نکته هایی بلیغ در کلام امام محمد غزالی(رح)
نکته هایی بلیغ در
کلام امام محمد غزالی(رح)
(منافذ ورود شیطان به
قلب، انواع دوست و … )
_
بهترین علم و
باشرف ترین علوم، علم به خدا و افعال اوست؛ زیرا کمال انسان و سعادت و صلاح او در
گرو چنین علمی است.
_
مدار اطاعت و
عبادت و اعمال جوارح، تصفیه ی قلب و تزکیه ی آن به خاطر پرتو بخش شدن نور معرفت در
آن است.
_
احمق ترین مردم
کسی است که به برتری خود بسیار مطمئن و از خود بسیار راضی است و عاقل ترین مردم
کسی است که یشتر از دیگران خود و نفسش را متهم کند.
_
هرگاه کسی را
دیدی که نسبت به خدا سوءظن داشت، پس بدان که او باطنی خبیث دارد، در حالی که مؤمن
کسی است که قلبش در حق همه ی مردم، سالم و بی غل و غش باشد.
_
اگر نفس را از
انجام برخی مباحات منع نکنی، در انجام محرمات طمع خواهد کرد و جسور خواهد شد.
_
باارزش ترین
علوم، شناخت حیله و مکرهای نفس و مکاید شیطان است و کسب چنین علمی فرض عین و بر هر
مسلمانی واجب است، اما مردم نسبت به آن اهمال کنند و به علومی گراییده اند که آن
ها را دچار وسوسه و تسلط و سیطره ی شیطان می کند.
_
همه ی سعادت،
در گرو تملک انسان بر نفس است و همه ی شقاوت، در گرو تملک نفس بر انسان.
_
هرکس مکر و
حیله های شیطان و آفات نفس را نشناسد، غالب عباداتش خستگی است و ضایع خواهد شد،
دنیا از دستش می رود و آخرتش هم خسران و نابودی است.چ
_
گمان آن کسی که
علوم عقلی و شرعی را در تناقض هم می بیند و جمع بین آن ها رامحال می داند، اشتباه
محض و نتیجه ی فقدان بصیرت است و از فقدان بصیرت به خدا پناه می بریم.
_
اگر کاری نکنی،
به هیچ اجر و پاداشی نمی رسی.
غصه ها و
مسایل مورد توجه، به اندازه ی همت ها و اراده هاست.
_
داروهای شفابخش
نسبت به دردها مختلفند و چه بسا دارویی برای دردی سودمند و برای دیگری مضر است.
_
مثال انسان و
عمر او، به سان مردی است که در تابستان یخ می فروخت و سرمایه ای جز آن نداشت و
فریاد می زد و می گفت: به کسی که سرمایه اش وارد آب می شود، رحم کنید!
_
اخلاص یعنی
انجام تمامی امور، تنها و تنها به خاطر خدا به گونه ای که صاحبش نه با تعریف
دیگران سرمست شود و نه به ذم آن ها توجه کند.
_
این را بدان که
ریا، از بزرگ پنداشتن و تعظیم خلق پدید می آید.
انواع دوستان
امام غزالی می فرماید:
«این را بدان که
دوستان سه نوعند»:
- دوستانی آخرتی که مؤمنانه با آنان رفتار کن
- دوستانی دنیایی که با اخلاق نیکو و پسندیده با آنان
رفتار کن - دوستانی غیر از این دو؛ سعی کن از شر و فتنه آنان در
امان باشی
منافذ ورود شیطان به
قلب
امام غزالی می فرماید:
محافظت و مراقبت قلب
از وسوسه های شیطانی بر هر انسانی واجب است و این کار جز با شناخت منافذ ورود
شیطان به قلب میسر نیست، پس شناخت این منافذ امری واجب است و منافذ ورود شیطان،
همان صفات خود انسان است که بسیار هم
هستند؛ برخی از این راه ها اصلی و مشخص و بزرگ تر هستند که به آن ها اشاره می
کنیم:
_
خشم و شهوت:
هرگاه انسان عصبانی شد [یا مغلوب شهوتش گردید.]، شیطان هم چون توپی که کودک با آن
بازی می کند، با او بازی خواهد کرد.
_
حسد و حرص : هر
گاه انسان بر چیزی حریص شد یا نسبت به کسی حسادت ورزید، این حرص و حسد، او را کر و
کور خواهد کرد.
راه های دیگر آن از کوچک و بزرگ عبارتند از:
_
علاقه داشتن به
آراستن لباس و اسباب و وسایل منزلو … : شیطان وقتی دید قلب انسان مغلوب چنین
امری است و به آن عادت کرده است، از آن راه، وارد قلبش می شود و در آن لانه می
سازد و روز به روز آن را فراخ و فراخ تر می کند و مدام او را به تغییر و تعمیر
منزل و تزیین آن فرا می خواند و عمرش را در این راه نابود می کند و از بین می برد؛
ناگهان مرگ به سراغش می آید و در حالی می میرد و جان می دهد که در راه شیطان و
تبعیت از او و خواسته هایش به سر می برد.
_
توقع داشتن از
مردم: وقتی این توقع بر قلب غالب شد، شیطان روز به روز این را در برابر چشمانش که
وی خود را برای فرد مورد توقع بیاراید و برایش تصنع کند زینت می بخشد و او را دچار
ریا نیز می کند و کار را به جایی می رساند که شخص مورد توقع به سان معبودش می شود.
_
عجله و عدم
طمأنینه در انجام امور.
_
بخل و ترس از
فقر و تنگ دستی: او به این وسیله از انفاق و صدقه فرار می کند و شیطان او را وادار
به ذخیره کردن هر چه بیشتر می کند.
راه های اصلی دیگر؛
تعصبات مذهبی و حقد و کینه نسبت به دشمنان و با چشم حقارت به آن ها نگریستن است و
این از آن چیزهایی است که انسان را از بین می برد، اهل عبادت باشد یا اهل فسق؛
زیرا طعنه زدن به مردم و مشغول ذکر عیوب دیگران شدن، صفتی است که در نهاد انسان
است. یکی دیگر از راه ها؛ سوءظن نسبت به
مسلمانان است. کسی که حکم باطلی را از طریق ظن به دیگری بدهد، شیطان او را وادار
به غیبتش می کند و سرانجام یا او را از بین می برد یا در انجام حقوق و وظایفش نسبت
به او کوتاهی می کند و با چشم حقارت به او
می نگرد و خود را بهتر از او می بیند و هر کدام از این ها جزو مهلکات هستند.
آن چه بیان شد تنها
برخی از راه های ورود شیطان به قلب انسان است.
—————————————————-
منبع:در محضر غزالی
مؤلف:صالح احمد الشامی
مترجم: جهانگیر
ولدبیگی
