خانه ی ما بعنوان یک مسلمان چگونه باید باشد.

خانه ی ما دانشگاه است.

 خانه ی ما بعنوان یک مسلمان چگونه باید باشد

نویسنده : محمّد آبرفت

حقیقتاً … خانه ی یک مسلمان باید آموزشگاه علم و معرفت باشد و همه ی اعضای خانواده عاشق علم و دوستدار تلاش برای کسب دانش و کوشش در راه آن باشند تا بتوانند به درجات بلند نزد پروردگار خویش نایل آیند. خداوند متعال می فرماید: (یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ )[۱] «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و بهره از علم دارند ، درجات بزرگی می‌بخشد. » و باز الله تبارک و تعالی می فرماید: (إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء )[۲] «تنها بندگان دانا و دانشمند ، از خدا ، ترس آمیخته با تعظیم دارند. »

مسیر علم و دانش همان مسیر بهشت برین است، رسول خدا (ص) فرموده است: «من سلک طریقاً یلتمس فیه علماً سهّل الله له به طریقاً إلی الجنه». «کسی که در طلب علم راهی را طی کند، الله در عوض برایش راهی را به سوی بهشت هموار می سازد. [مسلم]. پیامبر (ص) همچنین می فرماید: «إذا مات ابن آدم انقطع عمله إلّا من ثلاث: صدقه جاریه، أو علم ینتفع به، أو ولد صالح یدعو له». «هرگاه شخصی می میرد تمام اعمال او قطع و بسته می شود جز از سه طریق: صدقه جاریه، یا علمی که به دیگران نفع برساند و یا فرزند صالحی که برای او دعا کند. [رواه مسلم]

علم و دانش از جمله مهمترین مسائل زندگی در یک خانه ی مسلمان می باشد؛ چرا که به واسطه ی علم است که عقیده سالم نگاه داشته شده، عبادت درست به جا می آید و انسان درباره ی دین و دنیای خویش دلیل و برهان دارد. بنابراین باید در یک خانواده مسلمان به دانش و علم اندوزی توجه ویژه ای معطوف گردد. برای آن که هر یک از اعضای خانه به فرهنگ اسلامی و فرهنگ زمان حاضر و تخصص دست یافته و کل خانواده به بالاترین سطح علم و معرفت برسد، لازم است موارد زیر مورد توجه قرار بگیرند:

* وجود کتابخانه ای علمی و متنوع که شامل انواع علوم و مسائل فرهنگی و موضوعات مربوط به زندگی باشد. برای رشد فرهنگی و علمی اعضای خانواده و تشخیص درست از نادرست این کار لازم است.

این کتابخانه می تواند شامل کتاب­هایی در رابطه با موضوعات زیر باشد:

– علوم شرعی، مانند: کتب تفسیر، فقه، حدیث و علوم قرآن و غیره …

– زبان عربی و آداب آن در زمان های مختلف.

– تاریخ و تمدن های گوناگون.

– دایره المعارف در رابطه با علوم گوناگون، طبیعت، اجتماع و انسانی که در زندگی برای ما حائز اهمیت باشد.

– کتاب های کودکان و دائره المعارف های مخصوص آنان.

– کتاب های خاص تربیت و پرورش کدبانوی خانه.

– کتاب های آموزش بهداشتی و پزشکی.

* خرید روزنامه و مجلات عمومی و تخصصی برای آشنایی خانواده با مسائلی که پیرامون آن ها رخ می دهد و کسب اطلاع درباره ی اوضاع امت اسلامی و اخبار جهان اسلام و مواردی از این قبیل.

* خانه ی مسلمان نباید بی بهره از جلسات عمومی منظم و مداوم باشد که در آن انواع مسائل علمی و اجتماعی مورد بحث قرار گرفته و تمام اعضای خانواده در آن شرکت نموده و اطلاعات خود را به بقیه ارائه نمایند.

چه زیباست که یکی از افراد خانواده هر بار حدیثی را از کتاب های حدیث صحیح برگزیده و در جلسات آن را همراه با شرح و مباحث مربوطش بخواند، یا فردی دیگر کتاب معینی را در نظر گرفته و موضوعات آن را در جلسه مطرح نماید و هر کدام دیدگاه خود را درباره ی آن ابراز دارد. شکی نیست که این مباحثات جنبه ی فرهنگی و آگاهی تک تک افراد خانواده را بالاتر می برد و به تقویت بعد اجتماعی آن ها کمک می نماید و در عین حال شخصیت آزاد و مستقلی را برای هر یک پایه می ریزد.

* حتی می توان مسابقاتی را بین افراد خانواده ترتیب داد تا بعد علمی و فرهنگی آن ها پرورش یابد و به تشویق و ترغیب هدفدار کمک می نماید.

* مطالعه: نباید پدر و مادر در رابطه با فرزندانشان اهمیت مطالعه در پایه های مختلف تحصیلی آن ها را نادیده بگیرند. بهتر است تا جایی که می توانند آنان را در مطالعه ی بهتر و مفیدتر یاری دهند. چه بسیار فرزندانی که در جریان یادگیری درس هایشان نیازمند کسی هستند که به آنان کمک کرده و راهنمایی شان نماید و البته زمینه ای آرام و مناسب را برای مطالعه و پیشرفت و موفقیت ایشان فراهم سازد.

در اینجا چند راهنمایی در مورد کارهایی که باید والدین در جریان مطالعه و یادگیری فرزندانشان انجام دهند، ذکر می شود:

–         بذر انگیزه ی حقیقی فراگرفتن را در وجود فرزندانشان بنشانند.

–         حل و فصل مناسب مشکلات فرزندان قبل از آغاز مطالعه و یادگیری آن­ها.

–         آماده ساختن مکان مطالعه به گونه ای که جوی آرام در اتاق فراهم شده و چنانچه کودک راست دست باشد نور از سمت چپ بتابد و چنانچه چپ دست باشد نور از سمت راست بر وی بتابد.

این نور باید سمت نور کل اتاق باشد. این حالت برای سلامتی چشم و بینایی کودک بهتر می باشد. بهتر است رنگ اتاق روشن و ترجیحاً سبز روشن یا آبی آسمانی باشد. اتاق باید دارای تهویه ی مناسبی بوده و دیگر مسائل نظم و ساماندهی آن رعایت گردد.

–         توجه به سلامتی فرزندان و تغذیه ی آن ها به دور از افراط و تفریط.

–         زمان هایی را برای استراحت و تجدید قوا در میان اوقات مطالعه.

–         زمان بندی مناسب برای مطالعه کودکان در نظر گرفته شود، به گونه ای که زمانی را برای مطالعه ی درس هایی که تازه خوانده شده اختصاص داده و وقتی را نیز برای پی گیری درس های پیشین و تکرار و تمرین آن دروس در نظر بگیرد. می توان از خلاصه برداری از قسمت های طولانی نیز بهره گرفت.

–         شناخت اصول لازم و ضروری برای یادگیری؛ از جمله فهمیدن مطالب، ترتیب، تکرار، شناخت هدف و منظور از یادگیری درس مذکور، حفظ و با خاطر سپاری کامل مطالب با استفاده از تمرین و مرور مجدد آن ها. سعی شود زمانی به یادگیری مطالب دشوار بپردازد که ذهنش آرام و دارای آمادگی لازم باشد.

–         تقوای خداوند متعال دروازه ای است به سوی علم و دانش و کامیابی بزرگ، خداوند متعال می فرماید: (وَمَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجاً  وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ )[۳] « هر کس هم از خدا بترسد و پرهیزگاری کند ، خدا راه نجات ( از هر تنگنائی ) را برای او فراهم می‌سازد . و به او از جائی که تصوّرش نمی‌کند روزی می‌رساند .»همچنین الله عزوجل می فرماید: (وَمَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مِنْ أَمْرِهِ یُسْراً )[۴] «هر کس که از خدا بترسد و پرهیزگاری کند ، خدا کار و بارش را ساده و آسان می‌سازد.»

خواندن داستان امام شافعی در این مورد خالی از لطف نیست. امام شافعی مدتی احساس می کرد نوعی سستی و ضعف در یادگیری و فهم دروس برایش پیش آمده است. مسأله را با استادش، وکیع عرضه نمود و شکایت پیش وی برد. استاد او را به تقوای خداوند سفارش کرد. امام شافعی آن را چنین تعریف می کند:

شکوت إلی وکیع سوء حفظی

فأرشدنی إلی ترک المعاصی

و أخبرنی بأن العلم نور

و نور الله لا یهدی لعاصی

«شکایت از بدحفظی ام را پیش وکیع بردم، بگفتا تا ترک نافرمانی ایزد نمای، به من گفتا که علم دین نور است، نباشد نور ایزد عاصیان را هدایت».

——————————————-

منبع: خانه ی مسلمان / مؤلف: محمّد آبرفت / انتشارات: آراس ۱۳۹۱