تاریخمندی، پیروی از متن یا پیرو نمودن متن
تاریخمندی، پیروی از متن یا پیرو نمودن متن
نویسنده: یوسف سلیمان زاده
تاریخمندی، معرفت دینی، بشری خواندن متون دینی و حتی نفی کلیت دین واکنشی است در برابر هجوم افکار مدرن و پست مدرن به جوامع اسلامی که توسط جمعی از نواندیشان و به تبعیت از فیلسوفان غرب ارائه شده است. در واقع همان رویه ی را که متفکران غربی پس از عصر روشنگری و اصلاح دینی با کتاب مقدس در پیش گرفتند نواندیشان اسلامی با قران و سنت سرلوحه ی اندیشه ی خویش نمودند.
آن وقت که در غرب آموزه های کتاب مقدس را در تقابل با عقل و علم مدرن تشخیص دادند و فیلسوفان غرب درصدد بر امدند ارائه نظرات نو و تئوری پردازی به حل این تعارضات همت گمارند، صحبت از دو دفتر تکوین و تشریع به میان آمد، سپس با پیش کشیدن مشابهت این دو دفتر و یا مکمل بودن آنها سعی شد تا حد ممکن آشفتگی فکری اندیشه غربی را برطرف کنند و در نهایت در سایه ی رواج اندیشه ی سکولار و امانیسم چنان نقش دفتر تشریع کمرنگ گشت که رجال دین و دینداران مجبور شدند به هر نظریه ای در ساحت متون مقدس تن دهند، فقط مهم آن آرامشی کاذبی بود که قرار است ذهنیت غربی در خلا معنویت ناشی از مدرنیته در روزهای یک شنبه، در کلیسا و کنیسه کسب کند.
در بیرون از کنیسه و کلیسا سکان دار حرکت اندیشه غربی همان علم و عقل مدرن گشت و معیار و میزان هم برای تصمیمات و قضاوت.
فراگیر شدن علم و عقل مدرن به همراه اصول و مبانی حقوق بشر غربی جوامع اسلامی و متون اسلامی را هم نشانه رفت که یکی از ثمرات آن نظرات و دیدگاه های نواندیشی در ساحت دین به جهت دفاع و یا سازگاری با هجوم مدرنیته بود.
بی شک وقتی معیار و میزان همان عقلانیت، و اصول و مبانی غربی است بسیاری از آموزه های دینی نمی توانند خویشتن را در قالب آن معیار و میزان بگنجانند یا مجبور هستند طرد شوند و یا باید خویشتن را در قالب آن معیار و میزان عرضه کنند.
در واقع تاریخمندی بردن متن دینی در همان قالب و چارچوب مدرن است زیرا اندیشه ی تاریخمندی مزایای زیادی برای طراحان آن دارد؛
?طراحان به کلی ارتباط خویش را با متن قطع نکرده و همچنان دل در گرو برخی از آموزه های متن به جهت همان معنویت دارند. در واقع به صورت گزینشی برخی گزاره های متن را که با اندیشه مدرن سازگار است و یا لااقل در تضاد نیست انتخاب کرده و دیگر آموزه ها را طرد می کنند.
?طراحان تاریخمندی به عقلانیت مدرن و علم مشاهده گر و تجربه گرا پایبند بوده و همچنان می توانند با صدای رسا خویش را در جبهه ی مدافعان حقوق بشری فریاد بزنند. هم در جبهه ی فمنیست ها قرار می گیرند، هم مدافع همجنس بازان و همجنس گرایان می شوند و…
?طراحان این نظریه با استناد به مواردی از متون دینی(عصری بودن زبان متن) و همچنین الگو برداری از موارد مشابه در میان علمای اسلامی( تحقق حقیقت در بستر واقعیت) و خلط آنها با هم با سردرگم کردن ذهن مخاطبان، هم خویشتن را از انتقادات و حملات طیف سنتی می رهانند و هم سایه ی از مقبولیت را برای خویش در میان جمعی از دینداران به ارمغان می آورند و این در حالی است که با طرح تاریخمندی کلیت متن از حجیت و قدسیت خارج گشته و راه برای اباحی گری و برخوردهای شخصی و فردی با متن باز می شود.
یوسف سلیمان زاده …… سقز
منبع: کانال اهل ذکر