بیانیه جماعت دعوت واصلاح درباره تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا

بیانیه جماعت دعوت واصلاح ایران

درباره تحولات کنونی خاورمیانه و شمال آفریقا

موج بیداری ملت‌های‌ خاورمیانه و شمال آفریقا در مدت زمان نسبتاً کوتاهی فراگیر شد و طنین ضرباهنگ شعار «الشعب یرید اسقاط النظام» مرزهای جغرافیایی  را یکی پس از دیگری درنوردید و حاکمیت‌ها را با خیزش غافلگیرکننده و ناگهانی اراده ملت‌ها دست به گریبان نمود.

تا به امروز این قیام‌های فرخنده دو سرنوشت عمده را تجربه کرده‌اند: تحقق اهداف اولیه و سقوط دیکتاتور در تونس و مصر از یک‌سو و مواجهه و سرکوب شدید در لیبی، یمن، بحرین و سوریه که با درجات متفاوتی از سوی حکام اقتدارگرا پیگیری می‌‌شود. البته در این میان فرمانروای نظامی لیبی، با قساوت مثال‌زدنی نیروهای تحت امرش، گوی سبقت را در سیراب نمودن عطش خون و عطش قدرت از دیگر زمامداران ربوده است. تغییرات روبنایی در ساخت قدرت همراه با برخورد قهرآمیز ملایم‌تر در پادشاهی اردن و سلطان‌نشین عمان هم در دسته دوم قابل طبقه‌بندی است.

در کنار ویژگی‌های ذاتی هر یک از کشورهای فوق و تفاوت‌های بعضاً بارزی که در میزان فاصله با فرایندهای ملت‌سازی و دولت‌سازی دارند، وجوه اشتراکی را می‌توان در موارد یادشده جستجو نمود. ارتقای سطح آگاهی شهروندان و شکسته‌شدن انحصار اطلاعات و سهولت دسترسی به رسانه‌های نوین درکنار امکان تشکیل شبکه‌های اجتماعی در دنیای مجازی، فقدان یا محدودیت شدید آزادی‌های فردی و اجتماعی و بالاخره نادیده‌گرفته‌شدن کرامت انسانی شهروندان توسط حاکمیت‌های غیرمردمی و غالباً مادام العمر از اهم این اشتراکات به شمار می‌روند. در کنار اینها، در غالب موارد یاد شده، سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد و فساد مالی و اداری در سطوح فوقانی مدیریت منجر به انباشت ثروت در کنار قدرت در دست اقلیت فاقد پایگاه مردمی و در مقابل، گسترش فقر و درماندگی در لایه‌های مختلف اجتماعی شده است.

از دیگرسو، غالب این حکومت‌ها به منظور تثبیت قدرت و جایگاه خود، رویه‌ای ذلت‌بار و دنباله‌رو را در تعامل با قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در پیش گرفته و حس کرامت انسانی شهروندان را بیش از پیش مخدوش نموده‌اند. علاوه بر همه این‌ها، در سوریه و بحرین، تفاوت‌های هویتی و اعتراض به تبعیض نیز برجستگی ویژه‌ای دارد.

تراکم مطالبات مردمی و فقدان مکانیسم‌های کارآمد برای بازتاباندن و پیگیری خواسته‌های شهروندان، زمینه‌ساز تشدید التهاب شده است. پارلمان‌های عمدتاً تشریفاتی، که به جای نمایندگان واقعی ملت به وکیل‌الدوله‌ها واگذار شده‌اند و مطبوعات و رسانه‌های به شدت محدود و غالباً مجیزه‌گو، این کشورها را به مثابه‌ی انبار باروتی آماده انفجار کرده بود و سرانجام ساعت صفر برای طواغیت فرا رسید.

در این وضعیت یادآوری موارد زیر ضروری به نظر می‌رسد:

۱.       صدای ملت‌ها باید به موقع شنیده شود. هرگونه تجاهل نسبت به مطالبات واقعی ملت هزینه‌های غیرقابل جبرانی را به دنبال خواهد داشت.

۲.       غالب جنبش‌های مورد بحث، توسط گروهی از جوانان مدیریت می‌شوند و شعارهای مدنی، تفوق قابل ملاحظه‌ای بر گزاره‌های ایدئولوژیک دارند. این ویژگی می‌تواند بشارت‌دهنده عبور انسان شرقی، از تعلقات تعصب‌آمیز حول محور کاریزمای اشخاص و یا سلطه حزب واحد و نزدیک شدن به رویکردهای مدنی در حوزه عمل اجتماعی باشد؛ به طوری که وفاداری به اصل عدم خشونت-جز در گزینه لیبی که دفاع مسلحانه اجتناب ناپذیر شده است-در بقیه موارد پاس داشته می‌شود. 

۳.       تحقق تغییرات زیربنایی و وقوع انقلاب، همواره در معرض آفت خطرناک بازتولید استبداد قرار دارد. این نکته در کشورهایی که بعد هویتی مطالبات برجستگی ویژه دارد، اهمیت مضاعف می‌یابد. این نگرانی که چرخش قدرت ممکن است باعث حاکمیت مطلق اکثریت و نادیده گرفتن حقوق اقلیت شود، یک نگرانی واقعی است. هویت قومی ومذهبی شهروندان اقلیت و حقوق مترتب بر آن در حوزه مشارکت سیاسی، رسانه، آموزش وپرورش و…، نباید ذیل عنوان حاکمیت اکثریت زیر پا گذاشته شود؛ امری که هم‌اکنون در منطقه و جهان قربانیان فراوانی دارد.

۴.       … وَ لا یَزالُ الَّذِینَ کَفَرُوا تُصِیبُهُمْ بِما صَنَعُوا قارِعَهٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِیباً مِنْ دارِهِمْ حَتَّى یَأْتِیَ وَعْدُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ(رعد/۳۱)

خشم ملت‌ها می‌تواند مصداق "قارعه"‌ای باشد که در آیه شریفه فوق، وعده آن به مثابه یک سنت الهی داده شده است. طبیعتا مراد بحث ما در این‌جا کفر در مقابل ایمان از منظر کلامی نیست؛ بلکه تأکید بر وعده خداوند در مقابل کسانی است که قوانین هستی و نظام تشریع الهی را زیر پا می‌گذارند و بی‌تردید دست‌درازی به حق حیات معترضان بی‌دفاع از خطیرترین مصادیق این اهمال‌هاست.

جماعت دعوت واصلاح ایران ضمن ادای احترام به همه شهیدان راه آزادی و کرامت انسانی، از پیشگاه خداوند قادر متعال مسألت می‌نماید، همه ملت‌های تحت ستم را در سراسر گیتی از سلطه مستکبران برهاند و حیات کریمانه توأم با معنویت، عقلانیت و رواداری را به همه ما عنایت فرماید.

جماعت دعوت و اصلاح ایران

۳/۲/۱۳۹۰