خطبه حضرت عمر(رض) : مصلحت حکومت در سه چیز است

خطبه حضرت عمر(رض) : مصلحت حکومت در سه چیز است

 و قسمتی از سخنرانی او در جابیه:

 (إلا وإنی ما وجدت صلاح ما ولّانی الله إلّا بثلاث: أداء الأمانه، والأخذ بالقوه، والحکم بما أنزل الله).

«من صلاح و خیر ولی الامر شدن بر شمارا جز به سه چیز نیافتم: ادا کردن امانت، باقوت و قاطعیت عمل کردن و حکومت کردن به آنچه که پروردگار فرستاده …».

ما داریم به حرم فلسفه و فکر عمر t وارد می شویم … تا او خلاصه ای از تجربه خود را در زمان زمامداری برای ما بیان دارد …

و موقعی که او از تجربه خود سخن می گوید، ما را به سخت ترین و خطرناک ترین سخن سیاسی که تا به حال گفته شده راهنمایی می کند. به غیر از سخنان پیامبران کسی سخنش به پایه سخنان او نرسیده، چرا نه؟!! و حال آنکه او بزرگترین و قویترین شخصیت سیاسی دنیا بود. او رئیس پر افتخارترین و قویترین کشور جهانی بود. و در همان حال او افضل ترین مرد در مملکت شمرده می شد.

او در یک آن دارای عظمت انسانی و شکوه سیاسی بود. پس این بزرگ مرد در مورد تجربه خود در حکومت چه فرمود؟ فرمود: (أداء الأمانه): ادای امانت … اولین پایه از پایه های حکومت، با صلاحیت پرداختن امانت است.

حکومت امانت بزرگی است که واجب است حاکم آن را به صاحبانش بپردازد.

ملت امانت خداوندی است که به عهده حاکم گذاشته شده، پس واجب است که در پرداختن آن تجاوز نکند.

اما پایه دوم از پایه های حکومت عدل اسلامی:

 با قوت و قاطعیت عمل کردن است. اگر پایه اول اداء امانت و پرداختن حقوق به اهلش باشد، پس نگهداری از حق، نیازمند قدرت است.

باید حاکم جدی باشد و هر گاه ضرورت ایجاد کرد برای گرفتن و نگهداری حق و یا برای راست کردن و سر راه آوردن منحرفین باید قدرت به کار ببرد.

پس پایه سوم از پایه های حکومت صالح چیست؟

(الحکم بما أنزل الله) فیصله کردن به آنچه خداوند فرو فرستاده است.

یعنی سیاست دولت بر پایه دستوراتی باشد که خداوند فرو فرستاده باشد، چون آفریننده مردم بهتر به آنها و صلاحیتشان و چیزی که عدالت را پایداری می کند آگاه است. دیدی؟!! اینها پایه های حکومت شایسته است. خلاصه تجربه ی سیاسی امیرالمؤمنین حضرت عمر رضی الله عنه (أداء الامانه، والأخذ بالقوه والحکم بما أنزل الله) «دادن امانت، قدرتمند بودن و حکم کردن به دستورات الهی» چه تجربه ی نیکویی … تجربه این است … حقیقت این است که باید هر سیاستمدار عربی و غیر عربی آن را گرفته و به آن عمل کند … تا ما بتوانیم دولت بزرگ خودمان را به حالت اول در آورده و افتخار بزرگانم خود را برگردانیم. این کلمات خلاصه تجربه های سیاسی عمر است که با سادگی و آسانی و وضاحت و روشنی در برابر ما قرار داده، در حالی که مانند ستاره های درخشان در شبهای صاف درخشیده و روشنی می دهد.

چرا خودمان را برای نظاره و لذت بردن از آن آماده نمی کنیم؟ چرا نه، و این خلاصه ای از تجربه های بزرگ مرد دولت ما، دولت اسلام است.

این گفتارها شعارهایی است که زاییده یک تجربه دراز مدت است. تجربه طولانی به مدت ده سال در سخت ترین شرایط زمانی است.

چرا آن را جلو خود نگذاریم، و از آن پیروی ننماییم؟ شایسته است که آن را مقتدای خود قرار دهیم نه اینکه آن را پشت سر گذاشته بدست فراموشی بسپاریم.

ادای امانت … حق گویی …

گرفتن حق با قوت … قدرتمندی …

عمل به آنچه خداوند فرو فرستاده … شریعت خداوند.

آیا دنیا سیاستمداری همچون عمر «به غیر از پیامبران» به خود دیده است؟.

خداوندا! خیر … .

——————————

منبع: بعضی از  خطبه‌های  عمر ابن خطاب رضی الله عنه / نشر عقیده