ها در قرآن کریم چیست؟
اهداف قصص و داستان ها در قرآن کریم چیست؟
عبدالروف مخلص
به نقل از تفسیر «الاساس«، اهداف قصص و داستان ها در قرآن کریم را به اجمال بیان کنیم:
۱ ـ یکی از هدفهای بیان داستانها در قرآن خبر دادن از تواریخ برخی از امتهای گذشته و روشنی افگندن بر حوادث غیبی مهمی است که رسول‌اکرمص و هیچ‌یک از قومشان، از آنها آگاهی نداشتند.
۲ ـ یکی دیگر از این هدفها، آگاه کردن مردم از کوشش‌ها و مجاهداتی است که پیامبران جلیل‌القدر الهی در راه نشر دعوتشان به خرج داده‌اند و آگاه‌کردن مؤمنان از این حقیقت است که قافله پیامبران الهی‡ برای اظهار حق و ابطال باطل، مجادلات و مناقشات بزرگی را از سر گذرانده‌اند.
۳ ـ از دیگر اهداف، اظهار این حقیقت است که پیامبران‡ همه در اصول رسالت، یعنی: در ایمان به توحید، معاد، تبیین حق، تعریف ارزشها و ضد ارزشها و همچنان تأیید یک‌دیگر در دعوت به‌سوی توحید، اتفاق تمام داشته‌اند.
۴ ـ داستان، عنصری است شوق‌برانگیز، جذاب و دلچسپ که با به تصویر کشیدن رخدادهای حسی، به امر تربیت و تعلیم و اثبات برهانهای عقلی کمک نموده و دراین رابطه أثری اعجاب‌انگیز دارد و پیران، جوانان، زنان و مردان را یکسان تحت تأثیر خویش قرار می‌دهد.
۵ ـ داستان قرآنی مبین این حقیقت است که مأموریت پیامبران‡ فقط تبلیغ وحی و آگاه کردن مردم از هشدارهای الهی در وقوع عذاب بوده است.
۶ ـ داستان، ابعاد استعداد طبایع بشری را در امر ایمان و کفر و خیر و شر روشن می‌سازد.
۷ ـ با داستانهای قرآن، سلطه مطلقه و قدرت بی‌انتهای الهی با پیش فرستادن عذاب دنیوی که نمونه‌ای از عذاب اخروی است، نمایان می‌گردد.
۸ ـ داستان قرآنی متضمن تأیید الهی از پیامبران‡ و آشکارسازنده معجزات و حجتهای او برای مردم است.
۹ ـ هر یک از داستانهای قرآن مشتمل بر موعظه‌ها و عبرتهای خاصی است که با تنوع و اختلاف نقش پردازان آن، متنوع و مختلف می‌باشد، به طور مثال؛ داستان نوحu تمثیل‌کننده غرور، داستان قوم عاد تمثیل‌کننده استبداد و بها دادن به قدرت، داستان قوم لوطu، تمثیل‌کننده انحطاط انسانی و انحراف جنسی، داستان قوم شعیبu، مظهری از مظاهر انحراف یا ستم اجتماعی و داستان قوم فرعون، تمثیل روشنی از تکیه نافرجام بر سلطه و ثروت و جاه است که یادآوری عاقبت نامیمون این اعمال، کیان و کرسی هر ستمگر طغیان پیشه و فرعون منش را در هر زمان و مکانی می‌لرزاند.
۱۰ ـ داستان در کل، ارائه کننده پند و اندرز و درمان‌گر نفسها و روانهاست.
۱۱ ـ خبر دادن یک پیامبر امی که به نوشتن و روایتگری نا آشناست ـ یعنی حضرت محمدصـ از این داستانها، خود دلیل قاطعی بر نبوت ایشان است.
۱۲ ـ داستانهای قرآنی تبیین کننده صلابت و استواری تمام پیامبران‡ در راه دعوتشان است.
۱۳ ـ تکرار یک داستان در سوره‌های مختلف قرآن، برای برآوردن مقاصد و اهداف و معانی بسیاری است که هر بار پیامی نو، اجرایی جدید و اهداف مخصوص به‌خود را به همراه دارد و گاهی این اهداف در جمع‌بندی نهایی حول یک محور واحد گرد می‌آیند.
منبع: تفسیر انوار القرآن