مشکلات نوجوانان در رابطه با تلویزیون، بازی های ویدئویی و رایانه
مشکلات نوجوانان در رابطه با تلویزیون، بازی های ویدئویی و رایانه
نویسنده: دکتر دن فونتنل / مترجم: مسعود حاجی زاده
چند سال پیش مشکل والدین این بود که:«فرزندم تمام وقت خود را صرف تماشای تلویزیون یا گوش دادن به موسیقی می کند. او ارتباط چندانی با افراد همسن خود ندارد و بیشتر اوقات در خانه می ماند.»
امروزه نیز چنین مشکلاتی وجود دارد؛ اما رادیو، تلویزیون و ضبط صوت جا خود را به بازی های ویدئویی و رایانه داده اند. این وسایل الکترونیکی بد یا مشکل آفرین نیستند، اما وقتی بدون نظارت صحیح از آن ها استفاده شود و یا این که بیش از اندازه مورد استفاده قرار بگیرند، مشکلاتی در زمینه های مختلف ایجاد می کنند.
نبود نظارت بر این برنامه ها نه تنها باعث می شود شخص بیش از حد وقت خود را صرف این کارها کند، بلکه ممکن است نوجوان به اطلاعات یا مسائلی دسترسی پیدا کند که از نظر سنی برایش مناسب نیست و یا اینکه با خشونت آشنا شوند.
بعضی از نوجوانان بیشتر وقت خود را صرف تماشای تلویزیون، بازی های ویدئویی و رایانه می کنند. در چنین مواردی دو نوع مشکل به وجود می آید.
مشکل اولآن است که این افراد کارهای ضروری را فراموش می کنند یا آنها را ناتمام رها می کنند. به فرض تکلیف خود را انجام نمی دهند و افت تحصیلی پیدا می کنند. در این موارد والدین به فرزندشان اجازه نمی دهند تلویزیون تماشا کند، به بازی های ویدئویی بپردازد. اما اگر آنها را از این کارها منع کنیم، تنها مطمئن هستیم که او فعلا" سرگرم این گونه فعالیت ها نیست؛ اما هیچ گونه تضمینی وجود ندارد که او تکالیفش را انجام خواهد داد. روش بهتر برای این منظور آن است که این کارها را محدود کنیم و از آنها به عنوان انگیزه ای برای انجام تکالیف استفاده کنیم. مثلا" در صورتی که او تکالیفش را تمام کرد و یا اتاقش را تمیز کرد، بتواند از بازی های رایانه ای استفاده کند.
مشکل دیگریکه به وجود می آید کم شدن معاشرت و ارتباط با دیگران است. چنین نوجوانی دوستان معدودی دارد و یا اینکه با هیچ دوستی در ارتباط نیست. حضور در جمع دوستان و فعالیت های اجتماعی بخش مهمی از زندگی نوجوان را تشکیل می دهد. نوجوانی که ارتباطات اجتماعی زیادی ندارد با خلا" بزرگی در زندگی روبه رو می شود و بسیاری از نوجوانان از این مسأله رنج می برند. چنین فردی را که ارتباط اجتماعی چندانی ندارد و انگیزه ای برای رفتن به مدرسه نیز در او نیست، به سختی می توان ترغیب یا کمک کرد که رفتارش را تعدیل کند؛ در حالی که راحت تر می توان مشکلات نوجوانانی را که زندگی اجتماعی فعالی دارند، حل کرد. بنابراین باید سعی کنیم امکان معاشرت فرزند منزوی مان را بیشتر کنیم و مدت زمانی را که وی صرف تماشای تلویزیون، بازی های ویدئویی و یا رایانه می کند کاهش دهیم. استفاده از این وسایل مشروط به ارتباط با دوستان است. مثلا" مدت زمانی که فرزندمان می تواند صرف بازی های ویدئویی کند همان میزانی باشد که با دوستان همسن خود می گذراند. اگر او در یکی از فعالیت های گروهی مثل گروه های ورزشی شرکت می کند، اجازه دارد از رایانه استفاده کند. استفاده از بازی های ویدئویی، تلویزیون و رایانه بای تحت کنترل باشد و تنها بخشی از زندگی یک نوجوان را در بربگیرد، نه قسمت اعظم آن را.
اینترنت
استفاده از اینترنت ممکن است منجر به مشکلاتی شود؛ مشکلاتی چون استفاده ی بیش از اندازه، دستیابی به اطلاعات نامناسب برای نوجوانان و یا دادن اطلاعات خصوصی که می تواند برای خود نوجوان و یا خانواده اش مشکل آفرین باشد؛ ارتباطات نامناسب با افرادی از فرهنگ های دیگر یا افرادی که مشکلات عاطفی دارند و یا افراد مسن تر که معمولا" در اینترنت رایج است.
دومین گروه مشکلات اساسا" از عدم نظارت والدین ناشی می شود. اینترنت دارای اطلاعاتی است که برای دانش آموزان می تواند بسیار مفید باشد؛ اما همین رسانه اطلاعاتی را نیز در اختیار نوجوانان قرار می دهد که ممکن است برایشان مضر باشد. نوجوانان روش های خشونت آمیزی را از اینترنت یاد می گیرند و یا ممکن است به تصاویر نامناسبی دست پیدا کنند. در اینترنت واقعیت و دروغ هر دو وجود دارد. گاهی نوجوانان اطلاعات نادرستی به دست می آورند و آنها را در تکالیف مدرسه خود استفاده می کنند و یا در اختیار دوستانشان قرار می دهند. از طریق این رسانه می توان خرید و فروش کرد، گاهی نوجوانان از کارت اعتباری والدینشان برای این کار استفاده می کنند و یا از این طریق شرط بندی می کنند، همچنین ممکن است نوجوانان با اطلاعات شخخصی خودشان یا والدینشان(از قبیل نشانی، شماره تلفن و شماره ی کارت اعتباری) کارهای قانونی یا غیرقانونی انجام دهند که موجب مشکلاتی خواهد شد.
مشکل اصلی اینرنت تنها مسائل اخلاقی یا خشونت نیست، بلکه نوجوانان از این طریق با افراد مختلفی آشنا می شوند که اگر نظارتی بر این کار وجود نداشته باشد ممکن است طعمه ی این افراد شوند . گاهی نوجوانان با افرادی از طریق اینترنت آشنا شده اند که ۱۰ یا ۱۵ سال مسن تر از خودشان بوده اند و با آنها در ارتباط قرار گرفته اند. در مواردی نیز نوجوانان با افرادی آشنا می شوند و یا به اطلاعاتی دست می یابند که با ارزش ها، گرایش ها و معیارهای برخی خانواده ها مغایرند.
راه حل این مشکلتنها نظارت صحیح والدین است. برخی از نوجوانا نیازمند نظارت بیشتر و دقیق تری نسبت به دیگران هستند؛ مثلا" ممکن است به دخترتان بگویید:«دیر به خانه نیا!»و او زمان مناسبی به خانه برگردد. شما همان جمله را به پسرتان می گویید و او بعد از چند روز به خانه باز می گردد و مدعی است که دیر برنگشته است. اگر به فرزند مسئولیت پذیر خود بگویید:«وقتی من در خانه نیستم رایانه را روشن نکن» او به حرف شما گوش می کند؛ اما فرزند دیگرتان به محض آن که خانه را ترک می کنید رایانه را روشن می کند. بعضی افراد معتقدند که بعضی از بچه ها قابل اعتماد و مسئولیت پذیرند و برخی این طور نیستند. به راحتی می توانید بر کارهای فرزندان مسئولیت پذیر خود نظارت کنید. آنها به حرف شما گوش می کنند؛ با شما همکاری می کنند و از حرفتان پیروی می کنند. نوجوانان لجوج یا سرسخت، متقلب و یا بی مسئولیت را مشکل تر می توان زیر نظر داشت. بیشتر بحث های زیر درباره ی افراد دسته ی دوم است.
معمولا" نظارت بر کارهای فرد بی مسئولیت مشکل است. چنین نوجوانی در جنبه های مختلف زندگی از قبیل تمام کردن تکالیف و تمیز کردن اتاق خود احساس مسئولیت نمی کند. والدین هم اگر از چنین فردی بخواهند که صحبت تلفنی اش را در یک زمان خاص تمام کند؛ کارهای روزمره اش را انجام دهد و یا به موقع به خانه بیایذ، توجهی به حرف ایشان نمی کند. در چنین مواردی والدین ابتدا باید تا حد ممکن او را در زمینه های دیگر مسئولیت پذیر بار بیاورند و سپس در زمینه ی رایانه و اینترنت او را به یک فرد قابل اعتماد تبدیل کنند.رایانه را در قسمتی از خانه قرار دهید که معمولا" بزرگ ترها در آن قسمت حضور دارند و یا قسمتی که رفت و آمد زیادی در آن وجود دارد. بدین ترتیب بهتر می توانید بر ارتباط بچه ها با اینترنت نظارت کنید . اجازه ندهید از رایانه در یک اتاق خصوصی استفاده شود. اگر فرزندتان احتیاج به اطلاعات اینترنت برای تکالیف مدرسه اش دارد، می تواند منتظر بماند تا شما همراه او باشید و او را در این زمینه کمک کنید و وقتی وارد سایت های مورد نیاز خود می شود در کنار او باشید. در این باره نرم افزارهای فیلتر مفید است. این نرم افزارها بدون مشکل نیست؛ اما به این وسیله شخص نمی تواند وارد بعضی از سایت های نامناسب شود. بعضی از مؤسسات خدمات اینترنت نرم افزارهای فیلتر خاث خود را ارائه می کنند. این نرم افزارها اطلاعات و سایت های نامناسب را حذف می کنند. افرادی که با رایانه آشنایی کافی دارند می توانند اطلاعات یا برنامه هایی در اختیار شما بگذارند که دستیابی به سایت های خاصی را محدود می کند و یا می توانید بفهمید در طول روز چه کارهایی با رایانه انجام گرفته است.
باید دستورالعمل هایی برای نوجوانان تعیین کنید؛ مثلا": با غریبه ها صحبت نکن؛ اطلاعات شخصی به کسی نده؛ از اسم واقعی ات استفاده نکن؛ بدون اجازه چیزی سفارش نده و عکس هایت را برای کسی نفرست. باید نتایج و پیامدهای خاصی برای گوش کردن به حرف هایتان یا بی توجهی به آنها تعیین کنید و در کنار آن قوانین و محدودیت هایی را وضع کنید.
نوجوانان در خارج از خانه نیز دسترسی به اینترنت دارند. در مدارس و کتابخانه ها نیز می توان از روش هایی برای جلوگیری از دستیابی دانش آموزان به اطلاعات نامناسب استفاده کرد. اجازه ندهید فرزندتان شب در خانه ی دوستش بماند یا تعطیلات آخر هفته را با خانواده ی دیگری بگذارند؛ مگر اینکه والدین آن خانواده را بشناسید. اگر فرزندتان با دوستی در ارتباط است که وی دسترسی به اینترنت دارد باز هم همین نکته ها را رعایت کنید.
اینترنت خطرات زیادی در بر دارد؛ اما دور نگه داشتن جوانان از آن کار مشکلی است. شما باید با فرزندتان ارتباط برقرار کنید و وارد زندگی او شوید تا با علایق، گرایش ها و دوستان او آشنا شوید. درباره ی استفاده یا سوء استفاده از اینترنت باید قوانین و نتایج کاملا" مشخص وضع کنید: باید سعی کنید حس مسئولیت پذیری و اعتماد را در تمام جنبه های زندگی نوجوانتان بالا ببرید. نظارت بر کارهای نوجوان کاملا" ضروری است؛ اما میزان نظارت بستگی به شخصیت نوجوان دارد. برای برخی از آنان تنها کافی است توضیح دهیم چه کاری را انجام دهند و چه کاری را انجام ندهند؛ اما در بعضی موارد دیگر شاید لازم باشد صفحه کلید رایانه را با خودتان به محل کارتان ببرید تا نظارت کافی داشته باشید.
با یک نظارت صحیح می توانید از اینترنت به عنوان پاداش و یا مشوقی برای انجام کاری استفاده کنید تا اینکه فرزندتان را ترغیب یا کمک کنید رفتارش را متعادل کند.
__________________
منبع: کلیدهای رفتار با نوجوانان / مؤلف: دکتر دن فونتنل / مترجم: مسعود حاجی زاده- اکرم قیطاسی / انتشارات: صابرین-۱۳۹۰