تفسیر سوره ی «تکاثر»

تفسیر سوره ی «تکاثر»

استاد ناصرسبحانی

خداوند متعال [به لطف و رحمت خود ] ، در
[دعوت انسان به سوی بندگی خود ] ، ابتدا او را از خواب غفلت بیدار می کند [و او را
این چنین خطاب قرار می دهد ] که: ای انسان ! چنین تصور مکن که وضعیت موجود و این
زندگی دنیایی [ که به آن عادت کرده ای ] تا ابد این گونه خواهد بود و تغییر و
تحولی نخواهد یافت . ای انسان ! این را بدان که ناگهان تغییری روی می دهد که تمام
این جهان را بر هم می زند.

لازم به ذکر است که ، انسان طبیعتا”
وقتی با چیزی خو گرفت ، چنان تصور می کند که هرگز از آن جدا نمی شود و آن چیز هرگز
ازبین نمی رود . انسانی که به دنیا و مال و ثروت و نعمت و امکاناتش دل خوش می کند
و به آنها خو گرفته است ، کم کم فراموش می کند که روزی خواهد آمد و هر آن چه دارد
تمام می شود و از بین می رود . این جاست که باید از خواب غفلت بیدار شود و به خود بیاید
که چنین تصوری درست نیست . این وضعیت و زندگی روزی از بین می رود . این جهان روزی
تغییر خواهد کرد . وضعیت دیگر و جهانی دیگر به وجود خواهد آمد که هیچ شباهتی با
این دنیا ندارد . در همین راستا بسیاری از آیات قرآن به این تغییر و دگرگونی اشاره
می کنند و از به وجود آمدن وضعیت دیگری خبر می دهند وضعیتی که در آن انسان بعد از
مردن دوباره زنده می شود [و در دادگاه و محکمه ی خدا حاضر می شود ] تا محاکمه شود
. [برای نمونه ] در سوره ی ((تکاثر)) کسانی را خطاب قرار می دهد که از قیامت و
انجام وظیفه و مسئولیت خود غافل هستند ، و به امکانات و نعمت های دنیایی به عنوان
هدف نگاه می کنند و از یاد برده اند که این نعمت ها وسیله ای هستند برای شناخت خدا
و راه او و انتخاب آن ، و این را فراموش کرده اند که روزی خواهد آمد که در آن به
دادگاه خدا احضار می شوند و از آن ها این گونه سؤال خواهد شد که : (( از امکانات و
نعمت های خداوند چگونه استفاده کردید ؟ )) آن ها را این چنین خطاب قرار می دهد که
:

أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ ﴿ ۱ ﴾. حَتَّى‏ زُرْتُمُ
الْمَقَابِرَ ﴿ ۲ ﴾

[ ای
انسان های غافل ! ای آنان که ] چنان سرگرم ومشغول به دست آوردن مقام و موقعیت
دنیایی شده اید و در این راه با هم مسابقه می دهید که مسئولیت و وظیفه ی خود را
فراموش کرده اید . آیا نمی دانید و فراموش کرده اید که هرکس امکانات و نعمت بیشتری
داشته باشد مسئولیتش نیز بیشتر خواهد بود ؟! دنبال کردن مقام و موقعیت و ثروت ،
شما را چنان به خود سرگرم کرده است که از مسئولیتی که دارید و سرانجامی که
منتظرتان است ، غافل شده اید و هم چنان در این حالت هستید تا این که مرگ شما را
دریابد . شما به خود نمی آیید و از غفلت بیدار نمی شوید تا زمانی که گورهایتان را
دیدار کنید ( زمان مرگ تان فرا رسد و آنگاه که در جایگاه ابدی قرار بگیرید ).

ای انسان
های غافل ! ای آنان که همّ و غمتان کسب مال و ثروت بیشتر و دست یافتن به مقام و
موقعیت بالاتر است ! چرا مسئولیت و وظیفه ی خود را فراموش کرده اید و زندگی را این
گونه سپری می کنید و تا زمانی که در جایگاه ابدی قرار بگیرید ، به خود نمی آیید ؟!

ای انسان
های غافل !

کَلاَّ
سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿ ۳ ﴾ .
ثُمَّ کَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿ ۴ ﴾

خداوند با
این خطاب آنان را سرزنش و توبیخ می کند و می فرماید : نه،نه، این کار را نکنید .
بس است ، این کار را نکنید . غفلت بس است . خود را به کسب مال مشغول نکنید و تلاش
و فعالیتتان مسابقه در کسب مال [ و موقعیت ] بیشتر نباشد ؛ زیرا طولی نخواهد کشید
که به واقعیت پی خواهید برد و خواهید فهمید که چه خبر است و چه روی خواهد داد .

( کَلاَّ) ،
نه،نه، [از خواب غفلت بیدار شوید و ] دست از این مسابقه بکشید :

لَوْ تَعْلَمُونَ
عِلْمَ الْیَقِینِ ﴿ ۵ ﴾ ، اگر می دانستید و اگر بدانید که چه
سرانجامی در پیش دارید ، هرگز این کار را نمی کردید . چرا غافلید ؟ چرا در این فکر
نیستید که روزی خواهد آمد و از شما در مورد اعمالتان سؤال خواهد شد ؟! چرا به خود
نمی آیید و همیشه در فکر جمع آوری مال دنیایی هستید ؟! این را بدانید که :

لَتَرَوُنَّ
الْجَحِیمَ ﴿ ۶ ﴾ ، قسم به خدا آن آتش سوزنده ی شعله ور را
خواهید دید . ابتدا از دور آن را می بینید و بعد :

ثُمَّ
لَتَرَوُنَّهَا عَیْنَ الْیَقِینِ ﴿ ۷ ﴾ ، به آن نزدیک میشوید و به گونه ای آن را
مشاهده می کنید که جای هیچ شک و تردیدی نمی ماند . با چشم یقین آن را می بینید و
به وضوح می فهمید که آن آتش ، آتش جهنم است و برای افرادی هم چون شما آماده شده
است و راه نجات و چاره ای نیست . این را بدانید که در آن روز ، درباره همه نعمت
هایی که به شما بخشیده شده ، مورد سؤال قرار خواهید گرفت :

ثُمَّ
لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ
﴿ ۸ ﴾ ، در چنین روزی از آن همه نعمت و امکانات که در اختیارتان قرار
داده شده ، سؤال خواهد شد . از شما پرسیده می شود : چگونه از آن نعمت ها استفاده کردید
؟

این
بازخواست و دادگاهی و محاکمه چه زمانی و در چه روزی اتفلق می افتد ؟

—————————————-

منبع :
بندگی خدا

مولف :
ناصر سبحانی

مترجم:
جهانگیر ولدبیگی

انتشارات :
غزالی سنندج