بهترین امت و بدترین امت ، ما کدام یک هستیم ؟

بهترین امت و بدترین امت ، ما کدام یک هستیم ؟

ترجمه:اسمعیل ابراهیمیان

امت اسلامی از جمله بهترین امتها بشمار می رود، و با چنین وصفی خداوند به توصیف آن پرداخته و در کتاب خویش ازآن خبر داده است {کنتم خیر أمه أخرجت للناس} {شما بهترین امتی هستید که ازمیان مردم برانگیخته شده اید} ولی این امتیاز (بدون علت و) از روی محبت (بی دلیل) و شایستگی بدون توجیه نمی باشدبلکه علت وسبب آن همان چیزی است که دقیقا بعد از این امتیاز، خداوند به ذکرش پرداخته آنجاکه می فرماید:

{تأمرون بالمعروف وتنهون عن المنکر وتؤمنون بالله} (زیرا)که به کار نیک امروازکاربد نهی می کنیدوبه خداوند متعال ایمان دارید.(آل عمران: ۱۱۰).

پس علت این برتری وخیریت در امت اسلامی تماما مرتبط به برپاداشتن قضیه امربه معروف ونهی از منکر میباشدکه از ایمان به خدا ورسولش(ص) سرچشمه میگیرد.بنابراین هرکه این شرط (امربه نیکی ونهی ازبدی)را محقق سازد مشروط برایش محقق خواهد شدومتصف بدان صفت میگردد.چنانچه عمر(رض)میفرماید:هرکه می خواهدجزواین امت قرار گیردباید شرطی که خدا قرار داده ادانماید.

معنی معروف و منکر و امر بدانها:
بدون تردید امربه معروف ونهی از منکربخش عمده ای از دین اسلام را شامل میگردد، ووظیفه ای است که بخاطر آن خداوندتمام پیامبران را مبعوث نموده، چنانچه وظیفه خاتم پیامبران نیزبشمارمی آید.خداوند متعال میفرماید: {الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرَاهِ وَالْإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ}(بویژه رحمت خود را اختصاص میدهیم به)کسانی که پیروی میکنند از فرستاده (خدامحمدمصطفی)پیغمبر امی که(خواندن ونوشتن نمیداند ووصف اورا)در تورات وانجیل نگاشته می یابداوآنان را به کار نیک دستور می دهد واز کار زشت باز میدارد.(الأعراف:۱۵۷).

معروف چیست ومنکرچیست ودارای چه معنایی میباشند؟
معروف:
-هرچیزی که نفس آن را بشناسد وبدان اطمینان یابد.
-گفته شده معروف:تمام کردار وگفتارزیبا ونیکوراشامل می شود.
-وهمچنین گفته شده معروف به هرچیزی گفته می شود که شرع بدان فرا خواند ونیکویش بداند.
ومنکرنیز به خلاف آن است.
امربه معروف:امربه خیروراهنمایی به سوی آن است .ونهی از منکر:نهی از شروبدی وبیزاری از آن میباشد.
امربه معروف:امربه هر کرداروتاییدهرگفتاری است که مورد رضایت خداواقع گردد ونهی از منکر:ناپسند شمردن هرچیزی است که شریعت از آن بیزاری جوید وهرقول وفعلی که خشم خدا را به دنبال داشته باشد.

واجبی از واجبات:
أمر به معروف ونهی ازمنکرجزوواجبات شرعی وشعائردینی ما بشمارمی آیندکه خداونددرکتاب خویش بندگانش را بدان فرمان داده است آنجا که می فرماید:{وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَر وَأُولٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}(آل عمران:۱۰۴).بایداز میان شما گروهی باشد که مردم را به سوی خیر راهنمایی کنند؛امربه نیکی نمایندواز بدی بازدارندچنین کسانی رستگارند.

چنانچه می فرماید: {فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طَائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ}(التوبه:۱۲۲).بایدکه از هر قوم وقبیله ای عده ای بروندتا به تعلیمات اسلامی آشنا گردندوهنگامی که به سوی قوم وقبیله خود برگشتند(به تعلیم مردمان بپردازندوارشادشان کنندو)آنان را (از مخالفت فرمان خدا)بترسانندتا(خویشتن را از عقاب وعذاب خدا برحذر دارند واز بطالت وضلال)خودداری کنند.

و صفتی از صفات زنان ومردان مومن بحساب می آید: {وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ ۚ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَیُطِیعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّه إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ}(التوبه:۷۱)مردان وزنان مومن برخی دوستان ویاوران برخی دیگرند.همدیگر را به کار نیک میخوانند واز کار بد باز میداندونماز را چنانکه باید میگزارند وزکات را می پردازندواز خدا وپیغمبرش فرمانبرداری میکنند.اینان کسانیند که خداوند بزودی ایشان را مشمول رحمت خود میگرداندخداوند توانا وحکیم است.

خداوندعز وجل دربیان سفارش وارشاد لقمان به پسرش چنین می فرماید: {یَا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلَاهَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَکَ إِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ}(لقمان:۱۷).ای پسرعزیزم نماز را چنانکه شاید بخوان،وبه کار نیک دستوربده واز کار بد نهی کن،ودر برابرمصائبی که به تو می رسدشکیبا باش اینها از کارهای (اساسی ومهمی)است که باید برآن عزم را جزم کرد وثبات ورزید.

همچنین می فرماید: {الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاهَ وَآتَوُا الزَّکَاهَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَهُ الْأُمُورِ}(الحج:۴۱)
(آن مومنانی که خدا بدیشان وعده یاری وپیروزی داده است)کسانی هستندکه هرگاه درزمین ایشان را قدرت بخشیم نماز را برپا میدارند وزکات را می پردازند وامربه معروف ونهی از منکر می
نمایندوسرانجام همه کارها به خدا برمیگردد.

فهمی که باید تصحیح گردد
خداوند سبحان در سوره مائده که می فرماید: {یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لَا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ}(مائده:۱۰۵)..ای مومنان مواظب خود باشیدهنگامی که شما هدایت یافتیدگمراهی گمراهان به شما زیانی نمی رساند. هرکس چنین برداشت نماید که إنسان بایدتنها مراقب خویش باشدونباید کاری به کار دیگران داشته باشددارای فهم اشتباهی است ،که أبو بکر رضی الله عنه ـ شیخ مسلمانان وداناترین مردم بعداز پیامبران نگران بوده که مسلمانان دچارش گردند فلذادرمیان مردم بلند شد وگفت ای مردم شما این آیه را قرائت میکنید:{یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لَا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ}.. من از رسول خدا شنیده ام که می فرمود:[إن الناس إذا رأوا ظالما فلم یأخذوا على یدیه أوشک الله أن یعمهم بعقاب]مردم اگرظالمی رادیدند ودست او را نگرفتندومانع ظلم او نشدند انتظار میرود که خداوند همه آنها را به عقاب خود گرفتار کند.(به روایت أبو داودوترمذی) .بنابراین سنت نبوی مقاصد قرآن را بیان می دارد مجملش راشرح ومبهمش راآشکارمیسازد.

سنت پیامبر نیزمملوازدعوت به سوی امربه معروف ونهی ازمنکرمیباشد.امام مسلم از أبو سعیدخدری روایت کرده که، پیامبر صلى الله علیه وسلم فرمود: [من رأى منکم منکرا فلیغیره بیده، فإن لم یستطع فبلسانه، فإن لم یستطع فبقلبه، وذلک أضعف الإیمان].اگرکسی از شما کار زشتی رادیدباید بادست خود به مقابله با آن برآید وبرای ترک آن بکوشد واگرنتوانست با موعظه ونصیحت در رفع آن اقدام کند واگر براین کارنیز توانا نبوددر دلخود آن عمل ناروا را مکروه وزشت بشماردواین نشان ضعیف ترین ایمان است.

ودرصحیح سنن ابن ماجه آمده که: [لا یمنعن رجلا هیبه الناس أن یقول بحق إذا علمه]. ترس ازمردم انسان را ازگفتن حق وحقیقت بازنداردکه آن را می داند
أبو داود وترمذی (ترمذی آنرا حسن غریب دانسته ) روایت کرده اند که پیامبر فرموده است: [إن من أعظم الجهاد کلمه حق عند سلطان جائر].بزرگترین وبرترین جهاد سخن حقی است که نزد پادشاهی ستمکار گفته شود. وهمچنین فرموده: [سیدُ الشهداءِ حمزهُ بنُ عبدِ المطلبِ، ورجلٌ قامَ إلى إمامٍ جائرٍ فأمرَهُ ونهاهُ، فقتَلَهُ](صحیح جامع).بزرگترین شهیدان حمزه بن عبدالمطلب ومردی است که دربرابر پیشوایی ظالم قرار گیرد واورا امر ونهی کند واین کار موجب مرگش شود.

عاقبت سستی نمودن در این فریضه الهی:
– ترک امر به معروف ونهی ازمنکربه معنی افول وزوال حق ونیکی وانتشارباطل وبدی وظهور منکرات ودعوت به سوی آن وآشکارساختن آن است که موجب عقاب خدا وهلاک شدن جامعه میباشد در صحیحین از زینب دختر جحش روایت شده که از پیامبر سوال کرد که: أنهلک وفینا الصالحون؟ قال: نعم إذا کثر الخبث.ای رسول خدا آیا ماهلاک می شویم درحالی که افراد صالحی بین ما وجود دارند؟فرمودند:بله وقتی که گناهان وبدی ها زیاد شد.

واین همان چیزی است که حدیث نعمان بن بشیر در صحیح بخاری روایت نموده است که پیامبرمیفرماید: مثلُ القائمِ على حدودِ اللَّهِ والواقعِ فیها کمثلِ قومٍ استَهموا على سفینهٍ، فأصابَ بعضُهم أعلاَها وبعضُهم أسفلَها، فَکانَ الَّذینَ فی أسفلِها إذا استقوا منَ الماءِ مرُّوا على من فوقَهم، فقالوا: لو أنَّا خرقنا فی نصیبنا خرقًا ولم نؤذِ من فوقنا!! فإن یترُکوهم وما أرادوا هلَکوا جمیعًا، وإن أخذوا على أیدیهم نجوا ونجوا جمیعًا].مثال کسی که حدود وحقوق خدا را اجرا میکند وآن که عملی خلاف کرده وباید حدود بر وی اجرا شود،مانند گروهی است که با قرعه کشی سوار کشتی می شوند وبه بعضی از آنها در بالای کشتی وبه بعضی دیگردر پایین آن جامی رسدوآنان که درپایین کشتی هستند وقتی که بخواهند آب بیاورندباید ازروی بالانشینها بگذرندو(به همین سبب به آنها)میگویند:کاش مادرقسمت وجای خودمانسوراخ وشکافی ایجاد میکردیم تا برای آب،موجب اذیت کسانی که در بالا نشسته اند نشویم(حال)بالاییان بگذارند که آنها قصد خود را عملی کنندهمگی هلاک وغرق می شوندواگرمانع آنها شوند ونگذارند کشتی را سوراخ نمایند همگی از خطر نجات می یابند.

– ترک امربه نیکی ونهی ازبدی موجب قطع ارتباط میان خداو بندگان میگردد.دعاهایمان رامستجاب نمی گرداندوامیدهایمان را برآورده نمی سازد وبلا ومصائب را از مادفع نمی گرداندچنانچه در سنن ابن ماجه رسول اکرم ما راچنین برحذرمیداردومی فرماید: مروا بالمعروف وانهوا عن المنکر، قبل أن تدعوا فلا یستجاب لکم]امربه معروف ونهی از منکررا پیشه کنید پیش از آنکه دعا کنید اما دعایتان جواب داده نشود.همچنین در سنن ترمذی آمده که می فرماید: والذی نفسی بیده لتأمرن بالمعروف ولتنهون عن المنکر، أو لیوشکن الله أن یبعث علیکم عقابا منه، ثم تدعونه فلا یستجاب لکم .سوگندبه کسی که روح من در دست قدرت اوست یا امربه معروف ونهی از منکر می کنیدیا(درغیر این صورت)نزدیک خواهد بود که خداوند عذاب خودرابرشمافرودآوردوآن گاه شما(برای نجات خود)به درگاه خدا دعا کنیدودعای شما قبول نشود.

امت ملعونه:
زمانی که امت اسلامی قضیه امربه معروف ونهی از منکر را ترک گوید این امر موجب می شود که این امتیاز از آنها سلب گردد وازبهترین امت به بدترین امت بدل گردند که بنی اسرائیل بودندچراکه هنگامی که آنها امربه معروف ونهی از منکر را ترک گفتندخداوند آنها را از رحمت خود دورساخت وآنها را نفرین کرد وودلهای بعضی را به وسیله دلهای بعضی دیگرزد

سنن أبی داود وغیره این قضیه رااز ابن مسعود روایتنموده اند که فرمود:

[إنَّ أوَّلَ ما دخل النَّقصُ على بنی إسرائیلَ أنَّه کان الرَّجلُ یلقَى الرَّجلَ فیقولُ: یا هذا اتَّقِ اللهَ ودَعْ ما تصنعُ به فإنَّه لا یحِلُّ لک.. ثمَّ یلقاه من الغدِ ـ وهو على حالِه ـ فلا یمنعُه ذلک أن یکونَ أکیلَه وشریبَه وقعیدَه، فلمَّا فعلوا ذلک ضرب اللهُ قلوبَ بعضِهم على بعضٍ، ثمَّ قال: {لعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ ذَلِکَ بِمَا عَصَوْا وَکَانُوا یَعْتَدُونَ (۷۸) کَانُوا لَا یَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنْکَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا کَانُوا یَفْعَلُونَ ثمَّ قال: کلَّا واللهِ لتأمرُنَّ بالمعروفِ، ولتنهَوُنَّ عن المنکرِ، ولتأخذُنَّ على یدِ الظَّالمِ، ولتأطِرَنَّه على الحقِّ أطْرًاأو لَیَضَرِبَنَّ بِقُلوبِ بعضِکمْ على بَعضٍ ، ثُم یَلعنُکُم کَما لَعَنَهُمْ].

نخستین بار که نقص بربنی اسرائیل وارد شد این بود که مردی (ازآنان)دیگری را ملاقات میکردومی گفت:ای فلانیاز خدابترس وعمل زشت خود را ترک کن که این عمل برای تو حلال نیست سپس فردای آن روز دوباره او را با حال روزقبل می دیدواین کار حرام اومانع همنشینی وباهم خوردن ونوشیدن فردنهی کننده با شخص گناهکار نمی شد،ووقتی چنین کردند خداوند به دلهای بعضی از آنان به وسیله بعضی دیگر صدمه زد،آنگاه پیامبر این آیه را دراین باره قرائت کرد:آنگروه از بنی اسرائیل که کفر ورزیدند برزبان داود وعیسی پسر مریم نفرین شدندواین بدان خاطر بود که آنان(ازفرمان خدا) سرپیچی نمودندوبه حق مردم تجاوزمی کردند۷۸ازکارهای زشتی که انجاممی دادند(دست نمی کشیدند)وهمدیگر را از کارهای زشت نهی نمی کردند.به راستی که عمل آنان بسیار بد بود.شپس فرمودند یقینا به خدا سوگند شما همیا امربه معروف ونهی از منکر می کنید ودست ظالم را می گیرید واز ظلمباز میداریدوبه خوبی توجه او را به حق معطوف می داریدواورا به اجرای حقِتنها وادار می کنید یا حتما خداوند به وسیله ی دلهای بعضی از شما دلهای بعضی دیگر را می زندوتحت تاثیر قرار می دهدسپس شما را لعنت می نمایدهمچنانکه بنی اسرائیل را لعنت فرمود.