وضاع مسلمانان در روسیه – ۱
اگر گزارشهای حزب کمونیست شوروی را ملاک قرار دهیم، اسلام از سراسر اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به کلی نابود شده بود.
اما آگاهان معتقدند که دین اسلام در این کشور هیچ گاه به طور کامل از بین نرفت و آداب و سنن مردم مسلمان به موجودیت خود ادامه داد.
با وجود این در سراسر کشورهای قبلا مسلمان و آن زمان زیر حکومت شوراها، کل مسجدها و زیارتگاه ها یا به خرابه تبدیل شدند و یا از فعالیت بازماندند.
در اتحاد شوروی همه دینداران تحت فشار و تعقیب دولتی قرار می گرفتند، بعضی از رسوم و عادات مردم نیز ممنوع اعلام شد. مثلا ختنه سوران برای مسلمانان و غسل تعمید برای روس های مسیحی.
با وجود این مردم برای اجرای این کارها راه های مختلف و پنهانی پیدا می کردند.
اسلام چگونه نجات یافت :
الکسی ملشینکا، جانشین رئیس مرکز کارنگی در مسکو و از متخصصان دین اسلام، خاطرات خود را چنین یاداور می شود:
"در زمان شوروی در واقع اصطلاح ها عوض شدند، اما محتوا همان باقی ماند. البته به طرز دیگر. مثلا مسجدها بسته شد، اما مردم از ‘اطاق های سرخی’ که حزب کمونیست برایشان تهیه کرده بود و بعدها با عنوان خانه های لنینی نام گرفت، به جای مسجد و یا نمازخانه استفاده می کردند. و این حالت همیشه، حتی در زمان اوج رژیم کمونیستی نیز وجود داشت."
وی می گوید که در محل های دوردست و در دهکده های کوهستانی آسیای میانه و قفقاز دین اسلام موجودیت خود را دوام داد و رعایت رسم و رسوم سنتی قطع نشد.
در واقع دین اسلام که حتی قبل از ایدئولوژی کمونیستی و بعد ها بلشویکی در کل رسوم و آداب و زندگی روزمره مردم ریشه دوانده بود، در زمان اوج اتحاد شوروی خود را در سایه فرهنگ و رسم و آداب ملی مردم پنهان کرد و نجات داد.
بعضی از مسلمانان در زمان جنگ جهانی به جبهه رفتند و موفق به کسب مدال شدند
اتحاد ستاره سرخ و هلال ماه
در ۲۴ نوامبر سال ۱۹۱۷ کمتر از یک ماه بعد از انقلاب اکتبر روسیه، کمیته مردمی روسیه اعلامیه خود را چنین آغاز می کند: "به همه محنت کشان مسلمان روسیه و شرق…"
در ادامه این بیانیه، که آن را ولادیمیر لنین، رئیس کمیته شورای مردمی و یاسیف استالین، نماینده مردم در مسائل ملی تایید و امضا نموده بودند، چنین گفته می شود: "از این بعد ایمان و اعتقاد شما، رسوم و آداب و مکان های ملی فرهنگی شما آزاد و محفوظ خواهد بود…"
چندی بعد از پخش این بیانیه شعارهایی مثل "آزادی برای مسلمانان" نیز به دیگر شعارهای انقلابی "کارخانه برای کارگران"، "زمین برای دهقانان" و "نان برای گرسنگان" همراه شد.
در دوم آوریل سال۱۹۲۰ لنین در یکی از تلگرافهای خود به گریگوری آرجانیکدزی، که آن زمان مسئول برقراری صلح و آرامش در منطقه قفقاز بود، دستور می دهد که نسبت به مسلمانان آنجا بسیار ملایم و مهربانانه برخورد نماید.
چنان که آقای ملشینکا در کتاب خود آورده است، نمایندگان اسلامی در آن زمان در قفقاز شمالی در نوشته های خود آورده اند، در آغاز سالهای دهه ۲۰ ماموران شوروی برای فعالیت دادگاه های شرعی کمک مالی می رساندند.
اما وحدت دولت شوروی با دین اسلام زمان زیادی دوام نیافت. زیرا در نیمه دوم سالهای ۲۰ اتحاد شوروی با همه دین و فرهنگ های موجود در خاک خود جنگی آشکار اعلام کرد و سرلشکران جانباز شوروی با رهبری اسلاوگرایان شروع به اقدام کردند؛ امری که در بین مردم با عنوان "اتحاد سرلشکران بیخدا" معروف گردید.
جنگ جهانی و مسلمانان شوروی
شروع جنگ جهانی به عوض شدن سیاست داخلی شوروی و ملایم سازی سختگیری ها نسبت به مسلمانان انجامید.
نگاه جانبگرایانه هیتلر نسبت به مسلمانان شوروی برخی از مسلمانان را نیز به سمت نیروهای فاشیستی متمایل می کند. در مناطق مسلمان نشین قفقاز، مردم با شعارهایی مثل "خدا بالای سر ما، هیتلر در کنار ما" در بین مسلمانان تبلیغات ضد شوروی آغاز نمودند.
کمیته مرکزی که برای ساختن مسجدهای جدید اجازه داده بود و در به جا آوردن رسم های دینی و سنتی مردم مسلمانان دیگر به شیوه قبلی خود مقاومت و سختگیری نمی کرد از نمایندگان مردم می خواست که مسلمانان را به حمایت از وطن بزرگ و به مبارزه برای خاک مقدس آن دعوت کنند.
میلیون ها مسلمانان در این طرح شرکت نمودند.
بعد از پیروزی در جنگ جهانی، اسلام در کنار دیگر دین های موجود در شوروی آمیخته با فرهنگ و رسم و عادات محلی به موجودیت خود ادامه داد و دیگر به طور جدی و به عنوان مسئله نگران کننده برای شوراها مطرح نشد.
انقلاب ایران
این تا زمانی ادامه یافت که در سال ۱۹۷۹ در ایران انقلاب اسلامی رخ داد.
جنگ روسیه با افغانستان نیز به عوض شدن نظرات دولت شوروی نسبت به مسلمانان خاک خود انجامید. زیرا در این دوران بود که در کشور دوباره اسلامگرایی به جنبش آمد و نمایندگان دولتی از وجود گروه ها و جلسه های کوچکی اطلاع می داند که در آنها صحبت از برانگیختن مسلمانان در شوروی می رفت.
در سال های ۸۰ ، حزب دوباره به اقداماتی برای آرامسازی و یا نابود سازی دین در کشور شروع کرد. اما این مبارزه با فروپاشی و پریشانی اتحاد شوراها به جایی نرسید.
هفتاد سال مبارزه برای دور سازی مردم از دین و اعتقاد هایشان، که در زمان شوروی با شدید ترین طرز انجام شد، در میان دین های موجود در این کشور بی تاثیر نبود.
در بین روس های مسیحی این تاثیر بیشتر به نظر می رسد. زیرا رسم های دینی مثل غسل نوزادان و یا دعا برای زوج های جوان و دعا در بین مردم روس کاملا از بین رفت.
در حالی که در میان مسلمانان این کشور دعا و نماز، ختنه سوران، مراسم شرعی ازدواج و غسل درگذشتگان پیش از خاکسپاری هیچ گاه از بین نرفته است.
منبع : سایت بی بی سی
