سیاست ترکیه در قبال کردها – شعارهای صلح و سیاستهای اهمالگرانه

سیاست ترکیه در قبال کردها – شعارهای صلح و سیاستهای اهمالگرانه

نویسنده : نزار آغری / ترجمه از عربی: عبدالعزیز مولودی

به نقل از سایت قنطره

مقدمه مترجم: کشورهای خاورمیانه به عنوان بخشی از جهان در حال رشد، در حالی از پیشرفته ترین وسایلی که مدرنیسم به بشریت ارائه کرده بهره می برند که از پذیرش آثار و نتیج مدرن شدن سرباز می زنند. اگر چه یک بعد دنیای مدرن تهیه و تولید ابزار و وسایل پیشرفته مخابراتی و نظامی است – ظاهرا تنها این بعد دنیای مدرن بیشتر خوشایند دولتهای غیردمکراتیک و نیمه دمکراتیک با روشهای نظامی گرایانه در جهان و از جمله در خاورمیانه است- اما در عین حال توجه به بهبود وضعیت کلی بشر در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و روانی و تامین حقوق اولیه او ددغدغه دولتها و جوامع پیشرفته است. در مقابل آنچه که در جهان در حال توسعه و توسعه نیافته جاری است، به طور مشخص نادیده گرفتن حقوق اولیه انسانی و بدتر از آن زیرپانهادن آن حقوق بنا به علت های متفاوتی که دستاویز دولتها در این جوامع است.

چالش موجود در خاورمیانه ، در قالبهای متفاوت ولی یکسان فلسطین و اسرائیل، کردها ودولت ترکیه، چالش قومی و ملی در ایران، فدرالیسم در عراق، شیعه و سنی در لبنان، کردها و دولت سوریه و موارد مشابه دیگر بیانگر این واقعیت هستند که در زمینه ای پیش مدرن از نظر فکری، اجتماعی، فردی، سیاسی و اقتصادی و مخصوصا فرهنگی، ابزار بسیار پیشرفته و مدرن برای مقاصدی نامدرن و در بسیاری موارد غیر انسانی مورد استفاده قدرت های سیاسی- نظامی قرارمی گیرند.

مسئله کردها، از مسائل اساسی منطقه است که با پیچیدگیهایی از نظر سیاسی – اجتماعی و اقتصادی توام شده و به عنوان یکی از گره های ناگشوده در منطقه مطرح بوده و هست.نوع تعامل دولتها با کردها اگر چه به درجه دارای تفاوت است اما در سطح استراتژیک برای دولتهای درگیر این مسئله یکسان است و در این راستا همکاریها و هماهنگی های منطقه ای نیز وجود دارد.

در مقاله پیش رو اگرچه نزار آگری- نویسنده مقاله به مسئله کردها در ترکیه نظر دارد اما این امر یک واقعیت تکراری برای منطقه و رفتار مشابه دولتها در برابر کردهااست.موضوع جالب توجهی که در این مقاله قابل ذکر است مقایسه هوشمندانه رفتارداخلی و بین المللی ترکیه است . اگر در داخل این کشور با کردها به مثابه شهروند رفتار نمی شود و بعضا نیز از سوی جناحهای افراطی و هواداران نظامی آنها هویت انسانی کردها نفی می شود و دل کسی رانیز به درد نمی آورد، اما واکنش به مسائل مشابه آن با مردم فلسطین به عنوان رفتاری برای کسب پرستیژ سیاسی امری است که ظاهرا هیچ یک از دولتهای منطقه نمی توانند نسبت به آن بی طرف بمانند و به مثابه دفاع از شهروندان مسلم خود، تا سرحد قطع روابط دیپلماتیک و گاها قطع رابطه یا حتی نفی موجودیت سیاسی می روند و هزینه های لازم برای آنرا نیز پرداخت می کنند.

در تحلیل قضیه فلسطین قدری با نویسنده متن متفاوت می اندیشم زیرا تا حال هیچ یک از دولتهای یادشده  مواضع سازمان آزادیبخش فلسطین را به رسمیت شناخته یا از آن استقبال نموده است بلکه برخلاف این ادعا حتی جناحهای افراطی اسرائیلی نیز از آن استقبال نکرده اند.افراطی های حاکم بر اسرائیل همواره از وجود کسانی بیشتر بهره برده اند که بخواهند بیشتر از پیش، وجود آنها را نفی کنند. چنین رابطه ای در حال حاضر در ترکیه وجود ندارد زیرا از یک سو احزاب قانونی کرد مشغول فعالیت مسالمت آمیز خود هستند و از سوی دیگز نیز چند بار به صورت یکجانبه پ.ک.ک آتش بس اعلام کرده و سلاح بر زمین نهاده است. نمی توان منکر این واقعیت شد که دولت فعلی ترکیه رفتار به مراتب متعادلتری با کردها دارد، با وصف این، هنوز تا شهروند برابر و یکسان با شهروندان ترک، کردها راه درازی درپیش دارند. به نظر می رسد که طرفین درگیر در مسئله نیازمند تغییری مدنی در اندیشه ها و اعمالشان هستند، چه کردها و احزاب مورد اعتماد آنها، چه دولت و احزاب  سیاسی موثر در ترکیه و از همه مهمتر گسترش فرهنگ مسالمت آمیزو دمکراتیک در سطح اجتماعی ترکیه .این تغییرات لازم است که در سطح منطقه ای و دولتهای حاکم بر آنها نیز روی دهد تا بتوانیم شاهد تحولی مبتنی بر توسعه انسانی و سیاسی درمنطقه باشیم.

متن مقاله :

در ترکیه اعلام شد که یکصد وپنجاه پایگاه نظامی مرزی جدید که مجهز به تکنولوزی پیشرفته هستند، برپا می شود و یک نیروی نظامی حرفه ای که جایگزین ارتش در پایگاه های مرزی می شوند نیز تاسیس می گردد.رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه گفت که افراد این نیرو با توجه کامل بزودی برگزیده و به شکل تخصصی آموزش می بینند. ترتیبی برای آنها اتخاذ می شود که از نظر جسمی قدرتمند، از نظر سنی حداکثر ۲۵ سال سن داشته و البته مجرد باشند. انها ملزم می شوند تا شرایط اجتماعی مناطقی را که بدانجا روانه می گردند از نظر نوع لباس پوشیدن و … رعایت نمایند تا ساکنان محلی راتحریک نکنند.

مناطق مورد نظر جنوب شرق ترکیه یا مناطق کردنشین این کشوراست که از نظر وجود وحضور حزب مخالف دولت یعنی حزب کارگران کرد شناخته شده به نام "پ.ک.ک" اهمیت دارد. این بیان جدیدی برای چاره جویی متفاوت مسئله ای دیرین است که کماکان همچون مشکل اساسی و دردآوری برای همه دولت های ترکیه وجود داشته است مخصوصا بعد از آنکه پ.ک.ک در سال ۱۹۸۴ اعلام کرد که علیه دولت این کشور مبارزه مسلحانه خواهد کرد. واقعیت آنست که چیز جدیدی در این تعبیر وجود ندارد. در گذشته نیز این تجارب وجود داشته و شاید بیشتر از این را در دوره های قبل بدون آنکه به نتیجه ای دست یابند، تجربه کرده اند.

بر اساس موافقت نامه های سه گانه گذشته، در منطقه حالت فوق العاده اعلام و برای مقابله با نیروهای معارض کرد نیروی مخصوص،واحدهای پاسدار مرزی، مجموعه ای از پاسداران محلی( از عشایر کرد همکار دولت همانند نیروی صلاح الدین که صدام حسین رئیس جمهور سابق عراق برای مقابله با دو حزب کرد به رهبری بارزانی وطالبانی بوجود آورده بود) و گروهی که وظیفه جنگ شبکه ای و روانی را برعهده دارند، شکل گرفتند.جز اینکه مشگل هنوز به قوت خود باقی است، حزب کارگران کرد نیز بدون اینکه تضعیف شود یا اقتدار آن بشکند، نه تنها باقی مانده است بلکه از نظر تعداد و توان افزایش یافته و عزم خود را برای ادامه مبارزه جزم تر کرده است.

–          تلاش برای گشایش(راه حل) کردی

اردوغان آشکار کرد که از هنگام بدست گیری قدرت دولتی توسط حزبش در ترکیه، این حزب در نظر داشته تا طرح صلحی را برای حل مسئله کردها شروع کند که  به طرح "تلاش برای گشایش کردی" معروف گردید و در این زمینه نیز گامهایی را برداشته است از جمله دایر نمودن یک کانال ماهواره ای به زبان کردی و خوش رفتاری با زندانیان کرد در هنگام ملاقات با خانواده هایشان و فرخواندن آنها به زبان مادری- کردی- و موارد مشابه آن و وعده هایی برای برداشتن گامهای اجرایی بیشتر نیز وجود داشته اند. در حالیکه اکنون زمان زیادی سپری شده بدون اینکه اقدام جدی و جسورانه ای صورت گیرد. در حال حاضر نیز همچون گذشته دولت تصمیم خود را تغییر داده و مقرر کرده است که گامی به جلو برندارد و دوباره به خانه اول برگردد و در واقع آنچه را در گذشته تجربه شدهف می خواهد دوباره بیازماید.

برخلاف "هجوم نرم"ی که دیپلوماسی ترکیه در خارج از این کشور برای کاهش مشکلات خود با همسایگان خود و ایجاد فضایی جدید بر اساس صلح و همکاری و نزدیکی با آنها بکارگرفته است، در داخل کشور اراده دولت معطوف به "حمله" به کردهاست. این امر مبتنی بر فرضیه نادرستی است که دولتهای گذشته تاکنون در مورد کردها بکاربرده اند. فرضیه ای که معتقد است برای حل مسئله کردها بکارگیری قدرت نظامی به تنهایی کافیست و اینکه حزب کارگران کردستان سازمانی تروریستی است و امکان گفتگو با آن وجود ندارد.

–          حزب کارگران کردستان و حماس

بر کسی پوشیده نیست که حزب کارگران کردستان دست به خشونت زده و در این راه و هرجا که بتواند به نیروهای ترک ضربه می زند و تاحال نیز منکراین موضوع نشده است. استدلال انها برای اعمال خشونت این است که راه حل های دیگر به روی این حزب بسته بوده است.

حزب کارگران کردستان توسط عبدالله اوجالان تاسیس شد، کسی که توسط دولت ترکیه دستگیر شد و در حال حاضر در جزیره ایمرالی در زندان بسر می برد. این حزب حزبی مارکسیستی است و هدف تاسیس دولتی کردی در جنوب شرق ترکیه را دنبال می کند.در آغاز حزب مبارزه مسلحانه را برای دستیابی به هدف اعلام و شروع کرد. این در حالی است که در دوره اخیر حزب دچار تغییراتی شد وتصمیم گرفت تا بیشتر برنامه ها و شعارهای خود را گرگون کند. از این رو، مارکسیسم را کنارنهاد و شعار تاسیس دولت کردی را ترک کرد واهداف آشکار خود را بر وادار نمودن دولت ترکیه برای برسمیت شناختن وجود کردها به عنوان اقلیتی قومی و افزایش امکانات فرهنگی و اداری آنها به مثابه شهروندانی برابر با ترکها متمرکز کرده است.

موضع رسمی دولت ترکیه نسبت به حزب کارگران کردستان مشابه موضع اسرائیل در برابر حماس است.زیرا دولت ترکیه نیز مانند اسرائیل، پ.ک.ک را سازمانی تروریستی می داند که امکان گفتگو با آن وجود ندارد.تنها تفاوت آن با حماس این است که آنها اسرائیل را به رسمیت نمی شناسند و نمی خواهند با مسئولان آن بر سر میز مذاکره بنشینند. اگر حماس تصمیم بگیرد که خشونت را کنار بگذارد و با اسرائیلیها گفتگو کند، این تصمیم موجب خوشحالی و استقبال اسرائیلیها می گردد. این وضعیت کنونی سازمان آزادیبخش فلسطین است که تا زمانی که از خشونت و مبارزه مسلحانه دست نکشیدند، در نگاه اسرائیلیها به عنوان سازمانی تروریستی باقی ماندند. درست برعکس آنچه در ترکیه رویداده است.

–          پایگاه های نظامی یا دانشگاه ها؟

وقتی رسانه های جمعی ترکیه درخواست نخست وزیر برای تشکیل نیروی ویژه و پایگاه های نظامی مرزی را اعلام کردند، همزمان و به صورت ناگهانی خبر دیگری منتشرشد مبنی بر اینکه شش دانشگاه جدید در شهرهای ترکیه تاسیس می شود که هیچ یک از شهرهای کردنشین ترکیه جزو آنها نبودند. سهم این مناطق از برنامه های دولتی تنها پایگاه های نظامی، وسایل وادوات نظامی و هلی کوپتر "آنکا" ساخت ترکیه و مشابه "هیرون" اسرائیلی است.

دانشگاه ها و آموزشکده های عالی، صنایع و شرکتهای تولیدی چیزهایی است که در خارج از فضای کردستان ترکیه قرارگرفته اند. در این مناطق بیچارگی، بیسوادر، فقر، ناامیدی و کینه حکمفرماست. در"دیاربکر"، میانگین بیکاری ۴۰ تا۶۰ درصد است، در "حکاری" این میزان به ۷۰ درصد می رسد در حالیکه حداقل نیمی از ساکنان آن کمتر از ۱۹ سال سن دارند و تعداد آنها بالغ بر ۲۵۶ هزار نفر است.دولتهای ترکیه نیز هیچگاه تصمیمی برای بهبود وضعیت این منطقه نداشته اند. از نظر اقتصادی و اجتماعی شرایط بدتر از این است. نسبت بیسوادی ۳۵ درصد است و بیشتر ساکنان مناطق کردنشین زیر خط فقر زندگی می کنند.

چون دولت حزب عدالت و توسعه به وعده های خود در اجرای طرحهای توسعه به دلیل خودداری کارگزاران دولتی از سرمایه گذاری در مناطق کردنشین شرق ترکیه و اولویت دادن به استانبول و استانهای غرب ترکیه برای سرمایه گذاری، توج نکرد؛ در چنین شرایطی تنها افق باقیمانده برای بیشتر دختران و پسران جوان کرد پیوستن به حزب کارگران کردستان و فروافتادن به فعالیت مسلحانه است.

–          کودکان غزه و دیاربکر

در گرماگرم درگیری لفظی اخیر دولتهای ترکیه و اسرائیل، مسئولان ترک در مورد وضعیت اسفبار ساکنان غزه تاکید زیادی داشتند. در همین زمان خبرگزاری رویتر گزارشی از وضعیت کودکان کرد در دیاربکر و دیگر شهرهای کردنشین ترکیه منتشر کرد.در این گزارش نحوه برخورد نیروهای نظامی ترک با کودکان و نوجوانان کرد که در تظاهرات اعتراضی شرکت کرده یا سنگ اندازی می کنند، توجه شده بود.

به عنوان مثال نحوه رفتار با جوانی به نام "متین" با ۱۶ سال سن، بیانگر کلیت و خلاصه فاجعه ای است که مسئولان ترک به آن توجهی نمی کنند. متین در راه مدرسه بود که پلیس ترکیه وی را دستگیر و متهم می کند که عضو حزب کارگران کردستان است. او را در زندان مورد آزار و شکنجه قرار می دهند. متین برای محاکمه پنج ماه در زندانی انتظار کشید که مملو از زندانیان بود و در یک بستر با دو یا سه کودک دیگر بسر می برد. قاضی وی را آزاد کرد اما بار دیگر بعد از چند ماه او را به اتهام شرکت در تظاهرات اعتراضی دوباره دستگیر و زندانی کردند.

متین گفت:"تصویر شخصی را که سنگ انداخته به من نشان می دهند در حالی که من نیستم. من هیچوقت در تظاهرات اعتراضی شرکت نداشته ام". و می افزاید که:"شرایط زندگی بسیار سخت است. ما نمی توانیم در تابستان حتی به حمام برویم. در حالیکه پلیس ترکیه با خشونت زیاد با ما رفتار می کند و فشار می آورد تا اعتراف کنیم که از یاوران حزب کارگران کردستان هستیم".

"ولات" جوان دیگر کرد نیز وضعیت مشابهی دارد.او را شبی در منزل بسیار ساده اش در حالی دستگیر کردند که هلی کوپترهای ارتش برفراز خانه آنها ایستاده بودند."قدرت" مادر "ولات" با عصابانیت و در حالی که عکس فرزندش را در برابر زندان در دست دارد، می گوید:"پلیس ادعا می کند که "ولات" در تظاهرات اعتراضی شرکت کرده و او را دستگیر کرده اند". او می افزاید:"ولات پسر خوبی استو در این مسائل هیچوقت شرکت نمی کند.او به مدرسه نمی رود زیرا از ۱۰ سالگی تا حال برای تامین معاش خواهران کوچک خود کار می کند.پدر او بیمار و ناتوان است". خانواده او به "یوکسیکوفا"نقل مکان کرد بعداز اینکه در دهه ۱۹۸۰ ارتش آنها را از روستای محل زندگیشان بیرون کرد.در این زمان صدها روستا در نتیجه درگیری های مسلحانه بین پ.ک.ک و ارتش ترکیهف خالی از سکنه شدند.

مادر"ولات" که زبان ترکی را نمی داند، می گوید:"ولات منتظر محاکمه است و در زندانی بسر می برد که ۳۰۰ کیلومتر از محل سکونتش دور است".یکی از همسایگان نیز می گوید ۳۲ جوان -محله- خانواده خود را ترک کرده اند تا به پ.ک.ک بپیوندند. وی افزود که :"به کوهستان رفته اند". ( به کوهستان رفتن، اصطلاحی محلی است که بیانگر دست شستن از زندگی عادی و روی آوری به زندگی مخفی و مبارزه مسلحانه است- مترجم)

اسماعیل دورغون رئیس -کانون- وکلای "حکاری" و کسی که از بسیاری از کودکان کرد – که در ترکیه آنها را "کودکان سنگ" نامیده اند- دفاع کرده است می گوید:"دراینجا نسلی در زندانها بزرگ می شوند". او می افزاید:"دولت کودکان را مجازات نمی کند، بلکه در واقع خود را مجازات می کند چرا که این کودکان به هنگام ورود به زندان کودکانی بیش نیستند اما هنگام خروج از آن مبارزینی هستند که باز می گردند".در مناطق کردنشین ترکیه   حاکم است وقتی که جامعه از نظر اقتصادی و اجتماعی سهل انگاری و اهمال ورزیده و پلیس نیز در همانوقت به سرکوب مردم می پردازد، در نتیجه انباری از مواد در حال انفجار و ذخیره تمام نشدنی انسانی برای حزب کارگران کردستان فراهم می کند، حزبی که اکثر مردم منطقه آنرا تنها مدافع حقوق خود می دانند.

بازنگری متن: هشام العدم

به نقل ازمجله الحیاه لندن ۲۰۱۰/ وبلاگ استاد مولودی