آیا شراب منافعی دارد؟در اینصورت حکم آن چیست

آیا شراب منافعی دارد؟در
اینصورت حکم آن چیست؟

سوال: خداوند عزوجل
بیان نموده که شراب دارای منافعی است آن منافع چیست؟ مضار آن کدام اند؟ و چه وقتی
شراب حرام گردید؟

جواب: خداوند متعال می
فرماید:

‏( یَسْأَلُونَکَ عَنِ
الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ
وَإِثْمُهُمَا أَکْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا)

 «‏ درباره باده و قمار از تو سؤال می‌کنند . بگو
: در آنها گناه بزرگی است و منافعی هم برای مردم دربر دارند ، ولی گناه آنها بیش
از نفع آنها است .»

شراب بنا به نص قرآن
دارای گناه بزرگ و بعضی منافع است. منظور از منافع شراب، منافع اقتصادی است. هم از
جنبه تجارت و هم از جنبه تولید که در بعضی کشورها درخت انگور را پرورش می دهند تا
انگور آن را به شراب سازان بفروشند و در قبال آن میلیونها دلار(یا…) درآمد کسب
می نمایند و همین منافع است که امروزه بسیاری از مردمان را به تجارت شراب کشانده
است و به گمان خود جهانگردان را به سوی خود می کشانند و از درآمد سرشاری بهره مند
می شوند… و این یک چیز مهمی است، ولی شریعت پاک اسلام تمام این منافع را نادیده
می گیرد و در مقابل گناه برزگ و زیانهای عظیم شرابخواری، این منافع مادی، ارزش و
اعتباری نخواهند داشت. شراب به فرد، خانواده و جامعه زیان خواهد رساند.

ضررهای فردی متوجه
جسم، عقل و روان است. بسیاری از پزشکان در این باره مقالات و نظراتی عرضه نموده
اند. شگفت اینجاست که انسان با اختیار خود به وسیله نوشیدن شراب عقلش را ساقط می
کند و در همین راستا هذیان گویی می کند و در وادی اوهام فرو خواهد رفت و به فردی بی
اراده تبدیل می گردد. تا آنجا که برده،اسیر و معتاد جام شراب خواهد گشت. همانطور
که در گذشته شاعر گفته است:

«هنگامی که مردم
مراکنار درخت انگوری دفن کن تا پس از مرگ استخوانم از ریشه های آن سیراب گردد.»

انسان شرابخوار به
تدریج تندرستی خود را از دست می دهد. تا آنجا که کبدش لانه چندین بیماری خواهد شد.
با اعتیاد به شرابخواری، شخص از جنبه روانی، عصبی و جسمی بیمار خواهد گشت.

خطر شراب بر روی
خانواده به نحوی است که کانون گرم خانواده، دوستی و صمیمیت را از هم می پاشد و یا
آنها را به نابودی تهدید می نماید. انسان مست زن و فرزندانش را در حالی که نیازمند
لوازم ضروری زندگی می باشند، رها می نماید و درآمد خود را در آن شراب زیانبار
پلید، صرف می کند. شرابخوار معتاد در عوض انس و دوستی با خانواده خود و اشراف بر
تربیت فرزندان خود و دید و بازدید از خویشان و دوستان خود و کار و کوشش در راستای
منافع دینی و دنیایی خود، از منزل گریزان و بیزار می شود، و به قهوه خانه ها و
کاباره ها و کوچه های تاریک و خلوت روی می آورد!! به این شیوه جامعه به یک امت مست
بی ارزش تبدیل خواهد شد که نه در نبرد با دشمن پایدار می ماند و نه بدان نهضتی برپا
خواهد شد و نه بوسیله آن پرچمی به اهتزاز درخواهد آمد و نه و… لذا شراب
قطعا” بر افراد، خانواده و جامعه ها زیان خواهد رساند.

یک قاعده اسلامی که از
این آیه استنباط می گردد این است که:«هر چیزی زیانش از نفعش بیشتر باشد، حرام
است». اسلام چیزی را مشروع می دارد که کاملا” دارای نفع، و یا نفع آن بر
زیانش بیشتر باشد و هر چیزی را که کاملا” مضر، و یا ضررش بر نفعش بیشتر باشد،
حرام می نماید.

 اما اینکه شراب از چه موقعی حرام گردید؟ می
دانیم که تحریم آن تدریجی بوده است. نخستین آیه ای که درباره شراب نازل گردید، این
آیه سوره بقره بود که می فرماید:

‏( یَسْأَلُونَکَ عَنِ
الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ…)

سپس آیه سوره نساء که
می فرماید:

(لاَ تَقْرَبُواْ
الصَّلاَهَ وَأَنتُمْ سُکَارَى)

«در حال مستی نزدیک نماز
نشوید..)

و سپس تحریم قاطع آن
در سوره ی مائده نازل گردید که می فرماید:

(یَا أَیُّهَا
الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ
رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ‏
إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَهَ وَالْبَغْضَاء
فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَیَصُدَّکُمْ عَن ذِکْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَهِ
فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ ‏)

از اینجا بود که مر
رضی الله عنه گفت: قد انتهینا یارب…خدایا دست بردار شدیم… سوره مائده مشتمل بر
این آیه است و گفته اند که این آخرین سوره قرآن کریم نیست. و شاید در سال نهم هجری
یعنی اواخر دوران مدنی نازل شده باشد.

———————————————-

دیدگاههای فقهی معاصر

مؤلف: دکتر یوسف
قرضاوی

مترجم : دکتر احمد
نعمتی

انتشارات : نشر احسان