چه عواملی، روحیه کار جمعی را تضعیف میکند؟

چه عواملی، روحیه کار جمعی را تضعیف میکند؟

برای تبیین عوامل تضعیف‌کننده روحیه کار جمعی به ساختارهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه توجه  میکنیم. چرا که افراد در چارچوب این ساختارها، فعالیت ها و رفتارهای خود را شکل میدهند.
برای داشتن روحیه کار جمعی،

• اولین آنها وجود مهارتهای مدنی توسعه‌یافته در درون جامعه است. این نهادها به دلیل اینکه افراد را به اختیار و داوطلبانه و بدون اجبار، به کار میگیرند، روحیه کار جمعی را گسترش میدهند.
• دومین شرط، وجود ساز و کارهای دموکراتیک در ساختار سیاسی و اجتماعی است. منظور از این ساز و کارها، ایجاد امکان مشارکت تمامی مردم در شکل گیری نهادها و تصمیم گیری در این حوزه ها است. در صورتی که نهادهای گوناگون جامعه بر اساس اندیشه و مشارکت اکثریت مردم اداره نشود یا در صورتی که ساختارهای اجتماعی نتوانند احساس عدالت و برابری را در بین افراد شکل دهند افراد در چنین ساختاری نگرش، انگیزش و تمایل کافی برای کار جمعی را نخواهند داشت.

سومین عامل برای تقویت فرهنگ کار جمعی، بالا بودن سرمایه اجتماعی در جامعه است.

سرمایه اجتماعی را می توان با مولفه های گوناگون تعریف کرد. یکی از مولفه ها، اعتماد اجتماعی است. هر مقدار که سرمایه اجتماعی فرسوده تر شود و هر مقدار که میزان اعتماد اجتماعی به عنوان مهمترین مولفه اجتماعی تقلیل یابد، به همین مقدار نیز روحیه کار جمعی کم می شود. لازمه اینکه دو یا چند نفر برای تحقق هدف واحد فعالیت کنند باید این افراد بتوانند یکدیگر را بپذیرند و با رویکردی مثبت به هم نگاه کنند. در نظامی اجتماعی که سرمایه اجتماعی کاهش بیابد امکان اعتماد افراد به هم کاهش خواهد یافت. در این فضا نمی توان انتظار داشت که افراد بتوانند با هم کار کنند.
• آیا فردگرایی که محصول مدرنیسم است، در تضعیف کار جمعی تاثیر نداشته است؟
  فردگرایی در معنای مدرن آن در کشورهای غربی بیشتر توسعه‌یافته اتفاقا، در برابر کار جمعی قرار نگرفته است چون ساز و کارهایی که در این جوامع وجود دارد آنها را به همکاری و فعالیت گروهی می‌کشاند. در جوامع غربی امکان اجتماعی و حقوقی برای کار جمعی مناسب است. این نهادها باعث می شوند ارزشهای فردگرایانه توجه بیشتر به خواستها و آرزوهای جمعی مردم قائل شود. اگر ساختارهای اجتماعی و فرهنگی را اصلاح نکنیم روحیه کار جمعی ضعیف تر خواهد شد.
• همچنین باید به این واقعیت توجه داشت که روحیه کار جمعی زمانی تقویت میشود که افراد از امکانات مادی اقتصادی و اجتماعی کافی برای پیشبرد هدف های گوناگون خود برخوردار باشند. توسعه‌یافتگی صنعتی در جوامع غربی این امکان را فراهم می‌کند که افراد بتوانند ذر کنار هم برای تحقق هدف های اساسی مشارکت فعال کنند.
• یکی دیگر از مهمترین عوامل کاهش روحیه جمعی آیین زدایی از نظام اجتماعی است. در روستاها افراد می توانستند در نظام اجتماعی برای پیشبرد هدفهای مشترک با هم فعالیت کنند. در دهه های اخیر به دلایل مختلف آیینهای سنتی در جامعه یا از میان رفته اند یا این که تنها عده ا ی به جای مانده که معنا و محتوای آنها نیز دست کاری شده و نمی توانند کارکردهای اجتماعی کار جمعی را ایفا کنند.
• عامل دیگری که برای گسترش کار جمعی ا همیت دارد وجود یک نظام حقوقی تامین‌کننده منافع افرادی است که متکی به قانون هستند. در صورتی که افراد احساس کنند که قانون و نهادهای حقوقی، منافع آنها را در نظام اجتماعی تضمین نمایند، افراد تلاش می‌کنند تا به صورت فردی فعالیتهای خود را به پیش ببرند. چرا که در صورت بروز اختلاف بر سر منافع، این امکان وجود دارد که عده ای مظلوم واقع شوند. از این رو برای پیشگیری از تنشهایی که تضییع منافع افراد در کار جمعی را شامل می شود، قانون و نظام حقوقی باید بتواند تمامی حقوق همه افراد را در هر موقعیتی تامین کند. شیوه سازماندهی فعالیت های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی در جوامعی که شیوه کار جمعی توسعه یافته است و شیوه های توزیع قدرت و خدمات و مجموعه اموری که مردم با آن سر و کار دارند، به صورت جمعی سازماندهی میشوند، کار جمعی نیز، شکل میگیرد. برای مثال اگر فعالیتها در نظام آموزشی به گونه ای تنظیم شود که افراد فضایی برای همرایی و همدلی نداشته باشند، کار در نظام آموزشی به سوی فردی شدن سوق پیدا می کند.
• نقش نظامهای آموزشی
  نظام آموزش اعم از مدرسه یا آموزش عالی باید به گونه ای نسلهای جوان را آموزش دهد که آنها لوازم و قواعد ارزشی و عاطفی و همچنین مهارتها یا قابلیتهای گوناگون ارتباطی و جمعی را فرابگیرند. در صورتی که نظام آموزش عمومی یا عالی در روش های آموزشی نیز در برنامه ها و محتوای درسی از کار تیمی یا جمعی استفاده نکند و آموزش جمعی را به عنوان استراتژی و به معنای هدف نگنجاند طبیعتا این نظام آموزشی به گونه ای
  نخواهد بود که افراد در آن بتوانند مهارتهای لازم را برای حل مسائل جمعی فرا بگیرند.

منبع: روزنامه پژواک شهر، مهر ماه ۹۲