الخافض از اسماءالحسنی، و بهره بنده از آن
الخافض از اسماءالحسنی، و بهره بنده از آن
نویسنده: سلیمان سامی محمود / ترجمه: مجتبی دوروزی
«الخافض» اسمی از اسماء الله می‌باشد که در حدیث پیامبرص بدان اشاره شده است و در قرآن نیز معانی برای اسم خافض ذکر گردیده است:
وَاخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ
(شعراء/ ۲۱۵).
«و بال (محبت و مودت) خود را برای مؤمنانی که از تو پیروی می‌کنند بگستران».
وَقَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً کَرِیماً * وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیراً
(اسراء/ ۲۴-۲۳).
«پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید، و به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه یکی از آن دو، و یا هر دوی ایشان نزد تو به سن پیری برسند، (کم‌ترین اهانتی بدیشان مکن و حتی سبک‌ترین تعبیر نامؤدبانه همچون) اُف به آنان مگو، و بر سر ایشان فریاد مزن و با سخنان محترمانه با آن دو سخن بگو و بال تواضع و مهربانی را بر ایشان فرود آر و بگو: پروردگارا! بدیشان مرحمت فرما، همان‌گونه که آنان در کودکی مرا تربیت و بزرگ نمودند».
خافض کسی است که با عزتش اهل کفر را مورد هجوم قرار می‌دهد و آنان را تنزل می‌دهد و اهل کبر را با جلالش فرود می‌آورد و آنان را در هم می‌شکند و دروغگویان را با برملا کردن دروغشان درهم می‌کوبد و هرکس را که از جاده‌ی شریعتش خارج شود هر چند با مالش ثروتمند باشد و با جمالش عزیز؛ اما او را پایین آورده و تنزل می‌دهد.
خداوندﻷ با صفت خافض خود هر کس را که بزرگی بنماید و تکبر ورزد، خودپسند و مغرور باشد و یا جباریت به خرج دهد، ذلیل و خوار می‌گرداند. خداوندﻷ اقوامی را که سر از راه عبودیت برگردانده بودند، نیست و نابود گردانید. خداوند سبحان کفار و دشمنانش را بر زمین می‌کوبد. خداوند سبحان خافض و رافع است؛ یعنی قومی را با صفت خافض خویش به سوی آتش خوارکننده‌ی جهنم سوق می‌دهد و گروهی را با صفت رافع خودش به سوی بهشت میبرد. پاک و منزه است آن کس که ترازوی خفض و رفع در اختیار اوست. خداوند می‌فرماید:
إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَهُ * لَیْسَ لِوَقْعَتِهَا کَاذِبَهٌ * خَافِضَهٌ رَّافِعَهٌ (واقعه . ۱-۳).
«هنگامی که واقعه (ی عظیم قیامت برپا شود، رخ دادن آن قطعی و جای تکذیب نیست. (گروهی را) پایین می‌آورد و (گروهی را) بالا میبرد».
ای فرزندم! بدان فردی که مورد خفض واقعی قرار گرفته است که توفیق و یاری خداوند از او دور گشته است و دچار بی‌آبرویی شده و هوی و هوسش امیر او گشته و فقط مشغول شهوات است و نسبت به عمر عزیز خودش کوتاهی می‌نماید و خود را مشغول به کارهای بیهوده و کلام غیرضروری می‌نماید اگر به سوی پروردگارش بازگردد، هیچ خیری از سوی خدا به او عطا نمی‌گردد و اگر به سوی پروردگارش مراجعت نکند، قدر و منزلتی نخواهد داشت و با انسان‌های خوار و پست همراه خواهد گشت و دچار هجران شده، به سستی و ضعف می‌گراید، زمانی را در خواب به سر میبرد و هنگامی که صبح می‌نماید در حسرت است. هر کس که فقط بر محسوسات تکیه کند و تمام همتش همچون چهارپایان بر شهوات قرار گیرد، خداوند خافض او را به اسفل السافلین پایین میبرد.
بهره‌ی بنده از اسم الخافض
بر بنده واجب است که خود را پایین‌ترین بندگان خدا بداند. هر گاه از شر نفسش رهایی یافت از دیگر شرها آسان‌تر نجات می‌یابد سپس شیطان را خوار گرداند و به وسوسه‌ها و امیال دروغینش اغوا نشود، سپس کفار را خوار گردانیده و هیچ‌کس از ایشان را مورد عزت قرار ندهد مگر کسی که در او تمایلی به اسلام مشاهده نماید، سپس اهل گناه و معصیت را خوار دارد و هیچ احترامی بر ایشان قائل نشود. هم‌چنین بال رحمت و دوستی خود را بر پدر و مادر و دیگر مؤمنان بگستراند. خداوند می‌فرماید:
وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیراً (اسراء/ ۲۴).
«و بال تواضع و مهربانی را بر ایشان فرود آر».
وَاخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ (شعراء/ ۲۱۵).
«و بال (محبت و مودت) خود را برای مؤمنانی که از تو پیروی می‌کنند بگستران».
خداوندﻷ قوم نوح u را با غرق گردانیدن خوار نمود و قوم عاد را به وسیله‌ی تندباد سرد و سرکش و پر سروصدای ویرانگری نابود کرد. خداوند چنین تندبادی را هفت شب و هشت روز پیاپی بر آنان گمارد و بدین وسیله ایشان را هلاک گردانید. هم‌چنین بر قوم صالح u یک صدای سهمناک فرستاد و ایشان همگی به صورت گیاه خشکی درآمدند که صاحب چهارپایان در آغل جمع‌آوری می‌کنند. و قوم لوطu و همسرش را با بارانی از سنگ هلاک گردانید و قوم شعیبu را هلاک ساخته، فرعون و قومش را غرق نمود و مشرکان روز بدر را خوار گردانید و به یاری مسلمانان شتافته، پیامبرص و آنانی را که به ایشان ایمان آوردند، سرافراز نمود و مشرکان تکذیب کننده‌ی دین را خوار نموده و ایشان را در دنیا و آخرت هلاک نمود.
عبدالخافض: او کسی است که به خاطر خداوند در هر چیزی نفسش را خوار می‌گرداند و نفس خوارشده‌اش را مستعد رؤیت حق در هر چیزی می‌گرداند.
دعا: پروردگارا! تو با قهرت، جبارین را خوار می‌گردانی و با جبروتت متکبرین را ذلیل می‌گردانی. تو متعالی و کبیر و بلندمرتبه‌ای، با یاری و نصرتت تجلی نما، تو بهترین دوست و بهترین یاری رسانی. پروردگارا! از تو می‌طلبم که قوت در هم شکستن را به من عطا نمایی تا هر جبار مغرور خودپسند را درهم شکنم و با آن نفس خود و شیطان سرکش را کوچک نمایم و با آن قوت نسبت به پدر و مادرم تواضع نشان‌دهم و به وسیله‌ی این قوت در برابر هر مسلمانی خود را خوار نشان دهم و او را بر خود مقدم دارم و بدین وسیله بهره‌ام از نور این اسمت فزونی یابد. به راستی که تو بر هر چیزی توانایی.
وصلی الله علی سیدنا محمد وعلی آله وصحبه وسلم
—————————
منبع: اسماء الحسنی / تألیف: سلیمان سامی محمود / ترجمه: مجتبی دوروزی