اسماءالله، درس نهم، علم ، علیم

اسماءالله، درس نهم، علم ، علیمَ

اسم علم و علیم، در عالم دیجیتال، هر عکس و فیلمی، یا آهنگ و بازی و برنامه ای که تو گوشی یا کامپیوتر داریم، هر چند هرکدوم یه کار کاملا متفاوت میکنن و خیلی پیچیده به نظر میان، اما میدونیم بدون استثناء همشون یه ساختار مشابه و ساده دارن: ۰ و ۱٫ همۀ این برنامه های رنگارنگ و جذاب، که این روزا بخش جدایی نشدنی زندگی همه ما هستن، صرفا کُدهای دیجیتالن، بر مبنای ۲٫

چه بسا کل این عالم مادی هم، از زمین تا آسمونها، طبق آیۀ عَلَیْهَا تِسْعَهَ عَشَرَ (۷۴:۳۰)، بر آنست ۱۹، بجای مبنای آشنای ۲ یا دیجیتال ما، در مبنای ناشناس ۱۹، تو اَبَر کامپیوتر خدا کدنویسی و در حال Run باشه، در حال اجرا شدن باشه. به شیوه ای که حداقل واسۀ علم فعلی ما نامعلومه.

اما چیزی که برای علم ما تا امروز معلوم شده، اینه که هر صحنه ای که در عالم بیرون مشاهده میشه، هر چیزی که قابل لمسه، محکم و ثابت به نظر میرسه، از دید فیزیک کوانتوم کاملا برعکسه. یعنی غیر قابل لمس، بی ثبات و در حرکت دائمه.

همه اجسام این عالم، ذرّات تشکیل دهندشون فرسنگ ها از هم فاصله دارن. چیزی نیستن جز توده هایی از ذره های پراکنده، که مثل ابر و غبار در حرکتن، ولی طبق جاذبه و اصول خاصی به هم پیوسته شدن، تا به شکل ملموس و جامد فعلی از دید ما در بیان: وَتَرَى الْجِبَالَ، و کوه ها رو میبینی، تَحْسَبُهَا جَامِدَهً ، حساب میکنی جامدن، وَهِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ، ولی در مُرورن، دارن حرکت میکنن، مثل حرکت ابرها (۲۷:۸۸).

جالبه تو قرآن، عالَم و عالمیان، از ریشۀ علمن. این زمین بازی و ما بازیکنانش، همه در بستر معلومات خدا شناوریم، در حالیکه خیلی جدی فکر میکنیم تو عالم خودمون هستیم، و خدا هم یا نیست یا یه جا دیگست! شاید انقدری که فهمیدن حکمت بازیا و انجام صحیح نقش هامون و پاس کردن آزمونهامون سخته، خود زندگی و ساختارش سخت نباشه. چون عالم ما یه نرم افزاره، نه سخت افزار. پس چرا انقدر گاهی همه چیز برامون جدی و سخت و دردناک میشه؟

دیدین بچه ها یه بازیایی نصب میکنن که ساعت ها درگیرش میشن. هرچی بیشتر جلو میرن، براشون سخت تر و جدی تر میشه. گاهی انقدر تو بازی عمیق میشن، که وقتی تو یه مرحله گیر افتادن، حسابی عصبی میشن، ناراحت میشن، حتی گریه و پرخاش میکنن. ما از بیرون گود، تنها کاری که میتونیم براشون بکنیم اینه یادآور بشیم: یکم از اون بازی فاصله بگیر، یه چرخی بزن، انقدر جدی نگیرش، فقط یه بازیه!

ما هم تو بازی دنیا همینیم، گاهی انقدر جدی میگیریم، که عمیقا درد میکشیم. خدا از بیرون تنها کاری که میتونه برامون بکنه، اینه که یادآور بشه: إِنَّمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا، قطعا این حیات دنیا، زندگی زمینی تون، لَعِبٌ وَلَهْوٌ، بازی و سرگرمیه (۴۷:۳۶). یکم از اون مرحله که توش گیر کردی فاصله بگیر، یه چرخی بزن، داشته هات رو ببین، انقدر جدی نگیرش، کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَهُ الْمَوْتِ ، همه آدما بالاخره Game over میشن، پایان بازی رو تجربه میکنن. پس لَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَکُمْ، نه غمباد بگیرید، افسرده بشین بخاطر چیزایی که از دستتون رفت، وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ، نه کِیف کنید و به هیجان بیاین واسه چیزایی که بهتون داده شد. (۵۷:۲۳) یعنی بازیتون رو بکنین، ولی خیلی جَو گیر نشین!

شاید این پروژۀ جدید متاورس اگه در چند سال آینده تکمیل بشه، بتونیم تو دنیای ساختۀ ذهنمون، با جسم ساختۀ ذهنمون، ساعتها چرخ بزنیم. اونوقته که عمیق تر میفهمیم چرا خدا میگه حیات زمینی شما، این Universe، یه بازیه، مشابه Metaverse. یه شبیه سازی طبیعی و هوشمند، درون ذهن خودش، والله اعلم.

هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ، اول و آخر اونه، وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ، و ظاهر و باطن اونه، وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ (۵۷:۳) و اون به هر چیزی تو این عالم مجازی علم داره، علیمه.

تا قبل از اینکه متاورس بیاد، یه مثال ساده هم خدا زده: وَمِنْ آیَاتِهِ مَنَامُکُم، از نشونه هاش، خواب هاتونه (۳۰:۲۳). أَرَىٰ فِی الْمَنَامِ، رؤیت میکنید، رویای شبانه میبینید، خواب میبینید (۳۷:۱۰۲). مگه غیر از اینه که تو خواب که فرو رفتیم، همه چیز برامون کاملا واقعی به نظر میرسه. همه اون آدما، صحنه ها، ترس ها، دردها، لذت ها.

همه اون عالم، یه نرم افزاره که تو ذهن ما داره اجرا میشه، و حس واقعی بودن اون دنیا مادامی که غرق خوابیم، ادامه داره. نهایتا یه جا بیدار میشیم، از عالم مجازی خواب میمیریم، به عالم حقیقی بیداری برمیگردیم. میفهمیم همش خواب بوده، بازی ذهنمون بوده.

خب این عالم دنیا هم همینه، همه چیز برامون کاملا واقعی به نظر میرسه. همه این آدما، صحنه ها، ترس ها، دردها، لذت ها. ولی حس واقعی بودن این دنیا مادامی که غرق زندگی هستیم، ادامه داره. نهایتا یه جا بیدار میشیم، از عالم مجازی دنیا میمیریم، به عالم حقیقی بیداری برمیگردیم. میفهمیم همش خواب بوده، بازی ذهنمون بوده.

کاری که الان ما کردیم، تلاش برای عمیق شدن بود در عالم، به مدد علم، که میشه تجلی اسم علیم!

یکی از حکمتای بازی دنیا، اینه که از قبلش ندونیم مرحله بعد چیه، چطور باید بازیش کنیم و چقدر طول میکشه تا پاس بشه. برای همینم هست که یه بازیکن خوب، باید دائما بازی کنه، تجربه کنه، معلومات خودش رو بالا ببره، تا بتونه از طول مسیر و همه مراحل لذت ببره.

اگه ما علیم باشیم، بجای اینکه با تعصب کور، از راه بعضیا تقلید کنیم یا از راه بعضیا دوری کنیم، با تفکر و آگاهانه راهمون رو انتخاب میکنیم.

وَلَا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ، خودتو وقف چیزایی نکن که بهش علم نداری (۱۷:۳۶)

اُطْلُبوا الْعِلْمَ مِنَ الْمَهْدِ اِلَی اللَّحدِ
ز گهواره تا گور، دانش بجوی

مطالب مرتبط: اسماء الحسنی