۲- نقش تربیتی معلم ، روابط معلم و شاگردان
نقش تربیتی معلم ، روابط معلم و شاگردان
نوشته: علی بن عبدالعزیز الراجحی / ترجمه و تصرف: عبدالخالق احسان
محور دوم: روابط معلم و شاگردان
اهمیت ارتباطات بین ابنای بشر بر کسی پوشیده نیست، بخصوص در یک محل کاری؛ برای معلم ممکن نیست که کارهایش را ثمربخش سازد، مگر از طریق روابطی که نصوص شرعی برای ما هدایت می دهند؛ می بینیم که الله متعال پیامبرش صلی الله علیه وسلم را با این صفات ارتباطی فرستاده که به حیث اصول و زیربناهای ارتباطات در اسلام محسوب می گردد؛ چنانچه خداوند متعال پیامبر را این گونه می ستاید، ( فَبِمَا رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ ) (سوره آل عمران آیه ۱۵۹)
از پرتو رحمت الهی است که تو با آنان ( که سر از خطّ فرمان کشیده بودند ) نرمش نمودی . و اگر درشتخوی و سنگ دل بودی از پیرامون تو پراکنده می شدند . پس از آنان درگذر و برایشان طلب آمرزش نما و در کارها با آنان مشورت و رایزنی کن.
وقوله تعالى (وَإِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ) (سوره القلم آیه ۴) .
تو دارای خوی سترگ ( یعنی صفات پسندیده و افعال حمیده ) هستی . و أبی هریره رضی الله عنه روایت نموده اند که رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمودند: (لیس الشدید بالصرعه إنما الشدید الذی یملک نفسه عند الغضب ) (متفق علیه ) نیرومند کسی نیست که زیاد کشتی بگیرد. نیرومند کسی است که در هنگام خشم بر خویش تسلط داشته باشد.، و أنس رضى الله عنه روایت نموده که رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمودند:
(یسروا ولا تعسروا وبشروا ولا تنفروا) (متفق علیه ) .
آسانگیری نموده و سختگیری نکنید، و به مردم مژده دهید و آن ها را گریزان مسازید.
و از جابر بن عبدالله رضی الله عنه روایت است که گفت: شنیدم که رسول الله صلى الله علیه وسلم می فرمودند: ( من یحرم الرفق یحرم الخیر کله ) (رواه مسلم ).
کسی که از نرم رفتاری محروم ساخته شده باشد، در حقیقت از تمام خیر محروم گشته است. اگر روابط معلم و شاگرد بر اساس محبت و احترام استوار باشد، منجر به نتایج ثمربخشی در کار و فعالیت می گردد و این نتیجه به ازدیاد همکاری و مشارکت در کار ها و فعالیت ها تبارز میابد.
روابط برادری، کلمات تجملی نیست که برای دیگران گفته شود؛ بلکه این روابط نظر به ظروف وشرایط و طاقت و توان و کارکرد و نیازمندی های افراد شناسایی می گردد. بناء، روابط را می توانیم این گونه تعریف کنیم: سلوک نمونه و عالی معلم با کسانی که زیر نظر او هستند، بر اساس تعامل نیکو تا اهداف مشترک شان تحقق یابد. که دستاورد آن نهادینه شدن تعامل ارزنده و اخلاق و اساسات اسلامی ، مسئولیت شناسی، همکاری، عدالت و مساوات، صداقت، امانتداری، محبت و الفت بین معلم و شاگرد می باشد.
اصول روابط برادرانه:
باور معلم به قدردانی و احترام همه شاگردان و این که هر شاگردی توانمندی های بخصوص خودش را دارا می باشد.
محترم شمردن خواسته و علایق شاگردان و این که برای شان در تصمیم گیری های که مربوط به فعالیت های تربیتی در زندگی عملی می شود، فرصت مشارکت و ابراز نظر را بدهیم.
تشویق به فعالیت های جمعی در خلال تعاون و همکاری در بین شاگردان.
رعایت عدالت و مساوات در تعامل با شاگردان و توجه به تفاوت فردی شان.
اصولی که باید معلم تطبیق نماید تا نیکو سازی روابط بین خود و شاگردان را رهنمون شود:
تشکری و قدردانی به تمام شاگردان و احترام گذاشتن به نظریات و پیشنهادات شان و سهم دادن در اتخاذ تصامیمی که در میدان عمل گرفته می شود، علاوه بر آن استفاده از جوانب قوت شاگردان و تصحیح جوانب ضعف و سستی برخی دیگر.
ستایش و تشویق فعالیت خوبی که شاگرد انجام داده است و بلند بردن جوانب معنوی شاگردان و ترغیب به نو آوری و ابتکار.
آشنایی به مشکلاتی که شاگردان را تحت فشار قرار داده و ارایه راه حل های تربیتی که مشکلات را معالجه نماید.
معلم باید در بین شاگردان هماهنگی و انسجام بوجود آورده و وظایف را به صورت عادله بین شان توزیع و تقسیم کند.
در نظر داشتن تفاوت های فردی شاگردان در توانمندی های شخصی و ظروف و شرایط ویژه.
مرتبط :
مرتبط:
