او؛ پیامبر مهربانی ها بود!

او؛ پیامبرِ مهربانی ‏ها بود

نویسنده: عبدالرحمن عزام

تاریکی همه ‏جا را فرا گرفته بود، چراغ‏های فروزانی که پیامبران الهی، با نور معرفت روشن نموده بودند، بر اثرِ گرداب‏ها و گردبادهای وحشت و ظلمت، کورسویی بیش از آن‏ها باقی نمانده بود.

بشریت اینک پرده‏ی ضمخت تاریکی جلو چشمانش را گرفته بود و نمی‏دانست به کدام سوی، رو کند تا دری به روی آفتاب و راهی به سوی روشنایی باز یافته و خود را از وحشتکده‏ی ظلمانی ای که از هر جانب او را در بر گرفته بود، نجات دهد.

او در این تیرگی، بسا ارزش‏ها را به باد فراموشی سپرده بود و اینک بسان گرگِ هاری شده بود که دوست از دشمن باز نمی‏شناخت و برای اشباع غرایز و گرایش‏های نفسانی و شهوانی خویش، هر مانع و سدی را می‏‏پیمود، گر چه به بهای جان و مال، یا زندگی خود و فرزندانش، تمام می‏شد.

ستم‏گری و ستم‏گستری باعثه‏ ی افتخار، و زور و تزویر مایه‏ ی مباهات بود. آنکه گلیم فسادش از دیگران پهن‏تر، مقام و جایگه اش در میان مردم، والاتر و بالاتر، و آنکه نسبت به ضعفا و بیچاره‏گان کمتر التفاتی می‏نمود، مرتبه اش رفیع‏تر و منزلتش مَنیع‏تر بود.

زورمندان، مال مردمِ ناتوان را با زور چماق و سرِ نیزه می‏گرفت، کسی جهت دادخواهی مظلوم، علیه ظالم زورمند، تکانی به خود نمی داد.

در این گیرودار و عالمِ تاریک، بارِ دیگر امین وحی، انسانی را از عالمِ زمین، به نشانه‏ی “پیامبری” در آغوش گرفت، او را فشرد تا برای مبارزه در میدان و معرکه‏ی کارزار‏ و نبردِ با ظلم و ستمگری، دست همت از آستین بدر آرد و برای احقاق هر حقی، کمر بندد و داد مظلوم از ظالم باز ستاند، و با زنجیر و شمشیر عدالت، دست خیانت ببندد و گردنِ رذالت بشکند.

او را برگزید و پیامبری اش داد تا به عنوانِ آخرین کس، سفیر و فرستاده‏ی الله متعال برای بندگانش باشد، ایشان را راه نموده و پیام زندگی بخش الهی را به دل‏های مرده‏ی شان بدمد، باشد تا در پرتوِ دستورهای آسمانی او، راه از چاه باز شناسند.

او علَمِ دعوت بر دوش و چراغ هدایت به دست گرفت، درست زمانی‏که تمام روی زمین را شرک و بت و پرستی و جاهلیت فرا گرفته بود. مکه که بنا و جایگاهِ ابرمردِ تاریخ، ابراهیم خلیل بود، مردمش سر تا پا غرق شهوات و فساد شده بودند. تعبیر درست از وضعیت جامعه‏ی جاهلی آن زمان، همانی است که جعفر برای نجاشی پادشاه یمن خاطر نشان می سازد: «ما گروهی نادان و بت پرست بودیم، بت می پرستیدیم، از مردار دوری نمی‏کردیم، همواره دنبال کارهای زشت بودیم، همسایه‏ها پیش ما احترام و حرمتی نداشتند، با خویشاوندان به جنگ و ستیز بر می‏خاستیم، افراد ضعیف و بی پناه مورد ظلم و استثمار زورمندان بودند، روزگاری به این منوال به سر بردیم» [فروغ جاویدان، ص. ۲۶۱]

آری او برخاست و با سابقه‏ ی درخشان راست‏کاری‏ها و درست‏کرداری‏های خود، آمد تا دستِ این بشرِ غرق در ذلت را گرفته و راه زندگی و مسیر سعادت را برایش بنمایاند تا با ره پیمایی بر این مسیر درست، به سر منزل مقصود برسد.

در جامعه ای که مدارِ فضیلت بر محورِ زور و جور و ستم می چرخید، پیامبر اسلام، برای انسانیت، ره آوردِ محبت، مهرورزی و مهربانی به ارمغان آورد. او آمده بود تا مکارم اخلاقی را سنگ تمام بگذارد. «او رسالت خود را در این هدف بزرگ و والا خلاصه می‏کند. فرموده‏های او در راستای تشویق به هر گونه خلق و خوی ارزشمند، پیاپی و ردیف می‏گردد. زندگانی شخصی او هم مثال زنده ای و صفحه‏ی پاکیزه ای و تصویر والای درخشنده ای است، زندگانی زیبا و دلربائی که سزاوار این می‏گردد که یزدان جهان در کتاب جاویدان خود در باره اش بفرماید: {وَإِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ} [قلم: ۴] (تو دارای خوی سترگ (یعنی صفات پسندیده و افعال حمیده) هستی.» [فی ظلال القرآن، تفسیر سورۀ قلم]

او برای ادای این رسالت و ابلاغ این مسؤولیت، سنگین‏ترین بها را پرداخت نمود، برای شکنجه‏ی او، از هیچ چیزی دست نگه نداشته و به قصد اذیت و آزارش از هیچ تلاشی کوتاه نیامدند. او، یاران، خانواده، و دوستانش را مورد بی‏مهری قرار دادند. ایشان را زدند، پاره ای را کشتند و جمعی را به اسارت کشیدند. و یا هم کسان زیادی را از خانه و کاشانه‏ی شان، بیرون راندند.

او صلی الله علیه وسلم با سعه‏ی صدر تمام این مصایب را تحمل نمود و هرگز برای انتقام، دست از آستین بدر نکشید و از همه سختی‏ها و رنج و آزارهایی که به او در این راستا رسانده بودند، گذشت نمود.

او نه تنها از دشمنانِ جان خویش در فتح مکه گذشت نمود؛ حتی در جنگ طائف، بخاطر درخواست ثقیف، به اساس پیوند خویشاوندی، از قطع نمودن تاکستان‏های شان، دست کشید. او که پیامبرِ مهربانی‏ها بود و برای بشرِ در آستانه‏ی مرگ، امید زندگی بخشیده بود، روز حنین، درست آنگاه که شکست و مرگ، از یک قدمی شان گذشته بود، یارانش را برحذر داشت از این که کودک یا زن یا اجیر و برده ای را به قتل برسانند. او در این روز، بر قتل یک زن، بسیار اظهار تأسف نمودند. (نبی رحمت ص. ۳۵۱)

هیچگاه به جنگ و درگیری با دشمن، وارد نمی‏شد تا مگر راهی جز آن نمی بود. تمام سعی و تلاش شان برین بود تا کمتر خونی ریخته شود و شریان زندگی کسی، بریده شود.