نفس و روح

نفس و روح

نویسنده: استاد شهید ناصر سبحانی (رح) / تدوین: محمد حامدی

۱ . انسان برای بندگی خداوند خلق شده است .

۲ . معنی بندگی :

 بندگی عبارتست از اینکه انسان برای نمو و تزکیه‌ی استعدادات خود وتبدیل آنها به حالت بالفعل از امکاناتی که خداوند در اختیارش نهاده است به فرمان خداوند استفاده نماید و در این جهت تنها از خداوند طلب کمک نماید. به عبارت دیگر بندگی عبارتست از اینکه از طریق فرمانبرداری از خداوند استعدادات انسان به خصال و ملکات حسنه تبدیل شوند . باید در اینجابه این مسئله  متذکر شد که علم داده شده به انسان تنها در زمینه ی بندگی ومتعلقات آن است. و در زمینه‌های دیگر به انسان علم داده نشده است . علم مذکورعبارتست از بینش و جهان‌بینی و قیم اخلاقی .

معنی عبودیت :

 عبودیت عبارتست از تزکیه‌ی نفس بر طبق فرمان خداوند از طریق استفاده از امکانات موجود در عالم هستی .

تزکیه روح عبودیت است .

دعوت عبارتست از فرا خواندن انسانها به تزکیه‌ی نفس.

۳ . معنی روح :

 چیزی که به درون جسم انسان می‌آید و آن را به حرکت می‌اندازد روح نامیده می‌شود (قبل از آنکه به جسم وارد شود ) .که با روح و ریح و … از یک ریشه هستند و معنای حرکت را می دهند به باد ریح گفته می‌شود چون دارای حرکت است. روح نیز وقتی وارد لاشه شد آن را به حرکت می‌اندازد .

۴ . نفس :

 وقتی که روح وارد لاشه شد بر اثر تعامل میان آن دو تأثیر و تأثراتی در بین لاشه و روح ایجاد می‌شود و در نتیجه‌ی آن استعدادات و خصالی برایش پیدا می‌شود که به آن نفس گفته می‌شود .

تعریف نفس : روح درنهایت بعد از ورود در جسدانسان یا متصف به ایمان و عمل صالح می‌شود و یا کفر و سیئات . که به این روح متصف شده، نفس گفته می شود‌ .

بنابراین نفس یعنی روح به اضافه‌ی خصوصیاتی که بعداً از طریق همراهی با جسد پیدا می‌کند .

 وقتی که انسان می‌میرد آن چه که از بدنش خارج می‌شود نفس است نه روح .

 روح دو قوه دارد : ۱ – قوه‌ی علم ۲ – قوه‌ی اراده .

به عبارت دیگر نفس عبارتست از روح به اضافه‌ی به فعلیت رساندن قوه‌ی علم و اراده .

۵ . معنی تزکیه و زکات :

تبدیل شدن استعدادات انسان به حالت بالفعل تزکی نامیده می‌شود . و به این جریان نظر به اینکه رشد و نمو انسان را در بر دارد تزکیه گفته می‌شود .

 و از جهتی دیگر به وقوع آن جریان زکات گفته می‌شود زیرا زکات به معنی رشد تمام و کمال هر چیزی است .

نفس مطمئنه . تعریف سابقین :

 سابقین کسانی هستند که ملکه ی ایمان در درون آنها به حدی از استقرار رسیده است که امکان ندارد دچار گناه بزرگی بشوند. ودرزمینه ی عملی، دینداری و دعوت نیز پیشرو مردم هستند . و به حالت نفس مطمئنه رسیده اند. و بر دینداری خداوند آرام گرفته‌اند .

نفس لوامه . تعریف اصحاب الیمین :

 اصحاب الیمین کسانی هستند که ملکه ی ایمانیشان در حدی نیست که دچار گناه نشوند و بر اثر تسلط غرایز گاهگاهی دچار معصیت می‌شوند. اما من قریب از آنها توبه می‌کنند . و صاحب نفس لوامه هستند .

شروط محاسبه‌ی درست نفس عبارتند از :

 ۱ – وجود نور و علم کتاب و سنت .

۲ – سوءظن داشتن به نفس خود و بی‌عیب نداستن آن .

 ۳ – تمیز نعمت از نقمت و فتنه .

( تعریف نعمت : بکار گرفتن امکانات بر طبق فرمان خدا { که وسیله‌ی تقرب به خدا شود } نعمت نامیده می‌شود . و به عکس آن نقمت گفته می‌شود ) .

 ۴ – تمیز حقوق و واجبات از همدیگر .

بنابراین در هنگام مرگ انسان ،روح صرف نیست که از بدن انسان  خارج نمی‌ شود. بلکه نفس است که خارج می‌شود .

پس انسان با ملکات کسب کرده و خصالی که در خود ایجاد کرده در حضور پروردگارش حاضر می شود .

پس باید با جدیت و نهایت تلاش در همه حال عیوب نفس خودمان را شناسایی کنیم و با راهنمایی گرفتن از علما و کتب و… در رفع آنها بکوشیم و از سلاح دعا هم کمک بگیریم