۵- فرمول ها و قواعد تدبر در قرآن، قرار دادن لفظ ظاهر به جای ضمیر

۵- فرمول ها و قواعد تدبر در قرآن، قرار دادن لفظ ظاهر به جای ضمیر

نویسنده: دکتر عقیل بن سالم شمری/ مترجم: مسلم خدری

فرمول پنجم :

قرار دادن لفظ ظاهر به جای ضمیر بیانگر فائده ای است .

توضیح قاعده:

اصل در کلام بر ظاهر بودن اسم است و گاهی ضمیر به جای اسم ظاهر می آید و آن هم به سبب اسباب بلاغی است. بنابراین قاعده و فرمول بیانگر آن است که کلام هنگامی که اسم ظاهر به جایگاه خویش برمی گردد و به ضمیر اکتفا نمی کند قطعا این به خاطر فوائدی است که از جمله آنها:

برای تعظیم :

همانند سخن خداوند ‎﴿ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَیُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ ﴾‏ لفظ الله بار دوم به جهت تعظیم بازگشته است.

برای اهانت و تحقیر :

همانند سخن خداوند که می فرماید: ‎﴿ إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنزَغُ بَیْنَهُمْ إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلْإِنسَانِ عَدُوًّا مُّبِینًا ﴾

برای برطرف کردن اشتباه:

مانند فرمایش خداوند : ﴿ الظَّانِّینَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَیْهِمْ دَائِرَهُ السَّوْءِ ﴾ لفظ ﴿ السَّوْءِ ﴾ به دلیل برطرف کردن اشتباه برگشته است که اگر می گفت: دائرته توهم ایجاد می شود که مراد و منظور دایره الله است.

برای ایجاد هیبت و ترس در دل شنونده:

همانند فرمایش خدا که می فرماید ( الحاقه، ما الحاقه) اعاده لفظ ( الحاقه ) شده که این بیانگر بزرگی شأن و منزلت روز قیامت و تشویق به نام آن است .

در این مورد بیشتر بخوانید: تدبر در قرآن

—————————-

منبع: فرمول ها و قواعد تدبر در قرآن و اجرای آن بر سوره های کوتاه/ مولف: دکتر عقیل بن سالم شمری/ مترجم: مسلم خدری / نشر احسان