فقه معاصر
دلایل پزشکی منع از تماس زیاد با حیوانات
دلایل پزشکی منع از تماس زیاد با حیوانات
کمال روحانی
آموزه های و تعلیمات پزشکی حضرت رسول(ص) در نوع خود بی نظیر است: مثلاً می بینیم وی از وارد شدن و تماسِ سگ ها به محیط انسانی نهی فرموده است یا باید از بزاق سگ دوری کرد و ظروفی که در معرض تماس سگ ها باشد لازم است، شسته شوند و در احادیث می خوانیم :[۱]
«لا تدخل الملائکَهُ بیتاً فیه کلبٌ أو صُورَهٌ»
{فرشتگان در خانه ای که سگ وجود داشته باشد وارد نمی شوند.}
منع سگ ها و آزاد کردن گربه ها در منازل
حکمت از منع ورود سگ ها و آزاد گذاشتن گربه ها در محیط های انسانی چیست؟ به دیگر سخن ما در محیط های انسانی با حیوانی به نام گربه بر می خوریم که در ظاهر امر تفاوت چندانی با سگ ندارد و بسان سگ در اطراف انسان ها زندگی میکند، ولی حدیث حضرت رسول _ صلی الله علیه و آله و سلم _سگ را نجس می داند و در مورد گربه ها قضاوت دیگر پیش می کشد، میفرماید:
«إنّها لَیسَت بِنَجَسٍ إنّها مِن الطّوّافِن عَلَیکُم و الطّوّافاتِ »
{ربه ها نجس نیستند چه: آن ها از جمله آنانی اند که اطرافِ شما یند و دور شما میگردند(چون خدمت کاران).}[۲]
هنگامیکه میکروسکوپ اختراع شد و به تحقیق درباره ی میکروب ها و انگلها روی آورده شد با تحقیق بر روی سگان، مشخص گردید، سگ بیش از ۵۰ نوع بیماری انگلی را با خود دارد، حال آن که گربه به خودی خود حتّی یک بیماری انگلی را به همراه ندارد، به همین دلیل سگ ها منبع انواع زیادی از بیماری های انگلی میباشند که به انسان منتقل می شوند: بدین نحو در معده و روده ی حیوانات وحشی و انسان ها ، باکتری هایی وجود دارد که سم ها یی را به مدفوع قبل از دفع اضافه می کنند که بسیار زیان آور و بیماری زاست، این میکروب ها در مدفوع گربه ها نیز یافت میشود، گاو و گوسفند یا مرغ گاه به خوردن سرگین حیوانات و پرندگان می پردازند، لذا عامل بیماری از معده ی حیوانات و پرندگان به کلّ بدن سرایت می کند، وقتی انسان از شیر و گوشت آن ها بهره میگیرد میکروب وارد بدن انسان نیز می شود که به بیماری زایی در بدن انسان منجر خواهد شد چون گربه حیوان نجیب و پاک است اکثر برای مدفوع خود چاله میکند یا در صدد اخفای آن دور از انظار عموم بر می آید، سرایت بیماری از طریق گربه ها بسیار کم است.
این معضل بیش تر در بلاد غیر مسلمان رواج دارد، زیرا ما مسلمین از راه گوشت و شیر حیوانات مدفوع خوار بیمار نمی شویم؛ چون در حدیثی که عبد الله بن عمر _ رضی الله عنه _ روایت کرده، آمده است:
« پیامبر_صلی الله علیه و آله و سلم _ از خوردن گوشت و شیر حیوانات مدفوع خوار نهی فرمودند.»[۳]
پس نباید از گوشت، شیر حیوانات یا پرندگان مدفوع خوار استفاده شود؛ به علّت وجود میکروب و انگل هایی که از طریق گوشت و شیر آن ها به انسان منتقل می شود. برای همین در کتب فقهی ما مسلمین، بابی به حیوان « الجلّاله؛ یعنی، پلیدی خوار» اختصاص ئارد، این همان رویکرد علمی حدیث حضرت رسول _صلی الله علیه و آله و سلم _ است که با پیش رفت علم روشن شد و مفهوم تأویل به معنی تحقیق در آن محقّق و جلوه گر گردید.
—————————————-
منبع:اعجاز قرآن در عصر فضا و تکنولوژی/مؤلف:کمال روحانی / انتشارات:سامر /چاپ اول ۱۳۸۶
۱) فتح الباری، شرح صحیح بخاری از ابن حجر عسقلانی ج۱۰ ؛کتاب لباس ص ۳۲۰ و ۳۲۲مراجعه شود، چاپ چهارم دار الحیاءالتراث العربی چاپ ۱۴۰۸ ه_ و ۱۹۸۸م حدیث فوق به صورت دیگری نیز روایت شدهاست«عَن زَید خالدٍ أبی طَلحَهَ_ رضی الله عنه _ عن النبی _صلی الله علیه و آله و سلم _قال:«لا تدخل الملائکَهُ بیتاً فیه کلبٌ و لاتماثیل» مراجعه شود به التاجالجامع للاضول فی احادیث الرسول تألیف الشیخ منصور علی ناصف ج ۳ کتاب لباس ص ۱۸۳ نوبت چهارم ۱۴۰۶ ه۱۹۸۶م از دار الحیاء التراث العربی.
منظور از احادیث و شکل در احادیث فوق چیست؟ما دراحادیث رسول _ صلی الله علیه و آله و سلم _ و کتب دینی موارد فراوانی را بر تحریم، ساخت و تراشیدن مجسّمه ها و پیکر ها خواهیم دید که حکمت در آن دور کردن جامعه از غبارهای شرک و بت پرستی است، علمای سلف و خلف اسلامی موارد بسیاری در باب تصاویر و شکل بیان داشته اند و همگی بر تحریم پیکر ها و مجسمه ها فتوا داده اند ولی اسباب بازی های اطفال و مناظر طبیعی را که بی روح و جامدند حرام ندانسته اند و شکل ها و تصاویری را که بر لباس ها و نقش می زنند از آن جا که در آن بیم توقیر و بزرگداشت نمیرود و انسان را به سر منزل شرک سوق نمی دهد ما دامی که بر انگیزنده فتنه و آشوب و زیان رسانی نباشد .
مراجعه شودبه کتاب یسألونک فی الدین و الحیاهء اثر دکتر احمد الشرباصی ج ۱ ص ۶۲۰ و ج ۲ ص ۵۴۷ چاپ اول ناشر دار الجیل بیروت.
ایضاً رجوع شود به کتاب ۳۰۲ سوال و جواب ترجمۀ یسألونک فیالدین والحیاهء ازکمال روحانی پیرانشه، چاپ اول صفحات ۱۸۶و ۱۸۸ انتشارات محمدی سقز، ۱۳۷۶.
۲) روایت و نگارس حدیث از اصحاب سنن رجوع شود به التاج الجامع للأصول اثر شیخ منصور علی ناصفج ۱ ص ۸۳ کتاب الطهارت، نشر دارالحیاء التراث العربی سال چاپ ۱۴۰۶ ه ۱۹۸۶م .
۳) حدیث فوق به طُرُق دیگری نیز روایت شده است: « عَن ابنِ عُمَر قَال : نَهَی النَّبیُ عَن الجلّالَهِ و اَلبانها» و فی روایهٍ «نَهَی النَّبی عَن الجلّالهِ أن یُرکَبَ عَلَیهَا أو یُشرَبَ مِن اَلبانها» رواهُ اصحابُ السُنَنِ بسندٍ سنٍ.
الجلّاله حیوان یا پرنده ای است که مدفوع انسان یا حیوان دیگر را می خورد. رجوع شود به التاج للأصول از شیخ منصور علی ناصف ج ۳ کتاب الصّید و الذبح ص ۹۶ و ج ۴ کتاب الجهاد ص ۵۴ چاپ چهارم، دارُاحیاء التراث تاعربی سال چاپ ۱۴۰۶ ه ۱۹۸۶ م.