آن سوی پیروزی حزب «عدالت و توسعه» در انتخابات پارلمانی مراکش

آن سوی پیروزی حزب «عدالت و توسعه» در انتخابات پارلمانی مراکش

علی أنوزلا / ترجمه : رسول رسولی کیا – مهاباد

پیروزی اخیر حزب اسلام گرای عدالت و توسعه مراکش باعث شد که کارشناسان و تحلیل گران از همه اطیاف بیش از پیش در باره این حزب به کاوش و کنکاش بپردازند.این حزب از زمانی که مجال مشارکت در بازی های سیاسی قانونی کشورش را پیدا نمود- واپسین سال های قرن بیستم- با گام های محکم و مترقیانه ای وارد عرصه شد؛ در سال ۱۹۹۷ میلادی و در نخستین مشارکتش در انتخابات پارلمانی موفق شد ۹ کرسی را به خود اختصاص دهد و در انتخابات سال ۲۰۰۲ تعداد کرسی های پارلمانیش را به ۴۲ ارتقا داد و در سال ۲۰۰۷ توانست ۴۶ کرسی را نصیب خود نماید و تعداد نمایندگان راه یافته به پارلمان این حزب در انتخابات سال ۲۰۱۱ به ۱۰۷ رسید و بالاخره در انتخابات هفتم اکتوبر جاری هم این حزب توانست با کسب رتبه نخست ۱۲۵ صندلی پارلمانی را از آن خود نماید.

اگر برخی از قانون های قبیله ای نبود از قبیل تقسیم برخی دایره های انتخاباتی و کاهش سقف انتخاباتی از ۶ در صد به ۳ درصد که ظاهرا به منظور افزایش میزان مشارکت احزاب کوچک اعمال شده یود؛ این حزب به راحتی می توانست بیش از این تعداد از کرسی های پارلمانی را درو کند؛ علاوه بر اینکه اندکی پس از اعلام ثبت نام برای انتخابات ، وزارت کشور ثبت نام یکصد هزار نفر را باطل اعلام نمود ؛آن هم به بهانه اینکه ثبت نامشان به صورت اینترنتی بوده است نه دستی؛ در حالی که دلیل اصلی ، این بود که حزب عدالت و توسعه این مجموعه را به مشارکت در انتخابات متقاعد نموده بود نه چیز دیگر! و در نتیجه بیم آن می رفت که این مجموعه تنور انتخاباتی را به نفع حزب مذکور داغ نمایند!
باید اعتراف نمود که حزب عدالت و توسعه توانست این پیروزی چشمگیر را بدست آورد علی رغم تبلیغات های فراگیر و تلاش های مذبوحانه جهت تخریب چهره آن حزب توسط رسانه های سمعی و بصری مورد حمایت بالاترین مقامات تصمیم گیرنده در کشور؛ ماشین های تبلیغاتی مذکور به شیوه های گوناگون علیه حزب عدالت و توسعه تخریب می کردند ؛ گاهی در آمدهای اخلاق مدارانه این حزب را هدف قرار می دادند؛ علاوه بر این که اندکی قبل از برگزاری انتخابات ، اجازه تظاهرات گسترده ای در دارالبیضاء، پایتخت صادر شد، تظاهراتی که هرچند در ظاهر هیچ یک از احزاب سیاسی به برگزارکننده آن معرفی نشد ؛ ولی هدفمند ترتیب داده شده بود ؛ شعاری که شرکت کنندگان در آن تظاهرات خیابانی سر می دادند عبارت بود از محکوم نمودن سیاست « اخوانی کردن دولت و اسلامی نمودن جامعه»، که این اتهامات را معمولا احزاب سیاسی و مخالف ، به حزب حاکم عدالت و توسعه نسبت می دهند!

آری حزب عدالت و توسعه که در پنج سال گذشته با تعدادی از احزاب دیگر سکان دولت را در اختیار داشت باردیگر توانست اعتماد بیشترین رای دهندگان مراکشی را به خود اختصاص دهد ؛ هرچند در زمان زمامداری آن تصمیماتی اتخاذ شد که  احتمال می رفت از محبوبیت آن حزب کاسته شود و عده ای از مخالفان آن  تصمیمات را به ناپختگی و کم تجربگی این حزب مربوط می دانستند و همچنین به سبب دریافت وام هایی از خارج  و بالارفتن درصد تورم و بیکاری و کاهش تولید باعث شده بود که عده ای !عملکرد این حزب را نامطلوب توصیف کنند … ولی غلی رغم همه این ها آنگونه که وزارت کشور اعلام نمود، حزب عدالت و توسعه توانست یک میلیون و ششصد هزار رای یا مطابق بیانیه های حزب مذکور بیش از یک میلیون و هشتصد هزار رای را بدست آورد که هر دو گزارش بیانگر افزایش محبوبیت این حزب هستند نه کاهش اعتماد مردمی به آن.

دلایل استقبال گسترده مردم مراکش از این حزب اسلامی در شرایطی که بسیاری از نظریه پردازان کاهش شدید محبوبیت جریانات موسوم به «اسلام سیاسی» را یدک می کشند ، به شرح زیر می باشد:

۱- مشارکت مردم در این انتخابات در درجه نخست یک همه پرسی سیاسی بر برنامه های اجتماعی حزب اسلامی عدالت و توسعه  به شمار می آید؛ نتایج بدست آمده از این جهت قابل توجه است که از میان احزاب هم پیمان در دولت سابق مراکش تنها حزب عدالت و توسعه توانسته اینگونه در انتخابات بدرخشد و سایر احزاب در تعداد آراء و کرسی های حاصله در پارلمان با شکست وحشتناکی مواجه شده اند.

۲-استقبال گسترده مردم از حزب عدالت و توسعه در انتخابات اخیر مراکش نوعی همدلی و دلنوایی از این حزب اسلام گرا به شمار می آید ؛ چرا که حزب یادشده در طول پنج سال حکمرانی با انواع بی مهری و فشارها و تخریب ها از جانب مراکز قدرت مواجه بوده و میزان این تبلیغات منفی و هدفدار چند روز مانده به انتخابات و همچنین شیطنت ها علیه رهبران این حزب در روز برگزاری انخابات به اوج خود رسید.

۳-توانایی بالای عبدالاله بنکیران رئیس حزب عدالت و توسعه در ارتباط موثر با اقشار مختلف جامعه ؛ به گونه ای که این رهبر اسلام گرا به یک کاریزمای سیاسی مبدل شده بود؛ در شرایطی که کشور مراکش و سایر کشورهای عربی از فقدان چنین کاریزماهایی به شدت رنج می برند. عده ای بنکیران را در ردیف کاریزماهای مردمی به شمار می آورند ؛ بهرحال او توانست در این انتخابات گردنه های صعب العبوری را درنوردد و بر حضور سبز حزب متبوعش در جامعه بیفزاید تا بدینگونه و بیش از پیش فراسوی خدمت به مردم و کشورش حرکت نماید.

۴-سیاست عمل گرایانه حزب عدالت و توسعه که بر سه پایه استواربود ؛ اصلاحات در جوی آرام ، اصلاحات گام به گام از درون و بالاخره نشان دادن انعطاف با واقعیت های موجود و سازش جهت نیل به اهداف.

۵- حزب عدالت و توسعه با دنبال نمودن گفتمان سیاسی آمیخته با رنگ و بویی ملی و مرجعیتی اسلامی توانست به لایه های گوناگون جامعه مراکش که همواره محافظه کار به چشم می آیند ، نفوذ کند.

۶-حزب عدالت و توسعه به همگان ثابت نمود که از یک ماشین تبلیغاتی قدرتمند برخوردار است ؛ به طور همزمان از وسایل ارتباطی سنتی و پیشرفته ترین تکنولوژی های نوین بهره گرفت . با این کار توانست با امکانات بالای سلطه های تبلیغاتی و رسانه های رسمی و غیر رسمی که برای تخریب چهره این حزب متحد و مجهز شده بودند مقابله نماید.۷- برخورداری حزب عدالت و توسعه که نسبت به سایر احزاب مراکشی تازه تاسیس شده است، از ساز و کارهای تبلیغاتی پویا . حزب یادشده با برخورداری از این ساز و کارهای مترقی توانست کلیه موانع  ایجاد شده را از پیش رو بردارد و حتی در برخی موارد توانست از ماشین تبلیغاتی – انتخاباتی وزارت کشورکه تمام امکانات دولتی را در اختیار داشت، هم  پیشی بگیرد ؛ در سایه برخورداری از این سیستم پیشرفته انتخاباتی دقیق بود که دبیرکل این حزب قبل از وزارت کشور که بالاترین مرکز قدرت و دولت در مراکش به شمار می آید ، پیروزیش در انتخابات پارلمانی را اعلام نمود ؛ امری که باعث شد وزارت خانه مذکور در بیانیه عصبی !  که در شب اعلام نتایج منتشر نمود حزب عدالت و توسعه را متهم نماید که نسبت به « خواست پادشاهی مبنی بر قرار دادن دمکراسی در مراکش به عنوان یک واقعیت ریشه دار و استراتژیک و غیر قابل برگشت» متردد و مشکوک می باشد!برای فهمیدن بیشتر آنچه در انتخابات های مراکش اتفاق افتاده و می افتد و همچنین برای درک این واقعیت که چرا همواره اسلام گرایانی که در بازی های سیاسی  مشارکت می کنند نسبت به اسلام گرایانی که مشارکت نمی کنند محبوب ترند ؟! و چرا اسلام گرایان مراکش در انتخابات ها پیروز می شوند ولی اسلام گرایان در کشورهای دیگر یا در انتخابات ها شکست می خورند و یا پس از پیروزی سرکوب می شوند و به سیاه چاله ها انداخته می شوند؟این تفاوت ها در درجه نخست مربوط می شود به  طبیعت احزاب شرکت کننده و رقیب در بازی های سیاسی مراکش؛ در این کشور رقابت بین احزاب و جریانات بر سر برنامه ها نیست؛ بلکه اگر به طور ریشه ای بررسی شود مشخص خواهد شد که اختلاف اساسی، بین دو خواست و اراده می باشد؛ از طرفی خواست قصر پادشاهی  مبنی بر کاستن از گسترش روز افزون گرایش های اسلام گرایانه در دولت و جامعه  و از طرفی هم خواست اسلام گرایان که به دنبال جایگاه و پایگاهی در درون دستگاه های دولتی اند تا بدین گونه میزان حضورشان در جامعه را بسنجند! مبارزه واقعی در انتخابات اکتوبر بین دو حزب بزرگ مراکشی بود؛ حزب «اشراف و اعیان» که از سوی مراکز قدرت و پادشاه و مزدورانی که در بین بیشتر احزاب گمارده شده اند، مورد حمایت قرار داشت و حزب « اسلام گرایان» که با مراکز قدرت در حال نبرد و پیکار است.در مقاله ای که به مناسبت پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری ها در دسامبر۲۰۱۵ نوشتم نیز یادآورشده بودم که برگزاری انتخابات در مراکش بیشتر به منظور نظرسنجی و فهمیدن دیدگاه مردم است و «خواست مردمی» تنها برای دل خوشی است ؛ و آنچه در نهایت تعیین کننده است « خواست پادشاهی» است نه چیز دیگر.
منبع : العربی الجدید