منطق مؤمنان
منطق مؤمنان
نویسنده: امام حسن البناء /مترجم: یاسین عبدی
( قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَا إِلاَّ إِحْدَى الْحُسْنَیَیْنِ وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِکُمْ أَن یُصِیبَکُمُ اللّهُ بِعَذَابٍ مِّنْ عِندِهِ أَوْ بِأَیْدِینَا فَتَرَبَّصُواْ إِنَّا مَعَکُم مُّتَرَبِّصُونَ ) التوبه: ۵۲
« بگو : آیا درباره ما جز یکی از دو نیکی انتظار دارید : ( یا پیروزی و غنیمت در دنیا ، و یا شهادت و بهشت در آخرت ) . ولی ما درباره شما چشم به راه هستیم که یا خداوند ( در این جهان یا آن جهان ) به عذابی از سوی خود گرفتارتان سازد و یا ( در این جهان ) با دست ما ( مذلّت و خواری نصیبتان سازد ) . پس شما چشم به راه ( فرمان و خواست ) خدا باشید و ما هم با شما در انتظاریم . »
حقیقت ایمان این است که حق را بیابیم و به آن ایمان بیاوریم و بدان پای بند باشیم و در راه آن تلاش و پیکار کنیم:
( إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أُوْلَئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ ) الحجرات: ۱۵
« مؤمنان ( واقعی ) تنها کسانیند که به خدا و پیغمبرش ایمان آورده‌اند ، سپس هرگز شکّ و تردیدی به خود راه نداده‌اند ، و با مال و جان خویش در راه خدا به تلاش ایستاده‌اند و به جهاد برخاسته‌اند . آنان ( بلی آنان ، در ایمان خود ) درست و راستگویند . »
از جمله حقوق ایمان، عزت و سربلند کردن آن است و این سربلندی نیز یکی از لازمه های اهل ایمان است که دیگران به این وصف مؤمنان را می شناسند:
(وَلِلَّهِ الْعِزَّهُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَلَکِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَا یَعْلَمُونَ ) منافقون: ۸
«عزّت و قدرت از آن خدا و فرستاده او و مؤمنان است ، ولیکن منافقان ( این را درک نمی‌کنند و ) نمی‌دانند.»
اگر ایمان راستین و به دور از هر گونه خرافات باشد خداوند مهربان مهرورز آن را تأیید کرده و وعده ی یاری رسانی به مؤمنان را داده است:
(وَکَانَ حَقّاً عَلَیْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِینَ ) الروم: ۴۷
«( و مؤمنان را یاری کرده‌ایم ) و همواره یاری مؤمنان بر ما واجب بوده است.»
همه ی حقوق و تکلیف مؤمنان مقرر شده و جز آن چه بر وی مقرر شده چیزی بر عهده ی او نیست و در پی دست یابی به یکی از دو نیکی است یا سعادت و خوشبختی در این جهان یا پاداش اخروی، و کردار و پاداش کردار او تا ابد از بین نخواهد رفت:
( مَا کَانَ لِأَهْلِ الْمَدِینَهِ وَمَنْ حَوْلَهُم مِّنَ الأَعْرَابِ أَن یَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ اللّهِ وَلاَ یَرْغَبُواْ بِأَنفُسِهِمْ عَن نَّفْسِهِ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ لاَ یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَلاَ نَصَبٌ وَلاَ مَخْمَصَهٌ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ یَطَؤُونَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَلاَ یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّیْلاً إِلاَّ کُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللّهَ لاَ یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ وَلاَ یُنفِقُونَ نَفَقَهً صَغِیرَهً وَلاَ کَبِیرَهً وَلاَ یَقْطَعُونَ وَادِیاً إِلاَّ کُتِبَ لَهُمْ لِیَجْزِیَهُمُ اللّهُ أَحْسَنَ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ ) التوبه: ۱۲۰- ۱۲۱
« درست نیست که اهل مدینه و بادیه‌نشینان دوروبر آنان ، از پیغمبر خدا جا بمانند ( و در رکاب او به جهاد نروند ، و در راه همان چیزی جان نبازند که او در راه آن جان می‌بازد ) و جان خود را از جان پیغمبر دوست‌تر داشته باشند . چرا که هیچ تشنگی و خستگی و گرسنگی در راه خدا به آنان نمی‌رسد ، و گامی به جلو برنمی‌دارند که موجب خشم کافران شود ، و به دشمنان دستبردی نمی‌زنند ( و ضرب و قتل و جرحی نمی‌چشانند و اسیر و غنیمتی نمی‌گیرند ) مگر این که به واسطه آن ، کار نیکوئی برای آنان نوشته می‌شود ( و پاداش نیکوئی بدانان داده می‌شود ) . بیگمان خداوند پاداش نیکوکاران را ( بی‌مزد نمی‌گذارد و آن را ) هدر نمی‌دهد . ( همچنین مجاهدان راه‌حق ) هیچ خرجی خواه کم خواه زیاد نمی‌کنند ، و هیچ سرزمینی را ( در رفت و برگشت از جهاد ) نمی‌سپرند ، مگر این که ( پاداش آن ) برایشان نوشته می‌شود ، تا ( از این راه ) خداوند پاداشی نیکوتر از کاری که می‌کنند بدیشان دهد . »
بر اساس جهان بینی و ایدئولوژی انسان مؤمن همه چیزها بر مبنای قدر و قضای الهی و بر طبق ساختار نظام مند در جریان می باشد و هر چیز دارای اجل و رزق و روزی مشخص است و هیچ گونه تلاش و کوششی توان افزایش و یا کاهش آن را ندارد:
( ثُمَّ أَنزَلَ عَلَیْکُم مِّن بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَهً نُّعَاساً یَغْشَى طَآئِفَهً مِّنکُمْ وَطَآئِفَهٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنفُسُهُمْ یَظُنُّونَ بِاللّهِ غَیْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِیَّهِ یَقُولُونَ هَل لَّنَا مِنَ الأَمْرِ مِن شَیْءٍ قُلْ إِنَّ الأَمْرَ کُلَّهُ لِلَّهِ یُخْفُونَ فِی أَنفُسِهِم مَّا لاَ یُبْدُونَ لَکَ یَقُولُونَ لَوْ کَانَ لَنَا مِنَ الأَمْرِ شَیْءٌ مَّا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُل لَّوْ کُنتُمْ فِی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِیَبْتَلِیَ اللّهُ مَا فِی صُدُورِکُمْ وَلِیُمَحَّصَ مَا فِی قُلُوبِکُمْ وَاللّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ) آل عمران: ۱۵۴
« سپس به دنبال این غم و اندوه ، آرامشی به گونه خواب سبکی بر شما چیره کرد که گروهی از ( مؤمنان راستین ) شما را فرا گرفت ، و گروه دیگری تنها در بند خود بودند و درباره خدا پندارهای نادرستی چون پندارهای زمان جاهلیّت داشتند ( و بر سبیل انکار ) می‌گفتند : آیا چیزی از کار ( پیروزی و نصرتی که پیغمبر به ما وعده داده بود ) نصیب ما می‌شود ؟ بگو : همه کارها ( اعم از پیروزی و شکست ) در دست خدا است . ( آنان در حین گفتن این سخن ) در دل خود چیزهائی را پنهان می‌دارند که برای تو آشکار نمی‌سازند . ( به خود ) می‌گویند : اگر کار به دست ما بود ( و یا : اگر برابر وعده محمّد ، سهمی از پیروزی داشتیم ، ) در اینجا کشته نمی‌شدیم . بگو : اگر ( برای جنگ بیرون نمی‌آمدید و ) در خانه‌های خود هم بودید ، آنان که کشته‌شدن در سرنوشتشان بود ، به قتلگاه خود می‌آمدند و ( در مسلخ مرگ کشته می‌شدند . آنچه خدا خواست – بنا به مصلحتی که خود می‌دانست – در جنگ احد شد ) تا خداوند آنچه را که در سینه‌ها دارید بیازماید و تا آنچه را که در دلها دارید خالص و سره گرداند ، و خداوند بدانچه در سینه‌ها ( از اسرار و رازها ) است آگاه است . »
این مقدمات درست و صحیح دستاوردها و پیامدهای درست و صحیحی را در پی خواهد داشت و نیز می نمایاند که تنها راه ادای حقوق و پاسداشت کرامت و آبرو و عزت تلاش و مبارزه در راه آن است و آگاه باشید که در هر حال عافیت و عاقبت به خیری در گرو سعادت و خوشبختی در این جهان و یا شهادت و بازگشت به سوی خدای مهربان است که گذشتگان وارسته ی ما این حقیقت را نیک دریافته اند در دنیا با سعادت پیروز شده و در دیگر سرا نیز ثواب شهادت در راه خدا نوشته شده است:
( وَکَأَیِّن مِّن نَّبِیٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَکَانُواْ وَاللّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ وَمَا کَانَ قَوْلَهُمْ إِلاَّ أَن قَالُواْ ربَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِی أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ فَآتَاهُمُ اللّهُ ثَوَابَ الدُّنْیَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الآخِرَهِ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ ) آل عمران: ۱۴۶- ۱۴۸
« و چه بسیار پیغمبرانی که مردان خدای فراوانی به همراه آنان کارزار می‌کرده‌اند و به سبب چیزی که در راه خدا بدانان می‌رسیده است ( از قبیل : کشته‌شدن برخی از یاران و مجروح‌شدن خود و دوستان ) سست و ضعیف نمی‌شده‌اند و زبونی نشان نمی‌داده‌اند ( و بلکه شکیبائی می‌کرده‌اند ) و خداوند شکیبایان را دوست می‌دارد . و ( این عمل ایشان به هنگام سختی بود ، و در این وقت ) گفتارشان جز این نبود که می‌گفتند : پروردگارا ! گناهانمان را ببخشای و از زیاده‌رویها و تندرویهایمان صرف نظر فرمای و گامهایمان را ثابت و استوار بدار و ما را بر گروه کافران پیروز بگردان . پس خداوند پاداش این جهان را ( با پیروز کردنشان بر دشمنان ، و فراچنگ آوردن غنیمت و کرامت و عزّت ) بدیشان داد ، و پاداش نیکوی آخرت را ( برای آنان تضمین کرد ) و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد . »
اما متأسفانه امروزه ما از این منطق سلیم و روش استوار و راه راست غفلت کرده ایم و برآنیم که با روش های سیاسی و ابزارهای دیپلماسی و برقراری روابط با تجاوزگران و غاصبان بر حقوقمان هستیم و می کوشیم هر طور که شده رضایت و خوشنودی آن ها را جلب کرده و در این راه خود را به گونه های مختلفی خوار و ذلیل کنیم تا شاید به حقوقمان برسیم در حالی که آن ها چیزی جز فساد و تباهی و نابودی ما را خواستار نیستند و ارمغان آنها برای ما تنها شر و فساد و تباهی است:
( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ بِطَانَهً مِّن دُونِکُمْ لاَ یَأْلُونَکُمْ خَبَالاً وَدُّواْ مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاء مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الآیَاتِ إِن کُنتُمْ تَعْقِلُونَ ) آل عمران: ۱۱۸
« ای کسانی که ایمان آورده‌اید ! از غیر خود محرم اسرار برنگزینید ، آنان از هرگونه شر و فسادی در حق شما کوتاهی نمی‌کنند . آنان آرزوی رنج و زحمت شما را ( در دل ) دارند ( و پیوسته در انتظار آنند . نشانه‌های ) دشمنانگیاز دهان آنان آشکار است ، و آنچه در دل دارند بزرگتر است ( از بدسگالیهائی که ظاهر می‌سازند ) . ما نشانه‌هائی را ( که بتوان با آنها دشمن را از دوست باز شناخت ) برای شما بیان کردیم اگر اهل عقل و درایت هستید . »
آری ما با لا ابالی گری و سبک و ناچیز شمردن جایگاه و حقوق و شخصیت خود و نادیده انگاشتن توانایی ها و استعدادها و امکانات خود از نعمت هایی که خداوند مهربان به فضل خود به ما به عنوان امت برگزیده برای جهانیان داده بود، قدر و منزلت خود را ندانستیم و کورکورانه در پی آن ها رفته و می رویم و در خصوصی ترین امور خود نیز از آن ها مشورت و راهنمایی می گیریم و آن ها را در آن دخالت می دهیم . در حالی که خداوند مهربان می فرماید:
( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوَاْ إِن تُطِیعُواْ الَّذِینَ کَفَرُواْ یَرُدُّوکُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ فَتَنقَلِبُواْ خَاسِرِینَ بَلِ اللّهُ مَوْلاَکُمْ وَهُوَ خَیْرُ النَّاصِرِینَ ) آل عمران: ۱۴۹- ۱۵۰
« ای کسانی که ایمان آورده‌اید ! اگر از کافران ، فرمانبرداری کنید ، شما را به کفر برمی‌گردانند و زیان دیده ( از سوی دین و ایمان به سوی کفر و حرمان ) برمی‌گردید . ( کافران یاور شما نیستند ) بلکه خدا یاور شما است و او بهترینِ یاوران ( و بزرگترینِ مددکاران ) است . »
این رهپویی چیزی جز درماندگی و شرمندگی برای ما در پی نداشته است و اکنون چاره ای نیست جز این که به منطق مؤمنان برگردیم و همان گونه که مؤمنان راستین در پی دستیابی به حقوق خود بودند ما نیز راه آنان را رهپویی می نماییم و هم چنان که آنان در راه حق و حقیقت و حقوق خود تلاش و مبارزه کردند ما نیز تلاش و مبارزه می کنیم و ایمان داریم که فرجام کار به سود مؤمنان و اهل تقوی خواهد بود:
( الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِیمَاناً وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ فَانقَلَبُواْ بِنِعْمَهٍ مِّنَ اللّهِ وَفَضْلٍ لَّمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُواْ رِضْوَانَ اللّهِ وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِیمٍ إِنَّمَا ذَلِکُمُ الشَّیْطَانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیَاءهُ فَلاَ تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ ) آل عمران: ۱۷۳- ۱۷۵
« آن کسانی که مردمان بدیشان گفتند : مردمان ( قریش برای تاختن بر شما دست به دست هم داده‌اند و ) بر ضدّ شما گرد یکدیگر فراهم آمده‌اند ، پس از ایشان بترسید ؛ ولی ( چنین تهدید و بیمی به هراسشان نیانداخت ؛ بلکه برعکس ) بر ایمان ایشان افزود و گفتند : خدا ما را بس و او بهترین حامی و سرپرست است . سپس آنان ( برای جهاد بیرون رفتند ، ولیکن دشمنانشان را خوف و هراس برداشت و از رویاروئی با چنین مؤمنانی خودداری ورزیدند ، و مسلمانان ) با نعمت بزرگ ( شهامت و عافیت و استقامت و بردن ثواب جهاد ) و فضل و مرحمت سترگ خداوند ( که با رعب و وحشت انداختن به دل دشمنان ، نصیب مسلمانان کرد و ایشان را از دست کشتار و آزار کافران رستگار کرد ، به مدینه ) برگشتند ، و حال آن که هیچ گونه آسیبی بدیشان نرسید ، و رضایت خدا را خواستند ( و در پی خرسندی پروردگار بودند و شایستگی بزرگواری او را پیدا کردند ) و خداوند دارای فضل و کرم سترگی است . این تنها اهریمن است که شما را از دوستان خود ( با پخش شایعات و سخنان بی‌اساس ) می‌ترساند ، پس ( از آنجا که شما به خدا ایمان دارید ، بیباک و دلیر باشید و ) از آنان مترسید و از من بترسید اگر مؤمنان ( راستین ) هستید . »
و الله اکبر و لله الحمد
——————————————————————–
منبع: گفتارهایی در اخلاق و تربیت /نگارش امام حسن البناء / تحقیق و گردآوری: عصام تلیمه /مترجم: یاسین عبدی / انتشارات: حافظ ابرو ۱۳۹۱