نکاتی که دعوتگر مسلمان باید بداند …

نکاتی که دعوتگر مسلمان باید بداند …

نویسنده: مرحوم مصطفی مشهور / برگردان: مولوی ضیاءاحمد فاضلی

خداوند عزوجل می فرماید:إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ

یقیناً خداوند سرنوشت هیچ قومی را به(سمت موفقیت و رستگاری ) تغیر نمی دهد تا آنگاه که در خویشتن خویش تغییر آورند « سوره الرعد: ۱۱»

آنچه در آیه فوق گفته شده است، یک سنت پایدار و لایتغیر الهی است، پس تا تغییر مطلوب در جوامع ما بوجود آید و زمینه ساز اقامه دین الهی در روی زمین گردد، بر فعالان میدان دعوت اسلامی لازم و ضروری است تا در عرصه هایی که تاثیر فعال در ایجاد این تغییر دارد – همانند عرصه های دعوت و تربیت- توجه لازم مبذول دارند و نیز مساله تعلیم و تربیت در موسسات تعلیمی، وسایل متعدد رسانه یی و سایر عرصه های تاثیرگذار در تغیر جان ها را جدی گیرند.

و هرگاه معتقدان به اندیشه های پیش پا افتاده و زمینی را می بینیم این همه از این عرصه ها و وسایل در نشر اساسات خود و تحمیل آن بر ملت ها و نسل ها کار می گیرند، پس بدون تردید مسلمان ها به عنوان پیروان دین برحق، سزاوارتراند تا از این وسایل برای بهبودی هرچه بهتر کار اسلامی، بهره گیرند.

از جانب دیگر، مراحل سه گانه دعوت و حرکت اسلامی که عبارت از مرحله معرفی و شناسایی دعوت برای جامعه، مرحله ساختن افراد صالح برای بدوش کشیدن پرچم تلاش و فداکاری در راه اسلام و مرحله تطبیق و اقامه نظام الهی در روی زمین است، دو مرحله نخستین فقط با دعوت و تربیت بدست آمده می تواند. بناءً ناچاریم به منظور آن که هریک از الگوهای میدان دعوت و تربیت اسلامی رسالت شان را به کاملترین وجه ادا کنند، در این باره نکات لازمه زیر را بیان نماییم ( البته در این جا فقط به ترجمه نکاتی در عرصه دعوت الگو بسنده شده است و آنچه مربوط به میدان تربیت اسلامی است، مجال دیگر می طلبد)

دعوتگر مسلمان الگو:

۱- مسلمان دعوتگر باید برتری و بزرگی مسوولیت دعوت و شرف عظیمی که از آن نصیب وی می شود را درک کند، چنان چه خدای عزوجل می فرماید:

وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلا مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ

و چه کسی سخن نیکوتر دارد از آن که به سوی خدا دعوت نموده و عمل صالحی انجام دهد و(با افتخار) بگوید من از مسلمان ها یم «سوره فصلت: ۱۱»

۲- باید بداند که در مسیر دعوت الی الله، به منظور تنویر قلب ها بر نور حق و هدایت شان بر صراط مستقیم، یگانه وسیله و نقطه ورود بدان، همانا دعوت و ارشاد است و بس.

۳- می بایست ثواب عظیمی که خداوند عزوجل در برابر دعوت الی الله به وی عطا می کند، را درک کند، چنان چه در این حدیث نبوی از آن با چنین وضاحتی یاد شده است :

لان یهدی الله بک رجلا واحدا خیر لک من حمر النعم

اگر خداوند به وسیله تو یک نفر را هدایت کند، از شتران سرخ مو) نفیس ترین مال عرب(  برایت بهتر است

صفات سه گانه یادشده، برادر داعی را انگیزه می دهد تا با حرص شدید به ادای مسوولیت نشر دعوت و ادای آن به صورت درست قیام کند.

۴- برادر دعوتگر باید بداند مهم ترین عاملی که وی را در انجام درست دعوت کمک می کند وسبب دریافت توفیقات الله برایش می گردد، همانا اخلاص نیت و تخلیه قلب از اموری چون: غرور، ریا، شهرت طلبی و… است؛ اموری که اخلاص را کدِر و تیره می گرداند به ویژه این که هرگاه دعوتگر نیروی تأثیرش روی مردم وجلب توجه آنهارا نسبت به خود وگرد آمدن شان به دورش را ببیند ممکن است در معرض فتنه قرار گیرد.

۵= بر برادر داعی لازم است تا این رهنمود پروردگار را در دعوت الی الله نصب العین خویش قرار دهد:

ادْعُ إِلَى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ « النحل : ۱۲۵»

پس عقل های پویا را با استدلال های حکیمانه سیراب کند و قلب های لطیف را با موعظه حسنه تحت تأثیر قرار دهد و ستیزه گران لجوج را با مجادله احسن به زانو در آورد.

۶- دعوتگر باید هنر جذب کردن دل ها وچگونگی گشودن قفل آنها را نیکو بداند واز هر دو روش برای بر انگیختن وجدان ها واقناع عقل ها کار بگیرد ورعایت این امور سخنانش  را موثرتر وماندگار تر بگرداند تا ثمره هدایت وعمل صالح حاصل آید

۷ – بکوشد آنچه بر زبان می گوید بر خاسته از احساسی عمیق قلب باشد بدین صورت که سخنانش در سیمایش اثر گذارد، زیرا این امر سبب تاثیر بیشتر سخن بر شنوندگان می گردد، زیرا همانگونه که گفته اند آنچه از دل بر خیزد بر دل نشنید و آنچه فقط از زبان بر آید از گوش ها نگذرد.

۸ – دعوتگر الگو باید از محیط دعوت وطبیعتی که بر آن حاکم است آگاهی لازم داشته باشد تا سخنانش مناسب حال ومطابق با واقعیت ها وبرابر با سطح آگاهی مردم باشد وبه قضایای مورد توجه و دل مشغولی های شان توجه کند  که درآن صورت سخنانش را بهتر درک خواهند کرد واز آن استقبال بهتر خواهند نمود .

۹ – می بایست موضوع سخنش مشخص و واضح باشد؛ از پراکنده گویی بپرهیزد وچه بسا بیان فشرده سخن در اخیر بسیار مفید باشد

۱۰- وتا آنکه سخنانش به اذهان بنشیند از تکرار سخن احساس حرج نکند زیرا تکرار مفید است وچه بسا اکتفا به یک بار گفتن برای وضاحت ودریافت سخن کافی نباشد البته خوب است در تکرار تنوع روش را به کار گیرد چنانچه این امر از روش قرآنی پیدا است .

۱۱- دعوتگر الگو به منظور تاکید روی معانی مورد نظرش باید دلایل قوی ومطابق با موضوع را به کار گیرد چنان چه درین عرصه دستش باز است، آیات قرآنی واحادیث نبوی وسیرت عطر آگین آن حضرت وتاریح اسلام هر یک به صورت گسترده یی دلایل قوی را در دسترس وی قرار می دهند .

۱۲- به همین سبب باید حریصمندانه به صورت دایم بر توشه هی علمی اش بیفزاید وآنچه در توان دارد در رشته های خوبی که به دعوتش مفید است نصیب وی خواهد شد .

۱۳- می بایست گفتارش با حرکت اسلامی ومقتضیات مرحله یی که در آن قرار دارد مرتبط سازد تا میان دعوت وکار اسلامی جدایی ایجاد نشود وهر مسلمانی بداند که اسلام جهت تحقق اهداف مطلوب چگونه سهمگیریی در کار اسلامی را بر وی واجب می گرداند .

۱۴- برادر داعی باید از خود در برتری اخلاقی، تواضع ورفتار شایسته با دیگران الگوی عملی نشان دهد ودیگران را در عمل دعوت کند زیرا الگوی عملی تأثیری به سزا در اصلاح دیگران دارد .

۱۵-  می بایست سخت مواظب باشد تا مبادا از وی اعمال وتصرفاتی خلاف آنچه مردم را بدان دعوت می کند سرزند تا از یک سو به خشم الله گرفتار نشود واز جانب دیگر دعوتش روی مردمی که از وی خلاف را مشاهده می کنند نتیجه معکوس نگذارد.

۱۶- برادر دعوتگر باید در سخنان خود فهم درست از اسلام را مد نظر داشته باشد؛ فهمیکه بر گرفته از کتاب خدا وسنت رسول الله باشد ودرین زمینه از اصول بیستگانه امام شهید حسن البناء در توضیح رکن فهم از ارکان دهگانه بیعت الهام بگیرد اصولی که موافق با کتاب وسنت وبه دور از اختلاف است والتزام بدانها نشانه وفاداری برادر داعی به بیعتی است که آن را انجام داده است .

۱۷- ومی باید در سخنانش به اشخاص وهیئات ها تعرض نکند واشخاص وگروه های که برای اسلام کار می کنند را دشمن خویش نسازد چنانچه از روز اول تاکنون این جماعت بر همین اساس به پیش رفته است. باید به منظور حرص ورزیدن وپرهیز از تفرقه ونزاع آزار واذیت ناشی از جانب آنها را تحمل کند .

۱۸- چون برادر داعی بخواهد برخی از گروهای فعال در میدان دعوت اسلامی را به اشتباه فکری ورفتاری شان متوجه کند باید به اشخاص ویا به خود آن جماعت تعرض نکرده بلکه با دلایل قناعت بخش فقط نفس اشکال را زیر سوال ببرد .

۱۹ – باید همواره در همه گفتارش به اخوت اسلامی ومحبت به خاطر خدا و وحدت میان مسلمانها اهتمام ورزیده واز هر آنچه منجر به تفرقه واختلاف می شود بر حذر دارد وبه هماهنگ سازی فعالیت های اسلامی  در جنگ ویران گر دشمنان خدا بر ضد اسلام ومسلمین تاکید کند.

۲۰- برادر دعوتگر باید به شدت از کافر ویا فاسق خواندن مسلمان ها -تا ضرورتی مبرم در کار نبوده و دلایل قاطع کافی درین زمینه در دست نباشد- خود داری کند .

۲۱- بکوشد تا دردعوتش از روش پیامبران الهی ودعوتگرانی دیگر چون مومن آل فرعون که درقرآن از آن یاد شده است کار بگیرد .

۲۲- باید در عرصه دعوت در تعاملش با مردم بر رسول خدا اقتداء نموده وهمانند آنحضرت به مردم دلسوزی شدید داشته ودر هدایت شان سخت حریص باشد ودر تحمل آزار واذیت شان صبور وبردبار باشد.

۲۳- برادر دعوتگر باید در قبال وقت مردمی که با ایشان صحبت می کند مسوولیتش را به خاطر داشته باشد وبر سر وعده هایش بدون تأخیر حاضر شود همچنانکه باید بکوشد متناسب با وقتی که مردم به وی می دهند توشه های لازم را بدیشان تقدیم کند.

۲۴- قلت حاضرین نباید از توجه واهتمام وی به سخن بکاهد وبر علاقمندی وی تأثیر گذارد زیرا چه بسا ثمره دعوت بر جمع قلیل بیشتر از جمع کثیر باشد .

۲۵-  می بایست هر گاه متوجه شد در سخنانش توفیق خوبی داشته وشنوندگان را تحت تأثیر قرار داده است آن را به تمامی از فضل خدا دانسته واز زور بازوی خویش نداند .

برگرفته از اصلاح انلاین