اهمیت دادن به حقوق مادی خانواده

اهمیت دادن به حقوق مادی خانواده

نوشته: عبدالخالق احسان

خانواده اساس جامعه را تشکیل می دهد، داشتن جامعه سالم و مرفه در گرو تشکیل خانواده های سالم و مؤفقی می باشد که بر مبنای محبت، رفاقت، همکاری، گذشت و… استوار باشند.

یکی از چالش های جامعه ما برخورد غیر متوازن به خانواده می باشد؛ عده‌ای آنقدر به خانواده توجه نموده که تمام هم و غم شان برآوردن نیازهای خانواده می باشد؛ لذا هیچ فرصتی ندارند تا برای مردم و جامعه خویش فکری بکنند؛ چه رسد به این که مشکلات اطرافیان و همسایگان را حل نمایند.

بر عکس، عده دیگر، به اعضای خانواده خویش آنقدر بی توجه هستند که حتی نیازمندی های ضروری شان از قبیل: غذا، مسکن، پوشاک و تداوی و… را برآورده نمی سازند.

درین نوشته مختصر می خواهیم حقوق مادی خانواده و پیامدهای بی توجهی به آنها را خدمت خواننده گرامی تقدیم کنیم.

منظور از خانواده درین مبحث تمام کسانی است که یک مرد سرپرست شان بوده و مکلف است نیازمندی های شان را مرفوع سازد که همسر، فرزندان خردسال، خواهران و برادران خردسال و پدر و مادر کهنسال را شامل می باشد.

در خصوص اهمیت توجه به حقوق مادی خانواده ذکر یک آیه و دو حدیث بسنده است، الله متعال می فرماید: { لِیُنفِقْ ذُو سَعَهٍ مِّن سَعَتِهِ وَمَن قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللَّهُ لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا مَا آتَاهَا} الطلاق: ٧) باید صاحب وسعت از وسعت خود خرج کند و آنکه رزقش بر او تنگ کرده شد باید از آنچه خدا عطایش کرده خرج کند و تکلیف نمی کند خدا هیچکس را مگر حسب آنچه داده است.

رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: «دِینَارٌ أَنْفَقْتَهُ فی سبیلِ اللَّه، وَدِینَارٌ أَنْفَقتَهُ فی رقَبَهٍ ، ودِینَارٌ تصدَّقْتَ بِهِ عَلَى مِسْکِینٍ، وَدِینَارٌ أَنْفقْتَهُ علَى أَهْلِک، أَعْظمُهَا أَجْراً الَّذی أَنْفَقْتَهُ علَى أَهْلِکَ » رواه مسلم. دیناری است که در راه خدا صرف می کنی، و دیناری است که در آزادی بنده ای صرف می کنی، و دیناری است که بر مسکین صرف می کنی و دیناری است که به خانواده ات صرف می کنی، ثواب آنکه بر خانواده ات صرف می کنی فزونتر است. « وَإِنَّکَ لَنْ تُنْفِقَ نَفَقَهً تَبْتَغِی بِهَا وَجهَ اللَّه إلاَّ أُجِرْتَ بها حَتَّى ما تَجْعلُ فی فی امرأَتِکَ » متفقٌ علیه. آنچه تو مصرف می کنی، برای دریافتن رضای او تعالی برایت اجر داده می شود، حتی آنچه را که در دهن همسرت می گذاری.

حقوق مادی خانواده:

اینک به برخی حقوق مادی خانواده به صورت مختصر اشاره می گردد:‌

لباس: سرپرست خانواده مکلف است، بر مبنای توانایی مالی خویش و خواسته عرف عام، نیازمندی پوشیدنی اعضای خانواده را برآورده سازد.

غذا: رفع نیازمندی خوراکی نیز یکی از وظایف سرپرست خانواده می باشد و باید در حد توان خویش، به ادای این مکلفیت بپردازد؛ در مورد تهیه غذا، کسی که توانایی خریداری میوه را دارد باید به هر فصلی میوه اش را برای خانواده اش آماده سازد و مواد غذایی کفاف را خریداری کرده و در خدمت اعضای خانواده قرار دهد.

تداوی: یک دیگر از مسوولیت های مادی سرپرست خانه، تداوی مریضی های اعضای خانواده می باشد، باید به موقع و سروقت به تداوی پرداخته و راهکارهای وقایوی را نیز باید در نظر بگیرد.

لوازم درسی: برخی اعضای خانواده بخاطر پیشبرد امور تعلیمی و تحصیلی شان به برخی وسایل نیازمند اند که مسؤول خانواده وظیفه دارد این وسایل را بر اساس توانمندی خویش و نیاز شاگرد و محصل و عرف عام مکاتب و مراکز تعلیمی تهیه نماید، این وسایل شامل: کتاب، کتابچه، قلم، وسیله نقلیه، کییف و … می باشد.

مسکن: تهیه سرپناه نیز یکی مکلفیت های سرپرست خانواده می باشد که باید خانه ی را که نیازمندی های تمام اعضای خانواده را بر آورده سازد، آماده کند.

مهریه: یکی دیگر از حقوق مادی که مخصوص همسر می باشد، مهریه است که شوهر مکلف است به همسرش بپردازد، مهریه حق خانم می باشد؛ نه پدر و برادر و دیگر نزدیکانش.

پیامدهای بی توجهی به حقوق مادی خانواده:

بی توجهی و عدم رسیدگی به خانواده پیامدهای ناگواری دارد که می بایست مانع رسوب این پیامدها به کیان خانواده شد؛ چون نظام خانواده را متزلزل ساخته و از مسیر حقیقی آن منحرفش می سازد، اینک به برخی عواقب این بی توجهی اشاره می شود:

خیانت: یکی از عواقب خطرناک بی توجهی به حقوق مادی خانواده، کشانده شدن اعضای خانواده به خیانت است که وقتی اعضای خانواده ببینند که امکانات وجود دارد؛ اما از آن حق استفاده را ندارند، وادار می شوند که دست به خیانت زده و بدون اطلاع سرپرست خانه، نیازمندی های شان را برآورده سازند؛ اگر خدای نخواسته در خانه – که باید جای امنی برای همه اعضای خانواده باشد- خیانت راه یابد، دیگر انتظار سعادت و خوشبختی از آن خانه عاقلانه نیست.

دروغ: خیانت بعضاً افراد را به صوب دروغ می کشاند؛ چون احتمال دارد که برخی خیانت ها افشا گردد و رئیس خانه بالای برخی از اعضای خانه مشکوک شود و آن عضوی که دست به خیانت زده برای پنهان کردن شرمساری و نجات خویش، به دروغ متوسل می گردد. اگر طفل روزی توانست با توسل به دروغ، خودش را از لت و کوب پدرش نجات دهد؛ دیگر چه انتظاری می توان داشت که در مکتب و کوچه و بازار دورغ نگوید و خیانت هایش را سرپوش نگذارد.

دزدی: بیشترین دزدی های کودکانه ناشی از بی توجهی به حقوق مادی شان است، اگر تمام نیازمندی های درسی طفل برآورده شود؛ طفل از نزد هم صنفی هایش، قلم، پنسل پاک و خوراکه ساعت تفریح و… دزدی نمی کند. این گونه دزدی ها گرچه کودکانه است و طفل مکلف نیست و گناه و مجازاتی متوجه اش نمی گردد؛ اما خطرناکی این نوع دزدی ها، اعتیاد طفل به دزدی و استفاده از داشته های دیگران است که همه والدین و مسوولین مکاتب و مدارس باید این گونه قضایای کوچک را مهم قلمداد کرده و برای نابودی آنها برنامه های دقیق و حساب شده طرح نمایند.

دزدی منحصر به اطفال نبوده؛ بلکه دیگران را نیز مصاب می سازد؛ همسر از دارای شوهرش دزدی کرده و برای خویش لباسی می خرد و برای پنهان کردن این دزدی خود، دروغ بافی کرده و شاید کسانی دیگری را متهم به خیانت نماید که از بی توجهی به یک حق مادی زن؛ چندین گناه دیگر رونما می گردد.

کینه و دشمنی: خانواده ی که به حقوق مادی اش رسیدگی نشود، مملو از کنیه و دشمنی و نفرت و بی اعتمادی خواهد بود؛ چون این صفات مذموم جای صفات نیکی چون: محبت، صداقت، اعتماد، همکاری و… را می گیرند. مسلم است، در خانواده ی که کینه و عداوت رسوب کند؛ تمام خوبی ها و مزایای خانواده رخت بر بسته و از بین می رود.

فروپاشی نظام خانواده: یک دیگر از پیامدهای این بی توجهی، فروپاشی نظام خانواده است که شاید همسر طلاق داده شود و فرزندان فراری شوند و در کوچه ها و بازار ها سرگردان شده و دست به هر جنایت خواهند زد.

در خاتمه به چند نمونه از بی توجهی به حقوق مادی خانواده اشاره می شود که در جامعه ما این نمونه ها زیاد به چشم می خورند.

• کسی را می بینیم که فرزند خویش را با لباسی به مکتب می فرستد که بازیچه شاگردان قرار گرفته و همه به یخن کنده، کفش سوراخ شده و لباس چرکینش می خندند.
• دیگری را مشاهده می کنیم که همسر یا فرزندش از بیماری می نالد و به خود می پیچد؛ اما به خاطری این که هنوز زمین گیر نشده و هنوز اشتها دارد و شب هم مقداری می خوابد، تداویش نمی کند.
• دیگری را می بینیم که فرزندش ساعت تفریح در مکتب به کیسه و دهان هم صنفی هایش چشم دوخته و خوراکه ۵ – افغانگی هم ندارد تا نوش جان کند.
• دیگری را می بینیم که الحمد لله رمه گوسفندی دارد و یا حساب هایش را به دالر محاسبه می کند و یا… اما به همسر و فرزندانش اجازه خرید هیچ چیزی را نمی دهد؛ حتی کچالو و پیاز را خودش خرید می کند؛ به این استدلال که بچه ها بی توجهی کرده و کچالو را کیلوی ۲ افغانی قیمتر می خرند.

یادآروی: قابل تذکر است که توجه به حقوق مادی خانواده به معنی بی توجهی به حقوق معنوی خانواده نیست؛ بلکه لازم است به حقوق معنوی نیز توجه جدی مبذول گردد که حقوق معنوی بحث مسقلی می طلبد و توجه به حقوق مادی به معنی اسراف نیز نمی باشد؛ چون رفع نیازمندی ها و فراهم کردن امکانات در خانه از ضروریات است و اسراف و مصارف بیهوده از امور نکوهیده بوده و باید از آن اجتناب گردد.