مقارنه یا رؤیت هلال؟ همراه با چند پرسش
مقارنه یا رؤیت هلال؟ همراه با چند پرسش
نویسنده: محمد احمدیان
مطالعه کتاب : در نحوه ثبوت هلال رمضان و نقد مقارنه
ثبوت ماه مبارک رمضان در فقه اسلامی
تالیف: دکتر زکریا حسینی
ثبوت ماه مبارک رمضان در فقه اسلامی
امروز، یکی از دلایل آغاز و پایان ماه مبارک رمضان، روش نجومی “مقارنه” یا” قران” است.
?” علیرضا بوژمهرانی” کارشناس نجوم این چنین توضیح می دهد:
“مقارنه یا قران نیّرین، یا تولد ماه نو: زمانی است که مرکز کره ماه، مرکز کره زمین؛ و مرکز کره خورشید بر روی یک صفحه قرار بگیرد؛ و این صفحه عمود بر صفحه مداری زمین بدور خورشید باشد. بر اساس ضوابط نجومی ، لحظه ی مقارنه ، زمان اتمام ماه قمری قبلی؛ و آغاز ماه قمری جدید است.”
حال با توجه به توضیح فوق، و با توجه به زمان مقارنه و متفاوت بودن آن، که دارای یک قاعده ثابت فلکی نیست، موضع شرعی آن بر چه مبنایی استوار می باشد؟
برای مثال مقارنه دو ماه قمری که در گذشته به وقوع پیوسته ملاک پرسش قرار می دهیم:
✅۱- مقارنه در آغاز رمضان
“زمان مقارنه ماه و خورشید:
ساعت ۱۰ و ۲۲ دقیقه روز جمعه، (۲ خرداد ۱۳۹۹)” برای آغاز رمضان.
✅۲- مقارنه در آغاز شوال
“مقارنه ی ماه و خورشید (تولد ماه نو) برای هلال شوال ۱۴۴۰ هجری قمری در ساعت ۱۰:۰۲ روز دوشنبه ۳ ژوئن ۲۰۱۹ میلادی به وقت بین المللی (ساعت ۱۴:۳۲ روز دوشنبه ۱۳ خرداد ۱۳۹۸ هجری شمسی، مصادف با ۲۸ رمضان المبارک ۱۴۴۰ هجری قمری به وقت رسمی تابستانی ایران) روی خواهد داد. در غروب همین روز و بدلیل فاصله ی زمانی کوتاه بین وقوع مقارنه و غروب خورشید در پهنه ی ایران ، تحت هیچ شرایطی هلال ماه شوال قبل و یا بعد از غروب خورشید با چشم عادی و یا با استفاده از ابزار رصدی، قابل مشاهده نخواهد بود.”
حال پرسش مطرح برای جویندگان حقیقت فقهی- علمی، در رابطه با رزوه و احکام آن،
این است:
۱- پرسش اول:
با توجه به اینکه در سال(۱۳۳۹) مقارنه در ساعت( ۱۰ و ۲۲) دقیقه روز جمعه صورت گرفته است، که روز جمعه از ساعت (۲۲/۱۰) صبح، طبق قاعده ی مقارنه، وارد ماه رمضان می شود، حکم این روز ناقص، از نظر روزه چیست؛ تکلیف واجب است یا ساقط؟
۲-پرسش دوم:
با توجه به مقارنه هلال شوال ۱۴۴۰ هجری قمری، (سال ۱۳۹۸ هجری شمسی) در ساعت (۱۴:۳۲) روز دوشنبه، که طبق نظر کارشناس نجومی با چشم مسلح قابل رصد نمی باشد، اما طبق قاعده ی “مقارنه” مسلمانان وارد ماه شوال می شوند؛ حکم روزه ی آنان چیست؛ آیا حکم به افطار داده می شود؟
۳- پرسش سوم:
با توجه به “رؤیت” در فرموده ها ی پیامبر( ص) که این رویت، شامل چشم غیر مسلح؛ و مسلح می گردد؛ آیا قاعده ی مقارنه را هم پوشش می دهد؟
در شرایطی که کارشناسان می گویند به دنبال مقارنه، هلال ماه قابل دیدن با چشم مسلح نیست، مگر اینکه مدت زیادی از عمر هلال سپری شود:
” لَا تَصُومُوا حَتَّى تَرَوُا الْهِلَالَ، وَلَا تُفْطِرُوا حَتَّى تَرَوْهُ،فَإِنْ غُمَّ عَلَیْکُمْ فَاقْدُرُوا لَهُ “.
( بخاری/۱۹۰۶)
۴- پرسش چهارم:
“أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ” ( چند روز معین)(بقره/۱۸۴)،
قید روز در آیه که ابتدای آن طلوع فجر، و انتهای آن غروب خورشید است، حال در دو مقارنه ی فوق که مورد استناد قرار گرفت، حکم این نصف روز ها با توجه به قید آیه ی(۱۸۴) چیست، و چه قاعده ی فقهی بر آن دلالت می کند؟
اینها پرسش هایی است که با توجه به قاعده مقارنه؛ مسلمان با آنها روبرو هستند؛ به امید اینکه اندیشمندان آگاه به “فقه و علم نجوم” تبیین و روشنگری لازم را، چراغی فرا راه مؤمنان روزه دار قرار دهند.
مقالات مرتبط:
اصرار بر اشتباه … ، نقد و بررسی تشریح پدیده مقارنه در علم نجوم و فقه
شرحی بر فتوای “مقارنه” از منظر و دیدگاه علّامه کاک احمد مفتی زاده
✍? سقز: محمد احمدیان
فروردین ۱۴۰۲
@ahmadian_saqqez
