بررسی دعای حضرت یونس در شکم نهنگ و ارتباط آن با وضعیت امروز مسلمانان
بررسی دعای حضرت یونس در شکم نهنگ و ارتباط آن با وضعیت امروز مسلمانان
نویسنده: سعید نورسی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
فَنَادى فِى الظُّلُمَاتِ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَکَ اِنِّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ
اِذْ نَادى رَبَّهُ اَنِّى مَسَّنِىَ الضُّرُّ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِىَ اللّهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ
حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ
لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّهَ اِلاَّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِیمِ
یَا بَاقِی اَنْتَ البَاقِی
* یَا بَاقِی اَنتَ البَاقِی
* لِلَّذیِنَ اَمَنُوا هُدیً وَ شِفَاءً
قسم نخست مکتوب سی و یکم عبارت است از شش لمعه که به نوری از انوار کلمات مذکور اشاره خواهد کرد.
کلماتی که تکرار آن‌ها همیشه، مخصوصاً بین مغرب و عشا فضیلت فراوانی دارد.
لمعه اول مناجات حضرت یونس ابن متّا (عَلی نَبیَّنَا و عَلَیهِ الصَّلاه و السَّلام) بزرگترین مناجات و مهم‌ترین وسیله اجابت دعاست.
خلاصه حکایت مشهور حضرت یونس (ع) چنین است:
به دریا انداخته شد و ماهی بزرگی او را بلعید؛ در حالی که دریا توفانی بود و شب تاریک و هراسناک و او از همه قطع امید کرده بود مناجات لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَکَ اِنِّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ به سرعت واسطه نجات او گردید.
سرّ عظیم مناجات مذکور این است:
در آن وضعیت تمام اسباب کارایی خود را از دست داده بودند، زیرا او در آن لحظه برای نجات، چنان ذاتی را لازم داشت که حکمش در ماهی و دریا و شب و جوّ آسمان کارگر شود.
شب و دریا و ماهی علیه او متفق بودند.
ذاتی میتوانست او را به ساحل سلامت برساند که آن سه را به یکباره مُسخّر امر خود سازد. حتی اگر همه خلق خادم و یاور او میبودند باز هم هیچ فایده ای نداشت، پس باید گفت اسباب تأثیری ندارند.
از آن‌جا که (یونس) به عین الیقین دید هیچ پناهی جز مُسبب الاسباب ندارد، سرّ احدیت در نور توحید ظهور یافت و مناجات مذکور در یک لحظه، شب و دریا و ماهی را مُسخّر ساخت.
این مناجات به سبب نور توحید، بطن ماهی را چون کشتی زیردریایی قرار داد و دریا را در میانه موج های دهشتناکِ چون کوه، با نور توحید چون صحرایی ایمن و میدان پاکیزه یی برای گشت و گذار ساخت و با همان نور پهنه آسمان را از ابرها پاک نمود و ماه را چون چراغی بر سرش قرار داد.
آفریده هایی که از هر سو او را تهدید میکردند حالا از هر نظر با او دوست و همراه شده بودند. تا این‌که به ساحل سلامت رسید و زیر شجره یقطین “یقطین بوته‌ی کدو” لطف ربانی را مشاهده کرد.
اینک ما در وضعیتی صد برابر وحشتناک‌تر از وضعیت نخست حضرت یونس (ع) به سر میبریم.
شب ما آینده ماست.
آینده ما از نقطه‌نظر غفلت صد برابر تاریک‌تر و وحشتناک‌تر از شب اوست.
دریای ما همین کره سرگردان زمین‌مان است.
در هر موج این دریا هزاران جنازه وجود دارد و هزار بار بیشتر از دریای او ترسناک است.
هوای نفس‌مان ماهی ماست که حیات ابدی ما را تهدید کرده، و درصدد نابودی آن است.
این ماهی هزار برابر بیشتر از ماهی او ضرر دارد.زیرا ماهی او حیاتی صدساله را از بین میبرد، اما ماهی ما تلاش میکند حیات میلیون ساله را نابود کند.
حال که واقعیت وضع ما چنین است در اقتدا به حضرت یونس (ع) باید از همه اسباب و علل قطع امید کرده و مستقیماً به پروردگارمان که مُسبب الاسباب است پناه برده و لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَکَ اِنِّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ بگوییم و به عین الیقین بدانیم که به دلیل غفلت و گمراهیست که آینده و دنیا و هوای نفس علیه‌مان دست به دست هم داده‌اند و تنها کسی که قادر به دفع ضررهای آن‌هاست همان ذاتیست که آینده تحت امر او، دنیا تحت حکم او و نفس‌مان تحت اراده او میباشد.
جز آفریننده آسمان‌ها و زمین کیست که ظریف‌ترین و مخفی‌ترین چیزهایی را که از دل‌مان میگذرد بداند و آینده را با ایجاد آخرت برای ما نورانی کند و ما را از هزاران موج کُشنده دنیا برهاند؟
حاشا!
جز ذات واجب الوجود هیچ چیز به هیچ وجه بی‌اذن و اراده او نمیتواند ما را یاری و نجات دهد.
اینک که حقیقت حال ما چنین است و خداوند در نتیجه آن مناجات، ماهی را برای حضرت یونس (ع) مرکبی چون زیردریایی قرار داد و دریا را صحرایی زیبا کرد و شب صورت مهتابیِ دلنشینی گرفت؛ ما نیز با سرّ همان مناجات باید
لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَکَ اِنِّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ بگوییم.
باید با عبارت
لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ
نظر مرحمت او را به آینده
و با کلمه سُبْحَانَکَ
به دنیا
و با عبارت
اِنِّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ
به نفس‌مان جلب کنیم،
تا آینده‌مان به نور ایمان و درخشش قرآن روشن گردد و ترس و وحشت شبهایمان به مؤانست و همنشینی تبدیل گردد؛ و در دنیا و کره خاکی – که جنازه های فراوانی با تحول همیشگی موت و حیات سوار بر امواج سال‌ها و قرنها – رهسپار عدم میشوند، وارد حقیقت اسلام گردیم که در حکم سفینه یی معنویست و در کارگاه قرآن حکیم ساخته شده، تا به سلامت بر فراز آن دریا گشت و گذاری کنیم و به ساحل امن و سلامت برسیم و وظیفه حیاتمان پایان یابد.
تا توفان‌ها و زلزله های آن دریا با نو کردن مناظر گشت و گذار همانند آن‌چه بر پرده سینما میبینیم به جای ترس و وحشت، لذتی عاید نظر عبرت و اندیشه کند و آن را روشنایی دهد، و نفس‌مان به واسطه همان سرّ قرآنی و تربیت فرقانی بر ما تسلط نیابد، بلکه بر عکس، مرکبمان شود و ما آن را تحت اراده خود بگیریم تا به این ترتیب واسطه ی بیابیم برای دستیابی به زندگانی جاویدان.
نتیجه:
مادام که انسان به اعتبار جامعیت ماهیت خود از بیماری تب و لرز متألم میشود از لرزه و تکانهای شدید زمین و زلزله کبرای کائنات در هنگامه قیامت نیز احساس ناراحتی میکند؛ همچنان که از میکروبی بسیار ریز واهمه دارد از ستاره دنباله‌داری که از اجرام علوی ظهور مییابد نیز میترسد؛ به همان ترتیب که خانه خویش را دوست دارد به دنیا نیز علاقمند است؛ همچنان که دلبسته باغچه کوچک خود است بهشت جاودان و بی‌انتها را نیز دوست دارد، البته معبود و ملجأ و مقصود و نجات‌دهنده چنین انسانی چنان ذاتی میتواند باشد که سرتاسر کائنات در قبضه تصرف او بوده و ذرات و سیارات را تحت فرمان خویش داشته باشد.
بی‌تردید چنین انسانی نیازمند است که چون حضرت یونس (ع) دائم این ذکر را بگوید:
لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَکَ اِنِّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ سُبْحَانَکَ لاَ عِلْمَ لَنَا إِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّکَ أَنتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ
ــــــــــــــــــــــــــ
منبع : رسائل سعید نورسی، رساله اخلاص
