انفاق در رمضان و یاری نیازمندان

انفاق در رمضان و یاری نیازمندان

نویسنده: شیخ محمد حسن الددو / برگردان: عبدالرحمن عزام

از زمره‏ ی عمده‏ ترین آزمایش‏ های الهی که با هوای نفس انسانی، سر ناسازگاری دارد، انفاق مال در راه خدا است؛ زیرا به زعم مردم، مال محبوب نفس است. و بقای وجودی آن مشروط به بقای مالی است که در دستان شان قرار دارد و در غالب امر آن را با زحمت و مشقت و سختی به دست می آورند. برای همین است که انفاق و مصرف آن در راه خدا امتحان و ابتلای سختی است که کم افرادی وجود دارند که بتوانند از این آزمون کامیاب ب‏در آیند؛ اما خداوند سبحانه و تعالی با بندگان ایمان‏دارش معامله ای نموده است که به اساس آن بندگان جان و مال خویش را مایه گذارند و بر این معامله در تورات و انجیل و قرآن تأکید ورزیده شده است:

« إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّهَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقّاً فِی التَّوْرَاهِ وَالإِنجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُم بِهِ وَذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ

بیگمان خداوند (کالای) جان و مال مؤمنان را به (بهای) بهشت خریداری می کند. (آنان باید) در راه خدا بجنگند و بکشند و کشته شوند. این وعده ای است که خداوند آن را در (کتابهای آسمانی) تورات و انجیل و قرآن (به عنوان سند معتبری ثبت کرده است) و وعده راستین آن را داده است، و چه کسی از خدا به عهد خود وفاکننده تر است؟ پس به معامله ای که کرده اید شاد باشید، و این پیروزی بزرگ و رستگاری سترگی است». [توبه:۱۱۱]

خداوند متعال ایشان را به تجارتی سودمند در ازای مال شان فرا می خواند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلَى تِجَارَهٍ تُنجِیکُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِکُمْ وَأَنفُسِکُمْ/ ای مؤمنان! آیا شما را به بازرگانی و معامله ای رهنمود سازم که شما را از عذاب بسیار دردناک دوزخ رها سازد؟

(و آن این است که) به خدا و پیغمبرش ایمان می آورید، و در راه خدا با مال و جان تلاش و جهاد می کنید». [صف:۱۰-۱۱]

درین‏جا، خداوند مال را قبل از جان یاد نموده است. خداوند متعال هنگام فراخوان مردم به سوی انفاق در راه خود، سختی و مشقت انفاق را بر نفوس بشر و مخالفت هوای نفس با آن را در نظر داشته بر آن پاداش وافر و اجر فراوانی مرتب نموده است تا جایی که تا در سوره ی بقره هفتصد چند برابر آن ذکر شده است. و در حدیثی صحیح از ابن عباس – رضی الله عنه – روایت است: پیامبر – صلى الله علیه وسلم – بخشنده ترین و سخی ترین مردم بر کار خیر بود، بیشترین سخاوت‏های ایشان در ماه رمضان آن وقت که با حضرت جبرئیل – علیه السلام – ملاقات می کرد صورت می گرفت، تا رمضان تمام می شد هر شب با حضرت جبرئیل ملاقات می کرد، پیامبر – صلى الله علیه وسلم – تمام قرآن را برای جبرئیل عرضه می کرد، هر گاه حضرت جبرئیل به پیامبر – صلى الله علیه وسلم – می رسید سخاوت ایشان از باد وزان بیشتر بود». [متفق علیه]

باد وزان سریع و تند است و بر هر چیزی که می‏وزد آن را بر می افرازد و آن را زیر و رو می نماید، همچنان بذل و بخشش پیامبر خدا –صلی الله علیه و سلم- به هر چیزی تعلق می‏گرفت. هیچ چیزی در خانه‏ی پیامبر یافت نمی‏شد مگر آن را در راه خدا به مصرف می رساندند، و در سرعت بخشش طوری بودند که قبل از اینکه دیگران چیزی از ایشان بخواهند برای‏شان می بخشید. پیوند بخشش شان به دورترین اقوام می‏رسید درست همانند باد که در مدت زمانی اندک، مسافتی دور و دراز را می‏پیماید.

برادر مسلمانم!

این نکاتی بود که هرگاه در دل و جانت بگردد خداوند با آن ها در موج این مشکلات تو را بهره مند می گرداند در حالی که هیچ دوستی با تو این درد را شریک نشده و مسؤولیت بار آن را متحمل نمی شود، و هیچ فامیلی در عوضت شب را به بیداری سپری نمی کند. متوجه نفس خویشتن باش! نفست را پشتیبانی کن، آن را متواضع و فروتن ساز، و بیشتر و بالاتر از آنچه مستحقش است، بر او مده.

خوب متوجه باش که اگر شکست خوردی، بعد از خدا جز نفست کسی دیگر به تو رحم نخواهد کرد، و آنگاه که شکست می خوری جز اراده ات کسی دیگر تو را یاری نمی‏نماید. و بعد از زمین خوردن، جز خودت کسی توان بلند نمودنت را ندارد. ارزش خود را به اساس مقیاس نظرداشت مردم مسنج؛ بلکه ارزش و اعتبار خویش را در نهاد خویشتن بجوی، و هرگاه وجدان انسان راحت و شادمان شود، مقامش بلند می گردد. هرگاه خودت را شناختی، آنچه مردم درباره ات می گویند تو را خساره مند نمی‏گرداند!

مشغول غم دنیا مباش؛ زیرا آن از آن خدا است، غم روزی مخور؛ زیرا آن از جانب خدا است، غم آینده را مخور؛ زیرا آن به دست خدا است، یگانه غمت این باشد که چگونه پروردگارت را از خود راضی بگردانی؛ زیرا اگر الله متعال را راضی بگردانی، از تو راضی می گردد و تو را راضی می گرداند و تو را بسنده است و بی نیازت می گرداند.

از زندگی ای که دلت را گریان نموده ناامید مباش؛ بلکه همواره بگوی خدایا عوضی نیکوتر برایم در دنیا و آخرت نصیب فرما! اندوه به آسانی می رود و خوشی به فراخوان می آید، خداوند هرگز کار خیری که تقدیم نموده ای و مشکلی که دور ساخته ای و چشم غمگینی که خوش ساخته ای را فراموش نخواهد کرد.

زندگی ات را بر این باور اساس نه: نیکوکار باش اگر چه با کار نیکی روبرو نشوی، نیکوکاری تو برای مردم نیست؛ بلکه برای این است که خداوند متعال نیکوکاران را دوست می دارد.

دستانت را در باب اعطای صدقه باز و فراخ بدار، ریسمان های مصائب و مشکلات از دوش و گردنت، رها خواهد شد.

بدان و آگاه باش! نیاز تو به صدقه در دادن، بیشتر از نیازِ نیازمند در گرفتنِ آن است.