۳- چگونه قرآن را خوب بخوانیم و بفهمیم؟ چهار مرحله مهم برای مطالعه تفصیلی قرآن
۳- چگونه قرآن را خوب بخوانیم و بفهمیم؟ چهار مرحله مهم برای مطالعه تفصیلی قرآن
نویسنده : استاد خرم مراد
چگونگی مطالعه
در ذیل برای مطالعه تفصیلی یک بخش منتخب، یک روش کار مرحله به مرحله، پیشنهاد می‌شود. برای این کار قواعد یا ضوابط معینی وجود ندارد. شاید احساس کنید که طبق استعدادها و محدودیت‌های خود، روشی را که برایتان مفید باشد، خودتان وضع خواهید کرد. نکتۀ مهم این است که با یک روش منظم شروع کنید و سعی کنید طبق ترتیب بیان شده در زیر، حرکت کنید:
اولاً بخش تحت مطالعه را خودتان مطالعه کنید.
ثانیاً برای فهم آنچه نمی‌توانید بفهمید، از کمک مطالعه‌ها مدد بگیرید یا نزد یک استاد بروید.
ثالثاً، از هر دو وسیله تا آنجا که امکان داشته باشید، برای تکمیل‌تر کردن مطالعه خود، استفاده بکنید.
مرحله نخست: خود را مأنوس کرده و مسائل خود را تعیین کنید.
- آنچه را که در رابطه با شرایط اساسی و حضور باطنی به حافظه خود سپرده‌اید تند تند در ذهن خود تکرار کنید. حس کنید که خدا با شماست، در محضر او دعا کنید که در آنچه که قصد مطالعه‌اش را دارید، کمکتان بکند.
- ضمن درک مطلب، حداقل سه بار آن را تلاوت کنید، یا هر چند بار که بدون نگاه کردن، مطالب بنیادین آن را بتوانید در ذهن خود بیاد بیاورید. اینک گویا آنها را جذب کرده‌اید و هرگاه که اراده کنید، می‌توانید در مورد آنها به دقت و تفکر بپردازید. روش مناسب این است که قبل از پرداختن به تعبیر کلمات، معانی آنها را خوب در ذهن خود جایگزین کنید.
- بدون خواندن متن، تمام نکات مهمی را که می‌توانید درک کنید بنویسید، سپس آنها را با متن تطبیق داده و در آنها تجدیدنظر بکنید.
- اگر موضوعی مرکزی مشاهده کردید، آن را یادداشت کنید.
- عبارت را آنقدر به بخش‌های مختصر تقسیم کنید که فکر می‌کنید، حاوی یک یا چند دستورالعمل می‌باشد.
- تمام کلمات یا جملاتی را که فکر می‌کنید در فهم معانی دارای اهمیت مرکزی هستند، علامت‌گذاری کنید.
- سؤالاتی مطرح کنید و چنانکه در بالا گفته‌ایم، آنها را یادداشت کنید.
مرحله دوم: با دقت در آنچه خوانده‌اید، سعی کنید که خود جواب سؤالات خود را بیان کنید. در مرحله بعدی در پرتو خطوط راهنمایی کننده‌ای که ارائه شده، سعی کنید مفهوم و پیام آن را بفهمید.
- مشخص کنید که کلمه‌های مهم چه معنایی دارند؟
- مفهوم هر آیه یا بخش‌های آن آیه را مشخص کنید.
- در ارتباط بین آنها دقت کنید. این که چرا مسئله‌ای اول یا بعداً بیان شده است؟ آیا نظم و وحدتی به چشم می‌خورد؟
- معنای عبارت را در ارتباط معنایی گذرا و در ارتباط معنایی گسترده‌تر سؤالات و در ارتباط معنایی مجموع قرآن مشخص کرده و سعی کنید که آنها را درک کنید.
- تعیین کنید که چه دستورالعملها و معلوماتی می‌توانید از آن کسب کنید.
- بپرسید که با من چه می‌گوید؟ از عصر ما چه چشم‌داشتی دارد؟
- بیندیشید که از شما، امت اسلامی و از تمام بشریت انجام دادن چه کاری درخواست می‌شود؟
مرحله سوم: با کمکِ تمامِ آنچه به عنوان کمک مطالعه در اختیار دارید و کمک اساتید، معنی را مشخص کنید و از مرحله دوم موارد ۸-۱۴ عبور کنید… به آنچه خود فهمیده بوده‌اید، مجدداً نگاهی بیندازید، آن را تصحیح کنید، تغییر دهید، اضافه کنید، مورد تأیید قرار دهید یا آن را رد کنید.
مرحله چهارم: آنچه را که به این طریق فهمیده‌اید یادداشت کرده یا آنها را در قلب و ذهن خود محفوظ کنید. سؤالاتی که مانده‌اند (جوابشان را پیدا نکرده‌اید) یادداشت کنید. هیچ مفهومی را حتمی و کامل حساب نکنید. اگر به مطالعۀ خود ادامه بدهید معانی بیشتری برایتان مشخص خواهند شد و ضرورت بررسی مجدد همچنان احساس خواهد شد.
مقالات مرتبط:
۱- چگونه قرآن را خوب بخوانیم و بفهمیم؟ داشتن ذهن جستجوگر پرسشگر
۲- چگونه قرآن را خوب بخوانیم و بفهمیم؟ استفاده از کتاب های کمک مطالعه
۳- چگونه قرآن را خوب بخوانیم و بفهمیم؟ چهار مرحله مهم برای مطالعه تفصیلی قرآن
۴- چگونه قرآن را خوب بخوانیم و بفهمیم؟ یازده اصل مهم برای چگونگی فهم قرآن
۵- چگونه قرآن را خوب بخوانیم و بفهمیم؟ ۱۰دستور العمل برای چگونگی عمل و فهم قرآن
——————————–
نام کتاب: سفر به سوی قرآن/ مؤلف: استاد خرم مراد / ترجمه و تطبیق با نسخه دست نویس: نشر احسان
