فقه معاصر

حکم طلاق غضبان ( از روی عصبانیت)

حکم طلاق غضبان ( از روی عصبانیت)

نویسنده: دکتر یوسف قرضاوی / مترجم: دکتر احمد نعمتی

پیشگاه فرخنده ی جناب استاد شیخ دکتر قرضاوی حفظه الله

درود بر شما و رحمت خداوند و برکات اش بر شما باد!

می خواهم پرسش زیر را از حضرت عالی استفتاء نمایم. مردی با زن اش به زدوخورد و مشاجره افتادند. در میان دعوا، مرد زن اش را بی حضور کس دیگری، یک طلاق داد؛ به گونه ای که نفر سومی به این اطلاق آگاه نشد؛ یعنی طلاق – تنها – میان زن  و شوهر انجام گرفت؛ و این مرد در خود همان روز، زن اش را رجوع نموده، به این صیغه: «تو را به سوی عصمت خودم رجوع نمودم.» زن در پاسخ گفت: «پذیرفتم.» و این رجوع هم – تنها – میان زن و شوهر انجام گرفت؛ و کسی دیگر بدان آگاهی نیافت. پرسش نخست: آیا طلاقی رخ داده است؟ پرسش دوم: چنین رجوعی بی شهود؛ از نظر شرعی درست است؟ و از نظر شرعی زن به حلیت شوهرش درمی­آید؟

 

پاسخ: ستایش مر خدا راست!

اگر طلاقی که در پی دعوا و بگومگوی پرسش کننده با همسرش رخ داده، در زمان خشم فراوان شوهر نبوده باشد؛ آن گونه که وی به هیجان و تحریک درنیامده باشد که توان کنترل بر نفس خود را نداشته باشد؛ و با اندیشیدن و تصمیم گیری طلاق را بر زبان آورده باشد. در این صورت، طلاق واقع است. زیرا از اهل  خود و در محل خود و با جمله ی روشن و آشکار بیان شده؛ بی آن که مانعی مانند حالت «اغلاق» وجود داشته باشد؛ آن گونه که در این حدیث شریف روایت شده: «لا طلاق فی إغلاق» (در اغلاق، طلاق اثری ندارد.) بعضی اغلاق را به «اکراه» تفسیر کرده اند؛ و بعضی به «غضب و عصبانیت». مراد از غضب، خشم بسیاری است که مرد کنترل نفس خود را از دست می دهد؛ و بی اراده سخنی از دهان اش بیرون می­آید.

جمهور فقیهان، شهادت را نه برای طلاق، نه برای رجعت، به شرط نگرفته اند؛ اگر چه گفته اند: شهادت برای رجعت، مستحب است؛ زیرا خداوند متعال درباره ی زنان طلاق داده شده فرموده است:

﴿فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَأَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِّنکُمْ وَأَقِیمُوا الشَّهَادَهَ لِلَّهِ     طلاق/۲

« و هنگامی که مدّت عِدّه آنان نزدیک به پایان آمد ، یا ایشان را به طرز شایسته‌ای نگاه دارید ، و یا به طرز شایسته‌ای از ایشان جدا شوید ، و بر ( نگاهداری و یا جدائی ) آنان دو مرد عادل از میان خودتان گواه کنید ،  ( تا اگر در آینده اختلافی روی دهد ، هیچ یک از شوهر و همسر نتوانند واقعیّت را انکار کنند ) و گواهی دادن را برای خدا اداء کنید.»

وجود شاهد برای این رخداد پرسش شده مهم است. تا پس از وقوع طلاق یکی از آن دو، از روی فراموشی یا عناد یا لجاجت یا موارد دیگر، وقوع طلاق را منکر نشود.

در هر صورت هنگامی که شوهر، زن اش را با جمله ی آشکار به سوی همسری خود برگردانده و به زن اش گفته: «تو را به سوی عصمت خودم ارجاع نمودم.» در حقیقت زن برگشته و شرط نیست که زن هم بگوید: «پذیرفتم» زیرا تا زن در عده باشد، بازگشت زن پس از طلاق از حقوق شوهر است. خداوند متعال فرموده:

﴿وَالْمُطَلَّقَاتُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَهَ قُرُوَءٍ وَلاَ یَحِلُّ لَهُنَّ أَن یَکْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللّهُ فِی أَرْحَامِهِنَّ إِن کُنَّ یُؤْمِنَّ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِی ذَلِکَ إِنْ أَرَادُواْ إِصْلاَحاً            بقره/ ۲۲۸

«و زنان مطلّقه باید ( بعد از طلاق ) به مدّت سه بار عادت ماهانه ( و یا سه‌بار پاک‌شدن از حیض ) انتظار بکشند ( و عدّه نگهدارند ، تا روشن شود که حامله نیستند ) ، و اگر ( در ایمان خود صادق هستند و راست می‌گویند که ) به خدا و روز رستاخیز باور دارند ، برای آنان حلال نیست که خدا آنچه را ( اعم از جنین یا خون ماهانه ) در رحم ایشان آفریده است پنهان کنند ، و شوهران آنان برای برگرداندنشان ( به زندگی زناشوئی و از سرگرفتن آن ) در این ( مدّت عدّه ، از دیگران ) سزاوارترند.»

خداوند متعال شوهر طلاق دهنده را «بعل» نامیده؛ وی را برای بازگرداندن زن به سوی خود – در وقت عده – شایسته تر دانسته؛ البته اگر بخواهد کارها اصلاح گردد و به روال طبیعی خود بازگردد.

تا آن جا که برخی فقیهان، هم بستری شدن شوهر مطلّق را با زن اش، هنگام عده به عنوان رجوع زن دانسته اند، که این یک ارجاع عملی؛ در مقابل ارجاع زبانی­ست و نشان می­دهد مسلمان قصد داشته، وضعیت موجود را اصلاح کند؛ یعنی هم بستر شدن مرد مطلّق با زن خود در حالت عده، در معنای ارجاع و بازگرداندن او به ازدواج خود است؛ البته رجوع و بازگرداندن زن مطلّقه با سخن آشکار، از نظر اعتبار و درستی و پذیرش شرعی به مراتب برتر است و با چنین رجوعی، زن برای شوهرش و شوهر برای زن در پرتو احکام شریعت، حلال می شوند. الحمدلله.

—————————————————————

منبع: دیدگاه های فقهی معاصر جلد ۴ /  مؤلف: دکتر یوسف قرضاوی / مترجم: دکتر احمد نعمتی / انتشارات: نشر احسان ۱۳۸۹

 

‫۲۹ دیدگاه ها

  1. سلام خسته نباشید اگرمردی از روی عصبانیت به همسرش بگوید بدون اجازه بیرون رفتی طلاق هستی ٫اگرهمسرش بدون اجازه بیرون برود .
    آیا همبستر شدن با همسرش حلال است یا حرام

  2. سلام من در حالت دعوا و عصبانیت و در میان جروبحث خانمم گفتند که فلان کار را میکنم من هم گفتم خوب سه به سه افتاده باشد برو البته لظف طلاق را بکار نبردم.

  3. سلام .اگر شوهر در حین بحث و جدل و عصبانیت به همسر خود بگوید. تو که اول یا آخرت طلاق .و نگه طلاق میدهم یا دادم فقط همون جمله بالا رو بگه آیا طلاقی واقع شده.وهمان لحظه حرفشو برگردانده و بگوید تو که اول ویا آخرت طلاق نیست .

  4. سلام من ۲۰روز پیش باشوهرم دعوای شدید کردم در حالت عصبانیت بهم گفت اوه سه طلاقت که فت که فتوه؟میخوام بدونم طلاق واقع شده است یا نه ؟بیزحمت جواب بدین

  5. سلام من سنی و مذهب شافعی هستم در میان دعوا و اوج عصبانیت سه بار شایدم بیشتر به زنم گفتم هر سه طلاقت که وه له من حرامی حکمش چیه ؟ طلاق واقع شده ؟ یک طلاق یا بیشتر

  6. سلام !
    اگر در هنگام گفتگو و جنجال خانم برای شوهرش بگوید که من را طلاق بتی با سه بار طلاق گفتن طلاق میشویم
    ولی شوهرش فکر میکند که با سه بار طلاق گفتن طلاق حساب نمیشود و میگوید طلاق طلاق طلاق
    پس این طلاق حساب شد و یا خیر؟؟؟

  7. سلام در صورتی که زن و شوهر با هم دعوا کردند بعد وقتی زن از خانه بیرون میشود در پشت در است که شوهر میگوید صد طلاق بعدا چند مدتی میگوید تو برای من مثل خواهر و من برایت مثل برادرت باشم بعدا دوباره با هم میشوند و دو سال با هم زندگی میکنند فعلا آگاه شده اند و میخواهند بدانند که یکجا بودن شان درست است و آیا به یکدیگر حلال هستند و یا حرام .

  8. جناب محترم.
    با خانم ام دعوا داشتیم.
    از عصبانیت ۳ بار کلمه طلاق هستی را بدون این که اراده داشته باشم به زبان آورد ام. و نهایت پشیمان ام.
    حالا سرنوشت مان چه ؟خواهد شد لطفا طلب معلومات ام
    لطفا منتظر جواب ام خیلی برایم اهمیت داره.

  9. با سلام خدمت مدیرمحترم

    از روی عصبانیت به طلاق قسم خوردم وبعد از ان پشیمان شدم وتوبه کردم

    سه بار این کار تکرار شد
    میدانم قسم به غیر خدا شرک است از خداوند متعال طلب مغفرت دارم
    به خداوند عز وجل قسم یاد میکنم که دیگر به این راه ومنش غلط گذشته بر نگردم ودر جبران عمل صالح انجام دهم
    برایم دعا کنید خداوند مرا مورد بخشش وغفرانش قرار دهد
    والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته

  10. سلام من ب شوخی و از روی هیچ نیای ب شوهرم سه بار گفتم طلاق آیا الان ما بهم محرم نیستیم؟ یا این سه کلمه فقط باید از دهان مرد باشد ک طلاق محسوب شود

  11. سلام
    چون لفظ طلاق را نگفته و با عصبانیت گفته قابل اغماض هست

    اما باید یاد بگیرد که در هنگام خشم بر خودش مسلط شود

    ضمنا پیمان ازدواج شوخی که نیست یک پیمان مقدس و ارزشمند است نباید هر وقت ایشان ناراحت و عصبی شوند آن را مورد هجوم قرار بدهند

    خوشبخت دنیا و آخرت باشید

  12. سلام خسته نباشید نامزدم چهار بار باهام دعوا کرد و تو همین چند بار بهم گفت از هم جدا شیم ولی اسم طلاق و نگفت و در موقع عصبانیت بهم گفت حکمش چیه لطفا هر چ سریعتر جواب بدید ممنونم

  13. سلام
    بنده متاهل و ۲ فرزند دارم گاهی وقتا به شدت عصبانی میشوم که حتی نمی توانم خودم را کنترل کنم با زنم دعوام شد در حالت عصبانیت شدید گفتم طلاق طلاق طلاق حکم آن چیست لطفا راهنمایی فرمایید

  14. زنى به شوهر خود شیر ګرم نه نموده بود، لذا شوهر برایش ګفت: خودت شیر را ګرم نه نموده اى فلهذا تو از من خلاصى و نیز ګفته اى که من با تو بد بخت شدم حالا میخواهم تو را خوشبخت کنم
    این همه در حالت عصبانیت شوهر بودخ

  15. سلام ببخشید میشه سریع جواب بدید همسرم در عصبانیت گفت من تو رو سه طلاقه کردم دیگه زنم نیستی أیا طلاقم داده من به همسرم حرامم یا نه نمی دونم چیکار کنم لطفا زود جوابمو بدید بچه دارم خواهش می کنم

  16. سلام علیکم
    دوست ارجمند هیچ وقت مواد با قسم و طلاق درمان نمیشه
    باید ایشان قبول کنند معتاد شده اند و با خواست خودشون بروند کمپ ترک اعتیاد

    برای طلاقتون هم متاسفم کار اشتباهی کردید
    طلاق برای جدایی زن و شوهر در شرایط حاد هست نه برای قسم خوردن
    بهتر است به یک عالم دینی – ماموستا – مراجعه کنید

  17. سلام علیکم ببخشی یه سوال دارم منو شوهرم یه بار بحث شدیدی داشتیم بخاطر اینکه سمت مواد نره وتوی همون لحظه بهم گفت اگه من سمت مواد برم سه طلاقی اما متاسفانه الان رفته سمت مواد هنوز کسی خبر نداره میشه سریعا جواب بدی

  18. سلام
    کار شما کاملا اشتباه هست… کار ناپسند و نامشروعی می باشد
    خداوند از رابطه همسری بعنوان میثاق غلیظ یعنی رابطه محکم و استوار حرف زده
    نمیشه با عصابنیت یا بهانه دیگری این رابطه را مورد شماتت قرار بدهید

    بشدت از این امر پرهیز بکنید…
    باخبر نبودن دیگران که دلیل نمیشه …

  19. سلام خسته نباشید .من باخانمم بیشتر دعوامیکنم بین دعواهامون من به خانمم گفتم از روی عصبانیت اول طلاق .دوم طلاق .سوم طلاق.بین خودمون دوتاهم بوده این وسط کسی خبر نداره حکمش چیه ؟؟باید چکار کرد ؟؟؟

  20. اگه مرد از روی عصبانیت بدون اینکه نیتش طلاق باشد به زنش بگوید به برادرات بگو اگه زنگ زدی میگم خواهرت بره خونه پدرت طلاق حساب میشه ؟چون من به خانمم نگفتم مستقیم
    فقط گفتم به داداشت یا خانوادت بگو

  21. سلام علیکم
    سئوال شما را برای پاسخگویی ارسال کردیم
    اما سئوال شما نامفهوم و نامشخص هست

    که چه وقت قسم خورده اید؟
    چگونه قسم خورده اید؟
    در چه شرایطی ؟
    وچرا؟

    چون همه اینها در تعیین حکم تاثیر دارد .

  22. باعرض سلام وخسته نباشید،اگر زنی حامله باشد وشوهرش سه بار همان لحظه بگوید طلاق ،حکم چیست ؟لطفا برام هر چه سریع تر بفرستید ،خواهش میکنم برام خیلی مهمه

  23. آیا مردی که میگوید طلاق طلاق طلاق عز روی عصبانیت وبعد پشیمان میشود وننزدیکی میکند آیا آن زن حلال هس احرام؟بادشکن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پاسخ دادن معادله امنیتی الزامی است . *

دکمه بازگشت به بالا