درخت در قرآن

درخت در قرآن

موضوع “رویش ،روییدن و رویاندن”

برگ درختان سبز در نظر هوشیار

هر ورقی دفتریست معرفت کردگار

طبیعت اولین اساب دنیوی تجلی خدا برای انسان می باشد.

درقرآن کریم به صورت های مختلفی سخن از رویش و روییدن و رویاندن بیان شده است.

زرع:

به معنی رویاندن ،کاشتن و بذر افشانی

أَفَرَأَیْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ ” أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ سوره واقعه۶۳/۶۴

نبات:

کل ما تنبته الأرض من شجر وغیر شجر.

“أَوَلَمْ یَرَوْا إِلَى الْأَرْضِ کَمْ أَنْبَتْنَا فِیهَا مِنْ کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ” سوره ی شعراء /۷

هر آن چه از زمین بدون دخالت انسان می روید که شامل همه ی نباتات می گردد.اعم از زرع – غرص – شجر و….

حرث:

هو ما یقوم به الزارع فی الأرض من عملٍ لإنبات النبات والحبوب والأشجار من عمل فی الأرض، وشقها، وأثارها، وأعدها للزراعه

”  أَفَرَأَیْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ ” سوره ی واقعه: ۶۳

آیات زیادی در قرآن کریم برای اثبات وجود خالق و آفریدگار آمده است.از جمله ی این ایات آیانی هستند که در آن از درخت صحبت به میان آمده است.

” أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَهٍ مَا کَانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَهَا أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ یَعْدِلُونَ ” سوره ی نمل /۶۰

درخت در این میان زودتر از هر چیز دیگری اندیشه ی کمال را به ذهن ما می آورد.

مفهوم شجر : هو کل ما ینبت على وجه الأرض من نبات له ساق صلب یقوم علیه، وتجنى ثماره، ویتصل بالأرض مع بروز ارتفاعه عنها وعلوه على غیره من النبات. به معنای هر ان چه از روییدنی ها که ساقه و تنه ای محکم دارند.

کلمه شجر ۲۶ مرتبه در قرآن ذکر شده است.

“لَقَدْ رَضِیَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَهِ “سوره ی فتح آیه ۱۸

درخت نمونه ایی از نیل به کمال است طوری که شاخه های آن بیرون و رو به بالا متوجه می باشد.در قرآن در اکثر موارد از درخت با واژه ی “الشجره” یاد شده است.بجز در آیه ۶۵ سوره ی نساء

” فَلَا وَرَبِّکَ لَا یُؤْمِنُونَ حَتَّى یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ”

درختان خود دلیلی بر وحدانیت خدای متعال هستند.

“أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَهٍ مَا کَانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَهَا أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ یَعْدِلُونَ” سوره ی نمل /۶۰

رویاننده ی درختان: هو الله

أَفَرَأَیْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ ” أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ سوره واقعه۶۳/۶۴

یکی از نیاز های اصلی انسان آتش می باشد.

“الَّذِی جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا فَإِذَا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ” سوره ی یس /۸۰

عدم – وجود درخت – سرسبز شدن – ثمر دادن –خشک شدن – تبدیل به آتش – عدم

منافع و استفاده های درخت

در قرآن نام تعدادی از درختان و میوه های انان ذکر شده است . که بعنوان غذا برای انسان ها و حیوانات – خواص درمانی – استفاده از سایه و چوب برای زندگی و همچنین برای سوخت مورد نیاز به کار می رود.

” وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِیلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَهً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ” سوره ی نحل /۶۷

“وَهُوَ الَّذِی أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَیْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُکُلُهُ وَالزَّیْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَیْرَ مُتَشَابِهٍ کُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ” سوره ی انعام/۱۴۱

“وَشَجَرَهً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَیْنَاءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبْغٍ لِلْآکِلِینَ”سوره ی مومنون/۲۰

” الَّذِی جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا فَإِذَا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ”سوره ی یس/۸۰

یکی دیگر از موارد استفاده از درختان

از ابتدای آفرینش تا حال (قرن ۲۱) انسان برای ساخت مسکن و لوازم رفاه و آرامش خود از چوب استفاده می کند.

“وَأَوْحَىٰ رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا یَعْرِشُونَ” سوره ی نحل/۶۸

لوازم التحریر و نوشت افزار

“وَلَوْ أَنَّمَا فِی الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَهٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَهُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللَّهِ” سوره لقمان/۲۷

” وَکَتَبْنَا لَهُ فِی الْأَلْوَاحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْعِظَهً وَتَفْصِیلًا لِکُلِّ شَیْءٍ فَخُذْهَا بِقُوَّهٍ وَأْمُرْ قَوْمَکَ یَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا سَأُرِیکُمْ دَارَ الْفَاسِقِینَ “سوره ی اعراف /۱۴۵

عبادت وفرمان برداری و سجده ی درختان

“أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِی الْأَرْضِ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ وَالنُّجُومُ وَالْجِبَالُ وَالشَّجَرُ وَالدَّوَابُّ”حج/۱۸

“وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ یَسْجُدَانِ” الرحمن/۶

“تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِیهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَٰکِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا” اسرا/۴۴

درخت و ابتلاء

۱ – اولین قصه ی ابتلاء برای اولین انسان

“وَیَا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَزَوْجُکَ الْجَنَّهَ فَکُلَا مِنْ حَیْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَهَ فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ” سوره ی اعراف /۱۹

۲– قصه ی صاحب الجنتین

“وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا رَجُلَیْنِ جَعَلْنَا لِأَحَدِهِمَا جَنَّتَیْنِ مِنْ أَعْنَابٍ وَحَفَفْنَاهُمَا بِنَخْلٍ وَجَعَلْنَا بَیْنَهُمَا زَرْعًا . کِلْتَا الْجَنَّتَیْنِ آتَتْ أُکُلَهَا وَلَمْ تَظْلِمْ مِنْهُ شَیْئًا  وَفَجَّرْنَا خِلَالَهُمَا نَهَرًا . وَکَانَ لَهُ ثَمَرٌ فَقَالَ لِصَاحِبِهِ وَهُوَ یُحَاوِرُهُ أَنَا أَکْثَرُ مِنْکَ مَالًا وَأَعَزُّ نَفَرًا . وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَنْ تَبِیدَ هَٰذِهِ أَبَدًا. وَمَا أَظُنُّ السَّاعَهَ قَائِمَهً وَلَئِنْ رُدِدْتُ إِلَىٰ رَبِّی لَأَجِدَنَّ خَیْرًا مِنْهَا مُنْقَلَبًا  .قَالَ لَهُ صَاحِبُهُ وَهُوَ یُحَاوِرُهُ أَکَفَرْتَ بِالَّذِی خَلَقَکَ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَهٍ ثُمَّ سَوَّاکَ رَجُلًا . لَٰکِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّی وَلَا أُشْرِکُ بِرَبِّی أَحَدًا . وَلَوْلَا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَکَ قُلْتَ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْکَ مَالًا وَوَلَدًا . فَعَسَىٰ رَبِّی أَنْ یُؤْتِیَنِ خَیْرًا مِنْ جَنَّتِکَ وَیُرْسِلَ عَلَیْهَا حُسْبَانًا مِنَ السَّمَاءِ فَتُصْبِحَ صَعِیدًا زَلَقًا . أَوْ یُصْبِحَ مَاؤُهَا غَوْرًا فَلَنْ تَسْتَطِیعَ لَهُ طَلَبًا . وَأُحِیطَ بِثَمَرِهِ فَأَصْبَحَ یُقَلِّبُ کَفَّیْهِ عَلَىٰ مَا أَنْفَقَ فِیهَا وَهِیَ خَاوِیَهٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا وَیَقُولُ یَا لَیْتَنِی لَمْ أُشْرِکْ بِرَبِّی أَحَدًا . وَلَمْ تَکُنْ لَهُ فِئَهٌ یَنْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَمَا کَانَ مُنْتَصِرًا ” سوره ی کهف/۳۲-۴۳

۳– قصه ی اصحاب الجنه

“إِنَّا بَلَوْنَاهُمْ کَمَا بَلَوْنَا أَصْحَابَ الْجَنَّهِ إِذْ أَقْسَمُوا لَیَصْرِمُنَّهَا مُصْبِحِینَ . وَلَا یَسْتَثْنُونَ . فَطَافَ عَلَیْهَا طَائِفٌ مِنْ رَبِّکَ وَهُمْ نَائِمُونَ . فَأَصْبَحَتْ کَالصَّرِیمِ. فَتَنَادَوْا مُصْبِحِینَ . أَنِ اغْدُوا عَلَىٰ حَرْثِکُمْ إِنْ کُنْتُمْ صَارِمِینَ . فَانْطَلَقُوا وَهُمْ یَتَخَافَتُونَ . أَنْ لَا یَدْخُلَنَّهَا الْیَوْمَ عَلَیْکُمْ مِسْکِینٌ . وَغَدَوْا عَلَىٰ حَرْدٍ قَادِرِینَ. فَلَمَّا رَأَوْهَا قَالُوا إِنَّا لَضَالُّونَ . بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ . قَالَ أَوْسَطُهُمْ أَلَمْ أَقُلْ لَکُمْ لَوْلَا تُسَبِّحُونَ . قَالُوا سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ . فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ یَتَلَاوَمُونَ . قَالُوا یَا وَیْلَنَا إِنَّا کُنَّا طَاغِینَ . عَسَىٰ رَبُّنَا أَنْ یُبْدِلَنَا خَیْرًا مِنْهَا إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا رَاغِبُونَسوره ی قلم /۱۷-۳۲

درخت و تمثیل های قرآنی

تشویق برای انفاق در راه خدا

” مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّهٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَهٍ مِائَهُ حَبَّهٍ وَاللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ” سوره ی بقره /۲۶۱

ایمان و هدایت

” اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبَارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لَا شَرْقِیَّهٍ وَلَا غَرْبِیَّهٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ” سوره ی نور/۳۵

کلمات الله تعالی

” وَلَوْ أَنَّمَا فِی الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَهٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَهُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ”سوره ی لقمان/۲۷

کلمه ی طیبه و کلمه ی خبیثه

“أَلَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَهً طَیِّبَهً کَشَجَرَهٍ طَیِّبَهٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاءِ (۲۴) تُؤْتِی أُکُلَهَا کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ (۲۵) وَمَثَلُ کَلِمَهٍ خَبِیثَهٍ کَشَجَرَهٍ خَبِیثَهٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ (۲۶) یُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَفِی الْآخِرَهِ وَیُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِینَ وَیَفْعَلُ اللَّهُ مَا یَشَاءُ (۲۷)” سوره ی ابراهیم/۲۴-۲۷

چایگاه درخت در آخرت

درختان نعمت (شجره النعیم)

“إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلَالٍ وَعُیُونٍ . وَفَوَاکِهَ مِمَّا یَشْتَهُونَ” سوره ی مرسلات /۴۱-۴۲

“إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازًا . حَدَائِقَ وَأَعْنَابًا” سوره ی نبا/۳۱-۳۲

“مُتَّکِئِینَ فِیهَا یَدْعُونَ فِیهَا بِفَاکِهَهٍ کَثِیرَهٍ وَشَرَابٍ” سوره ی ص/۵۱

“فِیهِمَا فَاکِهَهٌ وَنَخْلٌ وَرُمَّانٌ” سوره ی الرحمن/۶۸

درختان عذاب

“وَإِذْ قُلْنَا لَکَ إِنَّ رَبَّکَ أَحَاطَ بِالنَّاسِ وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْنَاکَ إِلَّا فِتْنَهً لِلنَّاسِ وَالشَّجَرَهَ الْمَلْعُونَهَ فِی الْقُرْآنِ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا یَزِیدُهُمْ إِلَّا طُغْیَانًا کَبِیرًا” سوره ی اسرا/۶۰

“ثُمَّ إِنَّکُمْ أَیُّهَا الضَّالُّونَ الْمُکَذِّبُونَ . لَآکِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ . فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ” سوره ی واقعه/۵/-۵۳

“أَذَٰلِکَ خَیْرٌ نُزُلًا أَمْ شَجَرَهُ الزَّقُّومِ . إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَهً لِلظَّالِمِینَ . إِنَّهَا شَجَرَهٌ تَخْرُجُ فِی أَصْلِ الْجَحِیمِ . طَلْعُهَا کَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّیَاطِینِ . فَإِنَّهُمْ لَآکِلُونَ مِنْهَا فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ” سوره ی صافات/۶۲-۶۶

“إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ . طَعَامُ الْأَثِیمِ . کَالْمُهْلِ یَغْلِی فِی الْبُطُونِ . کَغَلْیِ الْحَمِیمِ” سوره ی دخان/۴۳-۴۶