سال سنه الفقها کدام سال است؟

سال سنه الفقها کدام سال است؟

نویسنده: علی صالحی

سال ۹۴هجری مصادف با ۷۱۲ میلادی را سال سنه الفقهاء نامیده اند ، زیرا طی این سال ، تقریبا همه فقهای نامدار مدینه که بعضی اسامی و مختصری از شرح حالشان خواهد آمد ، از دنیا رفتند و به دیار باقی پیوستند. ۱

۱- ابوبکر مخزومی:
ایشان یکی از هفت فقیه مدینه و حجت و مورد وثوق و پیشوا بود و از بس که زاهدانه زیست که به ( راهب قریش) ملقب گشت و زهری و دیگر تابعین جوانتر از وی نقل حدیث کرده اند و سرانجام در همین سال ۹۴هجری در مدینه درگذشت.

۲- ابوبیهس:
هیصم بن جابر ، از قبیله بنی سعد بن ضبیعه ، و پیشوای یکی از فرق خوارج موسوم به بیهسیه است ، پیروان این فرقه ، مسلمانانی را که از افکار و عقاید آنها پیروی نمکردند، تکفیر میکردند ، ولی ازدواج و ارث بردن از آنان را جایز می شمردند ، آنان معتقد به حرمت شراب و حد زدن شارب خمر نبودند و دچار تناقضات سختی در افکار خود می‌شدند ، سرانجام ابو بیهس مورد تعقیب حجاج بن یوسف قرار گرفت و از مدینه گریخت ولی نتوانست فرار کند و به درست کارگزار مدینه ، عثمان بن حیان کشته شد.

۳- سعید بن جبیر :
این فقیه نامدار از قبیله بنی اسد بود و اصالت حبشی داشت و در کوفه اقامت گزید و به نشر علم و دانش پرداخت و از این نظر سرآمد تابعین به شمار می رفت ، سعید از دانش عبدالله بن عباس و عبدالله بن عمر بهرمند شد و ابن عباس همواره مردم را در مسایل فقهی به وی ارجاع می‌داد ، او در قیام علیه ستمگری عبدالملک مروان شرکت کرد و سرانجام پس از شکست نهضت ، والی مکه خالد قسری او را دستگیر و نزد حجاج فرستاد و حجاج نیز او را کشت ، امام احمد بن حنبل در باره سعید می‌گوید: حجاج در حالی خون سعید بن جبیر را ریخت که تمام مردم روی زمین نیازمند دانش او بودند.

۴- سعید بن مسیب:
ابواحمد سعید بن مسیب عالمترین فقیه مدینه و از نظر دانش برابر با سعیدبن جبیر بود ، ایشان فقیهی محدث و زاهد و پارسا بود و بیش از هرکس قضاوت‌های امام عمر را در حفظ داشت به طوری که راوی عمر خوانده شد، حسن بصری هر وقت دچار مشکل علمی می‌شد به وی نامه می‌نوشت و پاسخ مساله خود را از وی دریافت می کرد ، بر مذهب فقهی امام مالک بود و هیبت و جلال خاصی نزد خلفا داشت و زمانی که عبدالملک مروان دختر او را برای پسرش ولید خواستگاری کرد نپذیرفت و او را با مهریه ناچیز به عقد مرد تهی دستی به نام ابن کثیر بن ابی وداعه درآورد و از بیعت با ولید خود داری ورزید و همین مساله موجب غضب خلیفه از وی شد و والی مدینه او را صد تازیانه زد.

۵- طلق بن عنزی:
این فقیه بزرگوار از انس بن مالک و ابن زبیر و ابن عباس و ابن عمر نقل روایت کرد و کسانی چون اعمش و طاووس و بن کیسان از او روایت کرده اند ، طلق از جمله کسانی بود که به همراهی اشعث بن قیس علیه حجاج قیام کرد و بعد به همراه یارانش دستگیر شد و هنگام انتقال به نزدحجاج در میانه راه وفات کرد .

۶- عروه بن زبیر:
عروه یکی از هفت تن فقهای مدینه است ، نزد عایشه ام المومنین فقه آموخت دو پسرش هشام از وی نقل حدیث کرد ، بسیار زاهد و پرهیزکار و اهل عبادت بود و سرانجام به سبب بیماریی که در پایش پیدا شد ، پایش قطع گردید و او همچنان با تلاوت قرآن در حین جراحی سخت استقامت می‌ورزید.

۷- عطا بن یسار :
عطا غلام آزاد شده حضرت ام المومنین میمونه دختر حارث بود ، او سخنوری چیره و داستان پردازی خبره بود و از زید بن ثابت و عایشه و ابوهریره نقل حدیث نمود و در قیام علیه حجاج با سعید بن جبیر و مجاهد و عمربن دینار و…شرکت کرد و دستگیر شد و حجاج او را آزاد کرد و در سن ۸۳»سالگی بنابه روایتی در سال ۱۰۳ هجری درگذشت

۸- علی بن حسین ملقب به زین العابدین:
زین العابدین انسانی بسیار پرهیزکار و اهل ورع و حافظ بود و مردم او را نماد بردباری و پرهیزکاری و بخشندگی میدانستند و فرزدق شاعر قصیده ای احساسی در مدح او سروده است ، عده ای تاریخ وفات او را سال ۹۵ هجری نوشته اند .

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منابع :
البدایه و النهایه ۱۱۶/۹، الملل و النحل ۱۲۵/۱، الاعلام زرکلی ۱۴۵/۳ ،۱۵۵/۱، الطبقات الکبری۲۲۷/۷ المعارف۲۲۲، وفیات الاعیان ۲۶۶/۳، تاریخ ابن اثیر ۲۶/۵ و ۲۶ ، حلیه الاولیا ۱۳۳/۳
۱- رویدادهای تاریخ اسلام ۲۶۵/۱
۲- الاعلام زرکلی ۴۰/۲