گذشت ۳۰ سال از انقلاب ایران، مسئله کردها و تغ

گذشت ۳۰ سال از انقلاب ایران، مسئله کردها و
تغییرات ایجاد شده

استاد عبدالعزیز مولودی

انقلاب ۱۳۵۷ایران اگر چه حاصل یک ائتلاف
فراگیر از گروهها و طبقات شهری بود و به فروپاشی سیستم پادشاهی مطلقه پهلوی
انجامید، اما بزودی و با غلبه یک گروه بر سایر گروه ها، در تحقق اهداف  مورد خواست طبقات مردم بازماند. با این وصف ،
به محرکی برای ظهور مجدد جنبش های اجتماعی اقوام ایرانی، ازجمله جنبش کردها در
ایران تبدیل شد. گذر از مرحله اول انقلاب ، یعنی حکومت میانه روها و جایگزینی آن
با حکومت تندروها، در عمل بسیاری از طبقات و گروه های شرکت کننده در انقلاب را زیر
عنوان ضد انقلاب به حاشیه راند. علیرغم آنکه سران سیاسی کرد در ابتدای علنی شدن
مجدد فعالیت احزاب سیاسی کردی، حمایت خود را از انقلاب و رهبری آن اعلام داشتند؛
اما رادیکالیزه شدن روند انقلاب همه آنها را در عداد ضد انقلاب قرارداد و از همان
ابتدا از مشارکت در ترتیبات سیاسی بعد از انقلاب بازماندند.

 به
نظر می رسد که بحران کردستان با همه فراز و فرودش از بعد از پیروزی انقلاب تا
کنون، هر چند از موفقیت چندانی در تامین خواسته های خود بازمانده است، ولی به طور
مشخص روند نسبی قابل قبولی داشته است. برخی از دلایل این ادعا به اعتقاد من
عبارتند از:

۱)    
در بدو انقلاب، به دلیل عدم آشنایی عموم مردم به نسبت جنبشهای اجتماعی
موجود در کشور، مسئله کرد ناشناخته بوده و مخصوصا در محافل علمی مورد توجه نبود.
به عبارت دیگر در میان فعالیت های پژوهشی دانشگاه های کشور تا آن زمان حتی تا
سالهای پایانی دهه شصت و به عبارت بهتر تا بعد از پذیرش قطعنامه ۵۹۷ و خاتمه جنگ،
هیچ تحقیق انجام شده یا عنوان پایان نامه ای در دوره فوق لیسانس و بالاتر در بررسی
یا نقد جنبش کردها وجود نداشت. ورود دانشجویان کرد به دوره های تکمیلی دانشگاه های
کشور در سطح وسیع، موجب شد تا از زاویه های مختلف عناصر جنبش کردی مورد بحث و
بررسی علمی قراربگیرد. حاصل این روند، اضافه شدن مجموعه ای از کتابهای چاپ شده و
نشده به کتابخانه کردی بود. هرچند بسیاری از پایان نامه های دانشجویی به مرحله چاپ
نرسیده اند، اما قدر مسلم اساتید دانشگاه مقالات و رساله های خود را در این زمینه
به صورت کتاب به چاپ رسانده اند، این خود گامی به پیش برای جنبش کردها است.

۲)    
بسیاری از مقامات انقلابی که در مناطق کردنشین در دوره بحرانی آن، مسئولیت
سیاسی یا نظامی داشتند، اگر در ابتدا به طور کامل با پدیده ای به نام جنبش کردی
مخالف بودند، اکنون بعد از ۳۰ سال از انقلاب با تاکید بر دیدگاه حقوق بشری، نه
تنها با جنبش کردی و دیگر اقوام ایرانی از در آشتی درآمده اند، بلکه به دفاع محدود
از آن نیز پرداخته اند. حتی اگر به انتقاد از جنبش نیز می پردازند، نقدی منصفانه
تر بوده و به جنبش کردی در اصلاح کمبودها و نارسائیهای آن کمک می کند.

۳)    
در مجامع حقوق بشری کشور و خارج از آن، امروز حداقل از دو زاویه جنبش کردی
شناخته شده است. از یک سو به عنوان جنبشی که در پی حداقل های برابری سیاسی در کشور
است و از سویی دیگر در مقام  دفاع از حقوق
دینی مردم کرد ( اهل سنت).نه تنها این امر جایگاه خود را در مجامع یادشده داراست،
بلکه نهادهای حقوق بشری ویژه نیز در داخل جنبش سربرآورده است.

۴)    
تغییر چهره و نظام سیاسی عراق در منطقه موجب تغییرات سیاسی بیشتری شده
است.برخی از این تغییرات در حوزه کردی رخ داده است. تشکیل دولت منطقه کردستان به
عنوان بخشی از دولت فدرال عراق از آن جمله است. این تغییرات اگرچه با مشکلات اساسی
روبروست؛ ولی بازگشت ناپذیر می نماید. در این بین شاید بتوان گفت بیشترین همدلی و
احساس مثبت نسبت به تحولات رویداده در کردستان عراق، از سوی کردهای ایران صورت
گرفته است و به موفقیت آن چشم دوخته اند. این تغییرات در دیدگاه عامه مردم کرد در
ایران و البته برخی از احزاب کرد در ایران تاثیر ایجابی و مثبت داشته است.

۵)    
فعالیت های مطبوعاتی و ظهور نسل جدیدی از مطبوعات با صبغه و در حمایت از
جنبش کردی ، چه به صورت عمومی و چه در سطح دانشگاه ها تجربه دیگری است که علیرغم
کاستیهای نظری و عملی فعالیت روزنامه نگاری حرفه ای در آن، تجربه قابل قبولی می
نماید.

۶)    
تللاشهای سیاسی فعالان کرد با حضور مستقیم یا در همکاری با جریانات سیاسی
کشور و تاثیر گذاری بر آنها از مسائل دیگری است که بایستی به آن پرداخت. مجلس ششم
و تشکیل فراکسیون نمایندگان کرد، نمایندگان اهل سنت، و همکاری نمایندگان اقوام،
ظهور شخصیتهایی چون مرحوم مهندس ادب و دکترجلالیزاده و دیگر نمایندگان کرد در
مجالس بعدی نوع خاصی از ادامه جنبش کردی در سطح درون سیستمی تلقی می شود که از
درون آن نهادهایی چون جبهه متحد کرد و اصلاح طلبان کردظهوریابند. این امر حتی
اقتدارگرایان را وادار کرده است تا تشکیلات خود را در کردستان با نام اصولگرایان
کرد و….. تاسیس نمایند. صرف این حرکتها به منزله یاری به جنبش قابل ارزیابی است.

با این توضیحات نباید وجود برخی از
نارساییها را در جنبش طی ۳۰ سال گذشته نادیده گرفت ، ضمن اینکه وضعیت فعلی کشور نه
تنها برای جنبش کردی بلکه برای همه بخشهای جنبش اجتماعی مردم ایران نامطلوب
است.مسئله نقض حقوق بشر در سطح گسترده، محدودیت فعالیت مطبوعاتی برای مطبوعات
منتقد و بسیاری مشکلات دیگر در عمل فضای سیاسی را برای منتقدان اقتدارگرایی بسته
است.

منبع : وبنوشت استاد مولودی