چیرۆکێکی گۆلستان سه عدی ، خواپێدان و ئیقبال به کار زانیین نیە

چیرۆکێکی گۆلستان سه عدی ، خواپێدان و ئیقبال به کار زانیین نیە

نوسه ر: ئە بو بکر عۆ مەر ره زا

خواپێدان و ئیقبال به کار زانیین نیە

قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَن تَشَاء وَتَنزِعُ الْمُلْکَ مِمَّن تَشَاء وَتُعِزُّ مَن تَشَاء وَتُذِلُّ مَن تَشَاء بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَىَ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ  (آل عمران/۲۶)

خودایه‌! تۆ خاوه‌نی ئه‌م کائیناته‌ی، له‌ نه‌بوونه‌وه‌ هێناوته‌ته‌ بوون، که‌س نیه‌ له‌ وێنه‌ی تۆ بێت و له‌ ده‌سه‌ڵات و موڵکداریدا هاوبه‌ش بێت له‌گه‌ڵتدا، ئه‌و که‌سه‌ی بته‌وێت سه‌روه‌ت و سامانی پێ ده‌به‌خشیت، یان سه‌رۆکایه‌تی و ده‌سه‌ڵاتی پێده‌ده‌یت، به‌پیی ئه‌و یاساو نیزامه‌ی که‌ خۆت داتمه‌زراندووه‌.. بۆ هه‌رکه‌سێکیش بته‌وێت ماڵ و سامان یاخود ده‌سه‌ڵات و سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ی لێ ده‌سێنیته‌وه‌، هه‌رکه‌سێک خۆت بته‌وێت به‌ڕێزو باڵاده‌ستی ده‌که‌یت، یاخود که‌ساس و زه‌بوون و ڕیسوای ده‌که‌یت، خودایه‌ هه‌موو خێرو چاکه‌یه‌ک هه‌ر به‌ده‌ستی تۆیه‌، به‌ڕاستیی تۆ به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا ده‌سه‌ڵاتدارو به‌ توانایت.(ته‌فسیری گوڵشه‌ن)

خواپێدان و ئیقبال به کار زانیین نیە

شێخ سه عدی له گٶلستا نه که یدا بو مان ئه گێڕێته وە .کاتێک هاروون الرشید  دەستی گرت به سە ر وڵاتی میسر دا ،وتی به پێچه وانه ی طاغوت فیرعه ون که به بۆ نه ی دە سه ڵاتداری به سە ر میسرەوە غه ڕه بوو داوای خوایە تی دە کرد ، من ئه م وڵاتە ئه بخشم به  دەستقوچاوترین خوڵام .(مە بە ستی سەفی بووە).

به م بۆنه وە خوڵامێکی هه بوو ناوی خصیب بوو .زۆر خه پڵه و زه ین بوو.بانگی کرد و دە سە ڵاتداری میسری پێ به خشی .

ئه م خۆڵامه  زۆر  نه فاموو و نه زان و جاهیل، بوو . رۆژ کیان تاقمی فه للا(کشتیار) هاتن بو لای وتیان :قوربان په مو مان (پنبه) ناشتووه ، باران نا وە خت باڕییوە  هه موی زایە و ته له ف بووه .ئه ویش له باتی ئه وە دە ستیان بگر ێ .له وڵا ما وتی :ئه تا نه وێ په ژم بنێژن!!!!!

اگر دانش به روزى در فزودى………ز نادان تنگ روزى تر نبودى

ترجمه:ئه گه ر به عیلم و زانست  رزق ورۆزی زیادبکرێت  ئه بێ له نه فا مو و نه زان که مد ە س تر نه بیت……….

به نادانان چنان روزى رساند………که دانا اندر آن عاجز بماند

ترجمه: به نه فامو و نه زان ئه وە ندە ماڵ سه روەت ئه به خشێ که زانا سه ری لێ سوور ئه بێت

بخت و دولت به کاردانى نیست……..جز بتاءیید آسمانى نیست

ترجمه: خوا پێدان و ئیقباڵ به کار زانیین نیە غه ێری تاء ییدی خوا شێتیتر نیە

او فتاده است در جهان بسیار………بى تمیز ارجمند و عاقل خوار

ترجمه: زۆر رێکه و تووە له جیهاندا نه زانوو نه فام نرخدار بێت و ،عاقڵ و هٶشیاریش بێ نڕخ و بێ بایە خ بێت.

کیمیاگر به غصه مرده و رنج……..ابله اندر خرابه یافته گنج

ترجمه:  کیمیاگر به داخی ره نجی بێ حاصل مرد (تێاچو) نه زانیش له وێرا نه دا گە نجی په یدا کرد.

*****

أبِی العلی معری وتوو یە تی :

کَم عاقلٍ عاقلٍ اَعیَت مَذاهِبَهُ……..وَجاهلٍ جاهلٍ تَلقاهُ مَرزوقاً

هذا الذی تَرَکَ الاَوهامَ هائمهً……وصَیَّرَ العالِمَ النِّحرِیرَ زِندیِقاَ

ترجمه :زۆر پیاوانی داناو به رێز و ژیرو دانشمه هە بوون،  هه مو ڕیگایان لێ به ستراوە ،دە ستەنگوو که مدەست ماونە تە وە.

به ڵام زۆر نه فاموو گێجیش هه ن ماڵ و سا مانیان زۆرە . ئه مه سررێکه .نهینییکه  هه مو و بییرۆ ،فیکرەکان حەێران بوون .تا ئه و رادەیشە کە دانشمەندی محققیش کردووە بە زندیق

شاعری تری ئێرانی بە ناوی ذواللسانین (خسروی سرخسی) وتوویە تی:

عَجِبتُ مِن رَبِّی وَ رَبِّی حَکیم ……. اَن اَحرَمَ العاقلَ فَضلَ النَّعیم

ما ظَلَمَ البارئ وَ لاکِنَّهُ……..اَرادَ آن یّظهَرَ عِجزَ الحَکِیم.

ترجمه: سە ر سامم لە پەروەردگارم،لە حالێکدا پەروەردگاری من زۆر دانایە ،کەچی عاقڵ له فەزڵ و بە خششی تۆ مەحروومە.بە ڵام بە دوای بییر کەدنەوە زانییم و تێ گە یشتم،کە پەروەر دگاری من زاڵم نیە ،بەڵام ئه یە وێ بێ دە سە ڵاتی  و ناتوانی عقلکان لە بەرانبەری ئیرادەی خویە وە  دەربڕێ .

خوا تبارک و تعالی ئه فرموو:

وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ وَلَکِنْ یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَا یَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ (الشوری/۲۷) {ولو بسط الله الرزق لعباده لبغوافى الأرض} وه‌ئه‌گه‌ر خوا به‌ لێشاوبە فە راوانی رۆزیی بۆ به‌نده‌کانی خۆی فره‌ کردبا، ئه‌وا یاخیی ده‌بوون له‌ زه‌ویدا {ولکن ینزل بقدر مایشاء}  واناکات، به‌ڵکو ئه‌ندازه‌یه‌ک ئه‌دات که‌خۆی بیه‌وێ، چونکه‌ ئه‌و خۆی چاک ده‌زانێ چۆن رۆزی دابه‌ش بکاو، هه‌رکه‌سه‌ش چه‌نده‌ی بداتێ {إنه بعباده خبیر بصیر} وه‌ به‌ڕاستی ئه‌و به‌به‌نده‌کانی خۆی ئاگادارو بینایه‌  (ته‌فسیری ڕامان)

لێرەدا ئه بێ باش تێ بگەیین بوچ خوا بە یە کێ زۆر و بە یەکێکیتر کەم ئه بخشێ.

اللهم إجعلنامن المتقین الأبرار،اللهم وفقنا بحسن الإقبال علیک