مفسر، فقیه و اصولی جهان اسلام دکتر وهبه زحیلی (رحمه الله)

مفسر، فقیه و اصولی جهان اسلام دکتر وهبه زحیلی (رحمه الله)

ترجمه: عبدالخالق احسان

دکتر وهبه زحیلی روز شنبه هشتم آگست ۲۰۱۵در سن ۸۳ سالگی جهان فانی را وداع گفت.

دکتر وهبه بن مصطفی الزحیلی یکی از بارزترین دانشمندان اهل سنت و جماعت در زمانه معاصر بوده و عضویت مجمع های فقهی در مکه، جده، هند، امریکا و سودان را داشت. ایشان رئیس دیپارتمنت فقه اسلامی و مذاهب آن در دانشکده شرعیات دانشگاه دمشق و رئیس نهاد بزرگ فرهنگی و نهاد پلانگذاری دانشگاه امارات بوده و مجله شریعت و قانون را در دانشگاه امارات تأسیس نمود.

دکتر زحیلی جایزه برترین شخصیت اسلامی را در محفل استقبال سال هجری که در شهر بوتراجایا مالیزیا در سال ۲۰۰۸ میلادی برگزار شده بود، دریافت کرد. دکتر وهبه زحیلی سال ۱۹۳۲ در محله دیرعطیه از مربوطات دمشق سوریه چشم به جهان گشود و دورس ابتدای را در محل تولد و لیسه را در دمشق به پایان رساند و دوره لیسانس را در دانشکده شرعیات ازهر مصر ادامه داد و در سال ۱۹۵۶ اجازه تدریس در دانشکده زبان عربی ازهر را نصیب گردید و لیسانس حقوق را از دانشگاه عین شمس مصر دریافت نموده و در سال ۱۹۵۹ به دریافت مدرک ماستری از دانشکده حقوق دانشگاه قاهره و دکتراه در شریعت اسلامی در سال ۱۹۶۳ نایل گردید.

فعالیت های دکتر زحیلی:

دکتر زحیلی برنامه های دوامدار رادیویی و تلویزیونی و ماهواره ی در دمشق، امارات، کویت و سعودی داشت و هم چنان مصاحبه های در مجلات سوریه، کویت، سعودی، امارات و… از ایشان نشر گردیده است. به صفت استاد افتخاری و یا به بهانه درس های رمضانی به دانشگاه ها و دانشکده های شرعیات در لیبیا، سودان، قطر، کویت، پاکستان، سعودی، امارات و… درس های را از کتابش ( الفقه الاسلامی و ادلته) و (اصول الفقه الاسلامی) تقدیم نمودند. رساله های زیاد ماستری و دکتراه در دانشگاه ها را اشراف داشته و نصاب آموزشی دانشکده شرعیات دمشق و دانشکده فقه و قانون امارات را آماده کرد.

موقف شان نسبت به انقلاب سوریه:‌

دکتر وهبه زحیلی در سال ۲۰۱۳ در گفتگوی با پایگاه خبری ( الشرق الاوسط) از وضعیت نابسامان، کشتار، آوارگی و زندانی شدن مردم سوریه ابرار نگرانی شدید نموده و گفتند: امروز ملت سوریه به دو گروه تقسیم شده اند، عده نظام حاکم را که ستمگر است و دیگران را مورد تعذیب و شکنجه قرار می دهد، تأیید می کنند و مردم دیگری در حالات ناهنجاری قرار داشته و به آوارگی، شکنجه، کشتار و زندانی شدن دچار اند و به موقف راستین شان اصرار دارند. دکتر زحیلی تأکید داشت که سوریه را ترک نکند و به وظیفه علمی و دینی اش ادامه داده و از دانشمندان و اندیشمندان ملت سوریه تا تحقق آرزوها و آزادی ملت حمایت نماید.

تألیفات دکتر زحیلی:

‌ دکتر وهبه زحیلی آثار گرانسنگی از خود به یادگار گذاشته و با نوشتن کتاب های علمی و دانشمندانه اش، به غنامندی کتابخانه های اسلامی افزودند. در پایان لستی از کتاب های استاد، یاد آوری می گردد:

‌ ۱) آثار الحرب فی الفقه الإسلامی ـ مقارنه بین المذاهب الثمانیه والقانون الدولی.

۲) تخریج وتحقیق أحادیث // تحفه الفقهاء للسمرقندی.

۳) تخریج وتحقیق أحادیث وآثار ((جامع العلوم والحکم لابن رجب الحنبلی)) مع التعلیق علیها.

۴) الوسیط فی أصول الفقه الإسلامی.

۵) أصول الفقه الإسلامی.

۶) الفقه الإسلامی فی أسلوبه الجدید.

۷) نظریه الضروره الشرعیه، دراسه مقارنه.

۸) نظریه الضمان أو (حکم المسؤولیه المدنیه والجنائیه) فی الفقه الإسلامی // دراسه مقارنه النصوص الفقهیه المختاره // بتقدیم وتعلیق وتحلیل.

۹) نظام الإسلام ـ ثلاثه أقسام // نظام العقیده، نظام الحکم والعلاقات الدولیه، مشکلات العالم الإسلامی المعاصر.

۱۰) الفقه الإسلامی على المذهب المالکی.

۱۱) الوجیز فی أصول الفقه.

۱۲) العقود المسماه فی قانون المعاملات المدنیه الإماراتی والقانون المدنی الأردنی.

۱۳) العلاقات الدولیه فی الإسلام.

۱۴) العقوبات الشرعیه وأسبابها // بالاشتراک مع الدکتور رمضان علی السید.

۱۵) الأصول العامه لوحده الدین الحق ((أصول مقارنه الأدیان)) مترجم إلى الإنجلیزیه.

۱۶) جهود تقنین الفقه الإسلامی.

۱۷) عباده بن الصامت.

۱۸) أسامه بن زید. -سعید بن المسیب.

۱۹) عمر بن عبد العزیز.

۲۰) حقوق الإنسان فی الإسلام، بالاشتراک مع آخرین.

۲۱) الضوابط الشرعیه للأخذ بأیسر المذاهب.

۲۲) الرخص الشرعیه ـ أحکامها وضوابطها.

۲۳) الإسلام دین الجهاد لا العدوان.

۲۴) الاسلام دین الشورى والدیمقراطیه.

۲۵) القصه القرآنیه، هدایه وبیان.

۲۶) الفقه الإسلامی وأدلته, ترجم إلى الترکیه والمالیزیه والفارسیه.

۲۷) التفسیر المنیر فی العقیده والشریعه والمنهج,حائز على جائزه لأفضل کتاب فی العالم الإسلامی للعام ۱۹۹۵. ۲۸) القرآن الکریم: البنیه التشریعیه والخصائص الحضاریه.

۲۹) التفسیر الوجیز.

۳۰) الفقه الحنبلی المیسر بأدلته وتطبیقاته المعاصره.

۳۱) التفسیر الوسیط فی ثلاثه مجلدات.

۳۲) الذرائع فی السیاسه الشرعیه والفقه الإسلامی، رساله ماجستیر عام ۱۹۵۹م.

۳۳) قواعد الفقه الحنبلی من کتاب ((المغنی)) لابن قدامه.

۳۴) تحقیق وتخریج أحادیث وآثار جامع العلوم والحکم لابن رجب.

۳۵) تحقیق وتخریج واختصار کتاب ((الأنوار فی شمائل النبی المختار)) للإمام محیی السنه البغوی.

۳۶) تحقیق وتقسیم وخدمه شامله لکتاب ((طریق الهجرتین وباب السعادتین)) لابن قیم الجوزیه.

۳۷) الاستنساخ جدل العلم والدین والأخلاق.

۳۸) تقدیم وتحقیق نیل الأوطار للشوکانی.

۳۹) تقدیم وتحقیق شرح مسلم للنووی.

۴۰) حق الحریه فی العالم.

۴۱) حوار حول تجدید الفقه الإسلامی.

۴۲) الأسره المسلمه فی العالم المعاصر.

۴۳) الإمام الشافعی.

۴۴) الموازنه بین القرآن والسنه فی الأحکام

۴۵) المعاملات المالیه الحدیثه والفتاوى المعاصره.

۴۶) مدى تأثر الدعوات الإصلاحیه بدعوه الشیخ محمد بن عبد الوهاب.

منابع:

http://shamela.ws/index.php/author/1052 http://all4syria.info/Archive/240054