ده ابتکار مسلمانان در مدرنیته کردن جهان

نقش ویژه مسلمانان در توسعه

ده ابتکار مسلمانان در مدرنیته کردن جهان

رئیس بنیاد علوم، فناوری و تمدن کتابی را در رابطه با ۱۰۱ ابتکار و تحولی که مسلمانان جهان ایجاد کرده اند منتشر کرده است و در آن به بررسی ابتکارات و تحولاتی که منشا بسیاری از اختراعات جدید به شمار می روند، پرداخته است

زمانی که به منشا بسیاری از اجزای زندگی مدرن می اندیشیم گزینه هایی به ذهن می آیند که اغلب نادرست هستند. برای مثال زمانی که به منشا یک فنجان قهوه فکر می کنیم معمولا نام ایتالیا در ذهن جرقه می زند.

اما در واقع منشا اصلی ساخت نوشیدنی قهوه یمن بوده است. اولین دانشگاه جهان و مسواک نیز در میان دیگر ابداعات شگفت انگیزی هستند که در شکل دادن به زندگی مدرن امروز نقش مهمی به عهده دارند. منشا این ایده ها و ابداعات بنیادین از دوچرخه تا میزانهای موسیقی، موضوع مورد بررسی کتاب ۱۰۱ اختراع است که به منظور بزرگداشت تاریخ فراموش شده از هزار سال میراث مسلمانان منتشر شده است.

پروفسور سلیم الحسنی رئیس بنیاد علوم، فناوری و تمدن و ویراستار این کتاب می گوید: حفره ای در دانش بشر به وجود آمده است زیرا ما از تاریخ رنسانس به تاریخ یونانیان پریده ایم و بخشی را نادیده گرفته ایم. ۱۰۱ ابتکار اکنون در موزه علوم لندن به صورت نمایشگاهی درآمده است و الحسنی امیدوار است این نمایشگاه بتواند مشارکت فرهنگهای غیر غربی از جمله فرهنگهای اسلامی که زمانی در کشورهایی مانند اسپانیا و پرتغال، جنوب ایتالیا و بخشهایی از چین حکمفرما بوده اند را آشکار سازد.

در میان برترین ابداعاتی که توسط مسلمانان در جهان صورت گرفته و به گونه ای پایه ابداعات جدیدتر و پیشرفته تر را فراهم آورده است الحسنی ۱۰ ابتکار برتر را به این ترتیب انتخاب کرده است:

جراحی: پزشک مشهور "الزهراوی" مرجعی هزار و ۵۰۰ صفحه ای مصوری را از جراحی ارائه کرده که به مدت ۵۰۰ سال به عنوان مرجع در کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می گرفت. یکی از ابداعات مشهور وی کشف امکان استفاده از روده گربه برای بخیه زدن جراحتها بوده است. همچنین اولین جراحی سزارین و ابداع اولین انبرک جراحی نیز به وی منصوب شده است.

قهوه: این نوشیدنی که اکنون به اصلی ترین نوشیدنی در غرب تبدیل شده است برای اولین بار در حدود قرن ۹ در یمن آماده نوشیدن شده است. سپس این نوشیدنی توسط گروهی از دانشجویان به قاهره منتقل شد و در قرن ۱۳ به ترکیه رسید اما تا قرن ۱۶ استفاده از آن در اروپا رواج پیدا نکرد.

ماشین پرواز: "عباس ابن فرناس" اولین فردی به شمار می رود که اولین تلاشهای واقعی را برای ساخت ماشین پرنده در جهان انجام داده است. در قرن ۹ وی دستگاه بالداری را ابداع کرد و طی آزمایش مشهور خود در کوردوبا در اسپانیا با کمک این ماشین برای چند لحظه به پرواز پرداخت و سپس به زمین سقوط کرد که در اثر این سقوط کمر وی شکست. ابداع وی به صورت قطع الهام بخشی برای هنرمند و طراح مشهور ایتالیایی لئوناردو داوینچی بوده است.

دانشگاه: در سال ۸۵۹ پرنسسی جوان به نام فاطیما الفرهی اولین دانشگاه اهدا کننده مدرک را در موروکو بنیانگذاری کرد. خواهر وی میریام مسجدی را در جوار این دانشگاه بنا کرد که در کنار یکدیگر مجتمع "الکاراوین" را شکل دادند که این مجتمع با گذشت هزار و ۲۰۰ سال همچنان پابرجا است.

جبر: کلمه جبر از نام رساله مشهور خوارزمی ریاضیدان پارسی قرن ۹ به نام کتاب جبر و مقابله برگرفته شده است. در این کتاب که بر اساس سیستمهای هندو و یونانی نگاشته شده است ترتیب جبری جدید سیستمهای اعداد گویا، گنگ و مقیاسهای هندسی یکپارچه شده است. خوارزمی همچنین اولین ریاضیدانی است که ایده استفاده از توان را مطرح کرد.

نور: به گفته الحسنی بسیاری از پیشرفتهای به دست آمده در مطالعات مرتبط با نور از جهان اسلام سرچشمه می گیرد. ابن هیثم دانشمند سرشناس ایرانی یکی از دانشمندانی است که ثابت کرد چشم انسان اجسام را به واسطه بازتاب نور بر روی سطح آنها مشاهده می کند و با این کشف خود نظریه های اقلیدس و بطلمیوس مبنی بر اینکه نور از چشم انسان تابش داده می شود را رد کرد. این دانشمند بزرگ همچنین کاشف اولیه پدیده اتاق تاریک عکاسی به شمار می رود.

موسیقی: موسیقیدانان مسلمان تاثیر غیر قابل انکاری بر روی اروپا داشته اند. در زمان فرمانروایی شارلمانی یا کارل بزرگ وی تلاش بسیاری برای رقابت با موسیقی ایران و کورودوبا در اسپانیا داشته است. از جمله سازهایی که از خاورمیانه به اروپا راه یافته اند می توان به عود و رهاب که در واقع از اجداد ویولون به شمار می رود اشاره کرد.

مسواک: الحسنی عامل اصلی رواج مسواک و استفاده از اولین مسواک را پیامبر مسلمانان حضرت محمد (ص) می نامد. در آن زمان با استفاده از شاخه ای از درختی به نام مسواک (Meswak) ایشان دندانهای خود را تمیز می کرده اند. موادی مشابه آنچه در شاخه درخت مسواک موجود بوده است اکنون در ساختار خمیردندانها استفاده می شود.

میل لنگ: تکنولوژی استفاده از این ابزار برای اولین بار توسط الجزری در قرن ۱۲ ابداع شد که به تدریج در سرتاسر جهان گسترش یافت و در ابداعاتی مانند دوچرخه و موتورهای احتراقی داخلی مورد استفاده قرار گرفت.

بیمارستان: بیمارستانهایی که اکنون می شناسیم در واقع از قرن ۹ و از کشور مصر سرچشمه می گیرند. اولین مرکز پزشکی در جهان بیمارستان احمد ابن تولون بوده که در سال ۸۷۲ در قاهره تاسیس شده است. این بیمارستان بر اساس سنت مسلمانان که از بیماران نیازمند حمایت می کند به افراد نیازمند به صورت رایگان کمکهای بهداشتی و پزشکی عرضه می کرده است.

منبع : ابنا