متعه، صیغه، ازدواج موقت ازدیدگاه قرآن

متعه، صیغه، ازدواج موقت ازدیدگاه قرآن
نویسنده:محمد حامدی

دیدگاه قرآن در باره ی متعه یا ازدواج موقت چیست؟

در مورد پاسخ به سوالات فقهی چنین شایسته است که در باره ی سه نوع خاص از دینداری مرسوم در میان مسلمانان بیان مختصری داشته باشیم تا از این منظر بصورت واضح تر پاسخ سوالات فقهی را دریافت نماییم.

در این  مورد بخوانید:  وفادار باشید به همسرتان به این ۱۸ دلیل!

۱- دینداری روایت مدار :

انسان بر اساس این دیدگاه ، دین را از منظر روایات پالایش نشده‌ی قرآنی می شناسد. و تعاملش با قرآن تنها در راستای تایید روایات مرسوم و منتخب می‌باشد. و هرگز راضی نیست با تحلیل‌های قرآنی، دین روایتی خود را دچار چالش کند و آنها را با دیدگاه‌های قرآنی معارض با دیدگاه روائیش تعویض نماید.

لذا کار او مقابله با هر اندیشه‌ی مخالف با اندیشه های روائیش می‌باشد. که متاسفانه بیشر امت اسلامی در طول تاریخ پر فراز و نشیبش قربانی این دیدگاه ویرانگر بوده که شکوه و عظمت اسلامی را مخدوش نموده است.

۲- دیدگاه قرآنیون:

که در این دیدگاه همه ی امور دینداری انسان مسلمان بر عهده ی قرآن قرار می گیرد. و نسبت به حجیت و بکارگیری روایات و سنت نبوی اعتنایی نمی شود.

زیرا چنین معتقدند که روند اثبات حقانیت روایات ناممکن است. لذا بر آنها نمی‌توان اعتماد نمود. که تعدادی از مسلمانان نیز در این دایره ی محدود گرفتار می شوند و خود را از منبع عظیم و راهگشایی همچون سنت صحیح نبوی محروم می‌کنند.

۳- طرفداران قرآن و سنت بصورت همزمان:

در این دیدگاه، مسلمان ابتدا با قرآن و قواعد هدایتش آشنا می‌شود. سپس بدنبال آن برای فهم درست و بیشر قرآن به روایات صحیح منتسب به پیامبر (ص) مراجعه می کن. با این تفاوت که در ابتدا روایات مورد نظر را از صافی قرآن عبور می‌دهد، آنگاه آنچه را که براساس قرآن تایید می‌شود ، برمی‌گزیند و آنچه را مردود می‌داند، رها می‌کند، که دراصل وحی الهی روش این دسته از مسلمانان را تایید می‌کند.
اما با تاسف باید این را گفت که طرفداران این رویکرد قرآنی در اقلیت بوده و هستند.

میراث اسلامی ما نیز متاثر از این سه طیف مختلف است و شناسایی احکام فقهی نیز از این دیدگاهای مرسوم ارتزاق می‌کنند.

بنابراین تا زمانی که از دیدگاه‌های ناقص اول  و دوم فارغ نشویم و معیار کار را بر اساس دیدگاه سوم قرار ندهیم، در زمینه‌ی پاسخگویی به سوالات فقهی دچار آشفته بازاری همچون بیشتر کتب فقهی موجود خواهیم شد. و در زمینه‌ی عصری کردن دین دچار مشکل اساسی خواهیم شد.

مسئله‌ی متعه در میان افراد بشر از دوران‌های پیشین زندگی بشر وجود داشته و در زمان نزول قرآن ایجاد نشده است. و قرآن در روندی کوتاه تکلیف این حکم را روشن نمود. البته در همان ابتدای نزول وحی با صراحت با این پدیده‌ی مرسوم مخالفتی صورت نگرفت و در چرخه‌ای کوتاه پس از تبیین قواعد ازدواج و نظام خانواده تکلیف آن را بوضوح روشن نمود. و به جای آن ازدواج دائم را قرار داد. و برای همیشه متعه را ناروا اعلام نمود.
که به قرار زیر است:

۱- در ابتدا منشا وجود مادی و روحی بشر (اعم از زن و مرد) را بصورت همسان و مشابه معرفی نمود. و تنها در بعضی از جزئیات آنها را متفاوت اعلام نمود. که این اصل در مشابه سازی خواسته‌های زنان و مردان و عدم وجود تبعیض در مورد هرکدام نقش اساسی را ایفا نمود.
یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَهٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ۚ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبًا

ای مردم از مخالفت پروردگارتان بپرهیزید همان کسی که همه ی شما را از یک انسان آفرید.و همسر او رانیز از جنس او خلق کرد و از آندو مردان وزنان فراوانی در روی زمین منشر ساخت.و از خدایی بپرهیزید که همگی به عظمت او معترفید و هنگامی که چیزی از یکدیگر می خواهید نام او را می برید.و نیز از قطع رابطه با خویشاوندان خود بپرهیزید زیرا خداوند مراقب شماست.  سوره نساء آیه ی

۲- قرآن مبنای زندگی خانوادگی را بر مودت (عشق و محبت خالصانه و بی شریک) و رحمت (جلب منافع و دفع مضرات) قرار می دهد

وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَرَحْمَهً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ
و از نشانه های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا درکنار آنان آرامش یابید ودر میانتان مودت و رحمت قرار داد در این نشانه هایی است برای گروهی که تفکر می کنند. /روم آیه ی ۲۱

حاصل آیات مذکور سکونت و آرامش مداوم است، که البته برای تحقق این امر مهم نیازمند وجودثبات و دوام در زندگی خانوادگی تا زمان مرگ هستیم و این امر مهم هرگز با تجویز متعه و ازدواج موقت صورت نخواهد گرفت. زیرا آرامش با وجود ثبات، محقق می‌شود و با امور موقت و متغیر قابل دست یابی نیست.

لذا بر مبنای قرآن زندگی خانوادگی انسان مسلمان وقتی ماندگار،  شیرین و آرام‌بخش خواهد شد که فاکتورهای فوق (وجود اشتراک زنان و مردان در خلقت در نفس واحده – مودت – رحمت – سکونت و آرامش) دقیقا لحاظ شوند. به نحوی که در هیچ کدام از آنها رنگ بی ثباتی و زماندار وجود نداشته باشد.

متعه از دیدگاه روایات و فقه:

متعه از ابداعات بشری است و دین خداوند (خصوصا قرآن) با آن ناسازگار است. گرچه بر اساس روایات پالایش نشده‌ی قرآنی در میان مذاهب اهل تشیع و اهل سنت روایاتی متعدد مبنی بر تایید یا رد متعه ارائه شده است.

با وجود اختلاف مذاهب فقهی و دیدگاه‌های متفاوت فقها در مورد جواز یا عدم جواز متعه ، قرآن با وضوح کافی دیدگاهش را در مورد زندگی خانوادگی آرام‌بخش قرآنی بر مبنای اصول فوق قرار می‌دهد و انسان مسلمان را از آشفتگی‌های حاصله از  طرفداران روایات پالایش نشده‌ی قرآنی به زندگی پر از سکونت و آرامش دعوت می‌کند.

چون مطلب مذکور از امور روشن و واضح قرآنی است، بیش از این خود را گرفتار آشفته بازار دیدگاه‌های مختلف فقها نمی‌کنیم و زندگی خانوادگی را بر اساس اصول فوق تنظیم می‌کنیم و افراد بشر را به حضور در این بهشت کوچک دعوت می‌نماییم.

تفصیل بیشتر موضوع را به فقهای دسته ی سوم (پالایش روایات بر اساس قرآن و معرفی دین در قالب قرآن و سنت) می سپاریم.