اخوان المسلمین و حکومت

اخوان المسلمین و حکومت

امام حسن البناء در پاسخ به این پرسش که :آیا در ساختار برنامه ریزی اخوان موضوع به دست گرفتن حکومت و تلاش برای رسیدن به آن وجود دارد یا خیر ؟اگر جواب مثبت است از چه وسایلی برای رسیدن به آن هدف استفاده می کنید ؟ امام با صراحتی که سؤال کنندگان را دچار سردرگمی نکند ، از پاسخ دادن طفره نمی رود و می گوید :

« اخوان در همه ی گامهای که بر میدارند و آرزوهای که دارند و اعمالی را که انجام می دهند با توجه به شناخت و برداشتی که از اسلام دارند در اه آن حرکت می کنند . حاکمیت تعالیم و احکام اسلامی را یکی از ارکان دعوت خویش می دانند و به موضوع اقدام و اجرا همچون اندرز و ارشاد اهمیت می دهند . پیشتر خلیفه ی سوم فرموده اند خداوند از طریق حکومت کارهای را انجام می دهند که به تنهای از قرآن ساخته نیست .»

همچنین رسول خدا (ص ) حکومت را یکی از احکام اسلام به شمار می آورد .

لازم به یاد آوری است که در کتاب های دینی ما موضوع حکومت موضوعی مربوط به عقاید و اصول به شمار آمده نه جزو مسائل فرعی و فقهی ؛زیرا اسلام مجموعه ای است از احکام و اجرا و تشریع و تعلیم و قانون و قضاوت . که هیچ کدام از آنها بدون دیگری از کارای و سودمندی مورد نظر برخوردار نخواهد بود .

چنان چه مجددین و مصلحین مسلمان به این موضوع راضی شوند و تن در دهند که تنها فقیه و مرشد باشند . احکام را بیان و تعالیم اسلام را تدریس نمایند و اصول و فروع دین را مورد بحث و برسی قرار بدهند ؛به دیگران اجازه بدهند که اموری و قوانینی غیر الهی را بر مردم تحمیل کنند و مردم مسلمان را با استفاده از قدرت از اطاعت اوامر آن معلمان و مبلغان باز دارند ،نتیجه ی طبیعی چنین امری این خواهد بود که صدای مصلح به صورت فریادی در دره ای دور افتاده و تهی و یا همچنین که می گویند :مانند فوت کردن بر خاکستر در خواهد آمد .

امام بناء در ادامه می فرماید : چنان چه مسؤولین حکومت برای اجرای اوامر خداوند و تطبیق احکام شریعت و رسانیدن پیام قرآن و سنت پیامبر (ص) آمادگی داشته و اقدام نمایند ،اکتفای مصلحین مسلمان به موعظه و ارشاد توجیه پذیر و قابل درک است ، اما در صورتی که وضع به همین منوال است و تشریع اسلامی در یک طرف و قانونگزاری عملی و اجرا در طرف دیگر باشد ،کوتاهی و عدم تلاش مصلحین مسلمان برای درخواست و به دست گرفتن حکومت جرم و معصیتی است که تنها قیام و به کنار نهادن نیروی اجرای حکومت از دست کسانی است که حاظر به قبول احکام دین مبین اسلام نیستند .

این سخن سخن روشنی است و در واقع ساخته و پرداخته ی ذهن ما نیست ،بلکه ما آن را از تعالیم اسلام پاک برگرفته ایم . بر این اساس اخوان المسلمین در پی آن نیستند که خود زمام امور را در دست گیرند؛زیرا اگر کسانی را در میان امت اسلامی یافتند که بتوانند بار این مسئولیت و امانت را بر دوش کشند و بر اساس و روش و راهکارهای قرآنی حکومت کنند ،پیروان اخوان به صورت سربازان و حامیان آن حکومت در خواهند آمد . اما اگر کسی را نیافتند ،روش و راهکار حکومتی خویش را به کار خواهند گرفت . همه ی تلاش خود را برای رهای حکومت از زیر سلطه ی همه ی دولت های که اوامر خداوند را اجرا نمی کنند ،به کار خواهند گرفت .

پس از آن امام شهید حسن البناء به قضیه ی حساس و مهمی که عبارت است از :

ضرورت تقویت و تدارک عقلی و معنوی و اخلاقی مردم برای پذیرش حکومت اسلامی ،اشاره نموده و می فرماید :بر این اساس است که نهضت اخوان المسلمین آگاه تر و دوراندیش تر از آن هستند در چنین وضع و حالتی که مردم قرار دارند ،بخواهند زمام حکومت را در دست گیرند . بلکه به مدت زمان لازم برای تبلیغ و آموزش اصول و اندیشه ها و راهکارهای اخوان نیاز مبرم وجود دارد ،تا در میان مردم نفوذ گسترده ای پیدا کنند و مردم به خوبی بیاموزند که چگونه مصالح عمومی را بر مصالح شخصی خویش ترجیح بدهند .

در این صورت آماده سازی مردم و فراهم نمودن فضای لازم برای آنکه حکومت اسلامی از خواست و اراده و انتخاب مردم سرچشمه بگیرد ،ضرورت دارد .نه اینکه حکومت اسلامی به صورت تصمیم گیری از بالا بر ایشان تحمیل شود . سالها است که از چنین راهکاری به عنوان (اندیشه تدریجی ) و گام به گام در اجرای شریعت تعبیر می شود . موضوعی که ما از اندیشه های خویش از آن حمایت کرده ایم ؛زیرا راهکار تدریجی و گام به گام قانون و سنتی از سنت های حاکم بر هستی و همچنین سنتی شرعی است ،البته به شرطی که مقصود از کلمه ی تدرج کنار نهادن و نابود کردن موضوع مورد نظر و هدف نهای نباشد ،بلکه قانون حقیقی و تدریجی این است که هدف معین شود و برای اجرای آن برنامه ریزی عملی مرحله بندی شده صورت بگیرد که پس از مدت زمان مشخص یا شبه معینی از مرحله ای به مرحله ی بعدی گام نهاده شود .راهکار و قانون اقدام تدریجی و گام به گام این است ،نه این که انسانها همچنان در جای خویش باشند و گامی به جلو برندارند ،سپس ادعا کنند که داریم کار تدریجی و مرحله بندی شده را انجام می دهیم .

امام بناء این موضوع را با سخنان زیر به پایان می برد و می فرماید :

این سخن را در موقعیت و این گنگره می خواهم اعلام کنم که اخوان المسلمین در هیچ یک از حکومت های که با آنان معاصر بوده اند نه حکومت حال و نه حکومت پیش از آن و نه حکومت های حزبی مشاهده نکرده اند که توانای آن را داشته باشند بتوانند بار این مسؤولیت را بر دوش یا برای حمایت از اندیشه بیداری و نهضت اسلامی به درستی اعلان آمادگی بنماید .

لازم است امت اسلامی از این موضوع مطلع باشند و حقوق خود را از حکومتها خواستار شوند و اخوان المسلمین هم از هیچ تلاشی دریغ نورزند .

امام شهید گام های برپائی حکومت اسلامی را چنین ترسیم کرده اند :

۱ – پرورش و تربیت فرد مسلمان از نظر تفکر ، عقیده ، اخلاق ، عاطفه ، عملکرد ها و رفتارها.

۲ – ایجاد خانواده ی مسلمان ، یعنی توجه و اهتمام به خانواده ها ( زن و مرد وکودک و جوان ) که بنیان و اساس جامعه اند .

۳ – ساختن ملت مسلمان و جامعه ی اسلامی ، در راستای تحقق بخشیدن به این امر ، تلاش می کنیم تا دعوت ما به هر خانواده ای برسد و ندای حیات بخش دعوت اسلامی در هر کوی و برزن به گوش رسد و شور و نشاط ایمانی و اسلامی ایجاد کند ، ما جهت نیل به این هدف کوتاهی نمی کنیم و از هر ابزار شرعی بهره می گیریم .

۴ – تأسیس حکومت اسلامی ، حکومتی که میدم را به مسجد فرا می خواند و از آنجا برای توجیه و هدایت مردم استفاده می کند .

این است برنامه ی روشن و صریح اخوان برای تشکیل حکومت اسلامی .

نباید از این نکته غافل بود که امکانات مادی در تحقق بخشیدن به هدف ابزار نیستند ، تاریخ گواه این است که دعوت های اسلامی بر اساس مادیات پایه گذاری نشده اند و اساساً امکانات مادی و رفاهی ، وسیله و ابزار تحرک جنبش و حرکت اسلامی نبوده اند ، اگرچه حرکت در پاره ای از روند فعالیت های خود به مال نیازمند است ؛ اما به هیچ نوان پایه و اساس دعوتهای اسلامی مال و امکانات مادی نبوده نمی باشد . نیرو و قدرت هم ابزار محسوب نمی شوند یزرا دعوت حقیقی ، اولاً روحها و دلها را مخاطب قرار می دهد و با قلبها گفتگو می کند و جانهای خفته را بیدار می کند ، پس امور مادی و قدرت در چنین امری نقش چندانی ندارند . بلکه ابزار حقیقی و اساسی عبارتند از ایمان ، عمل صالح ، محبّت ، برادری و توانمندی در عقیده و وحدت و صبر است ، و این سنت تغییر ناپذیر خداست .

————————————————-

منابع :

۱ – چالش های سیاسی جنبش اسلامی معاصر

مؤلف : مصطفی محمد طحان

مترجم : خالد عزیزی

انتشارات : نشر احسان

۲ – اخوان المسلمین ۷۰سال دعوت ، تربیت و جهاد

مؤلف : دکتر یوسف قرضاوی

مترجم : عبدالعزیز سلیمی

انتشارات : نشر احسان