تربیت فرزندانتربیت، اخلاق و تزکیهمطالب جدید

وسایل عملی تربیت فرزندان بر مبنای صفات دهگانه ی امام بناء

وسایل عملی تربیت فرزندان بر مبنای صفات دهگانه ی امام بناء

نوشته: خالد ابراهیم / ترجمه: عبدالخالق احسان

الله متعال نعمت فرزند را برای والدین ارزانی نموده است که قدر این نعمت را کسی خوب می داند که از آن محروم شده باشد و تربیت نیکوی فرزندان را امانتی بر عهده والدین گذاشته است. الله متعال می فرماید: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَهُ عَلَیْهَا مَلائِکَهٌ غِلاظٌ شِدَادٌ لا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ. تحریم/۶) ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتش دوزخی بر کنار دارید که افروزینه آن انسانها و سنگها است. فرشتگانی بر آن گمارده شده اند که خشن و سختگیر، و زورمند و توانا هستند. از خدا در آنچه بدیشان دستور داده است نافرمانی نمی کنند، و همان چیزی را انجام می دهند که بدان مأمور شده اند. رسول الله صلى الله علیه وسلم می فرمایند: (کلکم راعٍ وکلکم مسئول عن رعیته. الإمام راعٍ ومسئول عن رعیته، والرجل راعٍ فی أهله وهو مسئول عن رعیته، والمرأه راعیه فی بیت زوجها ومسئوله عن رعیتها، والخادم راعٍ فی مال سیده ومسئول عن رعیته) صحیح البخاری. همهء شما شبانید، و همهء شما مسئول رعیت خویشید. امام شبان است و مسئول رعیت خویش است و مرد در خانواده اش شبان است و مسئول است از رعیتش، و زن در خانهء شوهرش شبان است و مسئول است از رعیتش، و خادم در مال آقایش شبان است و مسئول است از رعیتش، و همهء شما شبانید و مسئول رعیت خویشید.

چگونه فرزندان خویش را تربیت کنیم؟ پدرانی که به تربیت فرزندان شان اهتمام دارند و معلمانی که در کارشان اخلاص دارند، این گونه سوال های را مطرح می کنند که در جواب می توان دو طریقه شناخت چگونگی تربیت فرزندان را خدمت شان تقدیم کرد:

اول: خواندن کتاب های که در فن تربیت اولاد نوشته شده است، مثل کتاب های ذیل:

  • هنر تربیت فرزندان در اسلام – محمد سعید مرسی
  • فرزندان ما – پلانی عملی تربیه نیکو – د. عبدالله عبدالمعطی
  • چگونه طفل مبتکر تربیه کنیم؟- د. عبد الله عبد المعطی
  • شیوه پیامبر صلی الله علیه وسلم در تربیه اطفال – محمد نور بن عبد الحفیظ سوید
  • چگونه فرزندان خویش را تربیت کنیم؟ – د. عبد الله ناصح علوان
  • سلسله: ویژگی های روحی طفل – د. حاتم آدم
  • کودک خوشبخت – أدهم عبد الرحمن
  • سلسله: رهنمایی های در تربیت فرزندان

دوم: شرکت در دوره ها و سمینار های تربیت اولاد مثل:

  • ویژگی های روحی کودک
  • خصوصیات مراحل سنی کودک
  • نهادینه ساختن ارزشها
  • تشویق و تنبیه

به همه حال، بر پدران و معلمان لازم است که به تربیه عملی و فراگیر اولاد شان اهتمام جدی نمایند؛ آسانترین راه آن تربیت اولاد بر مبنای صفات ده گانه فرد مسلمان می باشدکه عبارت اند از: قوت جسمی، خلق متین، فکر فرهنگی، توانایی بر کسب و کار، عقیده سالم، عبادت صحیح، تلاش برای کنترول هوای نفسانی، حرص و آز بر وقت، نظم و انضباط در تمام امور و نفع رساندن به دیگران.

اینک وسایل عملی تربیت اولاد را از خلال این صفات ده گانه خدمت بیان می کنم:

اول: جسم قوی، راهکارهای برای تقویت جسمی کودکان:

  • خواب و بیداری سر وقت و عدم شب نشینی
  • وضوء به پنج وقت نماز و حمام کردن روزانه به خاطر نظافت و خوشبویی
  • استفاده از مسواک و برس و خمیر دندان برای نظافت دندانها روز سه بار
  • شستن دست ها پیش از غذا و بعد از غذا
  • تناول غذا های صحی مثل: سبزیجات، میوه ها، محصولات لبنی و ماهی
  • دوری از غذا های مضر مثل: خوردن غذا به نوبت های زیاد و غذا های بسته بندی شده و غذا های صنعتی و غذای دارای چربی و شیرینی زیاد.
  • عدم استفاده از غذا های سر چوک ها و غذا های که در معرض مگس ها و آلودگی ها قرار دارند.
  • رعایت دساتیر صحی مربوط به جسم و بر نداشتن اشیاء سنگین.
  • دوری از بازی های کمپیوتری و تماشای زیاد تلویزیون که باید تماشای تلویزیون را کم سازیم تا بر چشم و ذهن کودک ما تأثیر منفی نگذارد.
  • چک صحی دوره ی برای اطمینان از صحت کامل طفل به خصوص چشم و دندان.
  • تمرین فعالیت های ورزشی به صورت منظم و روزانه مثل: (قدم زدن، دوش، بازی های نیرومندی اندام، بازی های دفاع از خویشتن، آب بازی و… ) این ورزش ها را می توان از خلال اشتراک در باشگاه ها و مراکز تمرین جوانان آموزش دید.
  • ترتیب و تنظیم مسابقات ورزشی در لابلای بازی ها گوناگون به صورت نوبتی و تیمی.

دوم:  اخلاق متین و استوار:

نهادینه ساختن اخلاقیات اساسی، مثل: صداقت، امانت، حیاء، ایثار، بردباری، شکیبایی، مشوره، بخشندگی، عفت، عدالت، مهربانی، وفاء به وعده، احترام بزرگان، شفقت بر کودکان، احترام معلم، نیکی به والدین، برادری، همکاری، مثبتگرایی، گذشت، انتخاب دوست خوب و…

غرس این همه اخلاقیات از خلال استفاده از وسایل عملی زیر ممکن است:

  • ارایه الگوی عملی از طریق والدین و معلمان
  • تماشای فیلم های سالم اخلاقی
  • تمثیل نمایشنامه های اخلاقی توسط اطفال
  • خوانش حکایاتی از اخلاقیات حسنه و نیکو
  • رسامی و رنگ آمیزی تصاویری که نموداری از اخلاق باشند.
  • مسابقات فرهنگی و عملی پیرامون اخلاق
  • بوسیدن دستان پدر و مادر
  • تقدیم هدایای برای معلمان
  • پاداش دادن کسانی که اخلاق متمایز و برازنده دارند.

سوم: فکر فرهنگی و اندیشمندی، راهکارهای عملی اندیشمندی فرزندان:

  • مطالعه رساله یا داستان روزانه، کتاب هفتگی و یا ماهانه.
  • مطالعه روزنامه ها، مجله ها و سایت های انترنتی مورد اعتماد
  • مسابقات کتابخوانی و خلاصه نویسی
  • مسابقات داستان نویسی، نمایشنامه نویسی و شعر
  • مسابقات فرهنگی و اطلاعات عمومی
  • مسابقات بحث های علمی در مورد: شخصیت ها، ابتکارات و…
  • شرکت در کمیته های فرهنگی مکتب، مثل: نویسندگی، برنامه های رادیوی، کتابخانه، سخنرانی و…
  • اشتراک به جلسات علمی، ادبی و فرهنگی
  • تماشای رسانه های خبری، برنامه های مفید و فیلم های مستند.
  • مشارکت به درسها، کنفرانس ها، کارگاه ها و بحث های تحقیقی و علمی
  • اشتراک به دروه های رشد شخصیتی، کمپیوتر، انترنت، زبان و دیگر تخصص ها
  • مشارکت به مناظره ها و پارلمان جوانان
  • حفظ حکمت ها، مثال ها، اشعار و سرودهای اسلامی و ملی

 

چهارم: توانایی کسب و کار، اینک راهکارهای عملی رشد توانمندی در کسب و کار:

  • دوره های آموزش حرفه های دستی، مثل: سنک کاری ساختمانی ، نجاری، فلزکاری، برقی، ایروگامی و …
  • آموزش استفاده درست از کمپیوتر و انترنت و مبایل و…
  • دوره های صنعتی: فرآوردهای لبنی، آب میوه سازی، ریسندگی و…
  • دوره های آموزشی ویژه دختران: آشپزی، خیاطی، کاردستی های هنری و…
  • رهبری و مدیریت پروژه های خورد
  • بازدید از کارگاه ها، شهرک های صنعتی، کشاورزی ها، شرکت ها و…
  • تشکیل جمعیت های مردان کوچک
  • تشکیل نهاد های مالی کوچکی که اطفال آنها را مدیریت کنند.
  • برنامه فروش: کتاب، قرطاسیه، اغذیه، حلوی و…
  • اشتراک اطفال در آماده و تنظیم کردن نمایشگاه های خیریه و فروش در آنها
  • تخصیص صندوق ذخیره پول و خریداری نیازمندی ها
  • مطالعه زندگی نامه شخصیت های موفق در اقتصاد
  • نوشتن نام فرزند، همراه شغلی که به آن علاقه دارد مثل: دکتور، انجینیر، داشمند و…

پنجم – عقیده سالم: اموری که عقیده سالم را استحکام می بخشد:

  • آموزش و حفظ حدیث جبرئیل که امور دین را به ما آموزش می دهد.
  • آموزش و حفظ اسماء الحسنی
  • مطالعه رساله ی در خصوص یکتاپرستی و داستان های واقعی.
  • تماشای فیلم: سفر جاویدان، نمایشنامه فرزند مؤمن.
  • تماشای فیلم های مستند: دنیای نباتات، جهان حیوانات، دریاها و…
  • رحله های تفکر و اندیشه به آسمان، زمین، دریاها، نباتات، حیوانات و …
  • مدارسه و مناقشه: هدف آفرینش انسان، ادیان آسمانی و ادیان زمینی، الحاد و پیامدهای شوم آن و…
  • خواندن اوراد: استغفار، ذکر، دعا و درود بر پیامبر صلی الله علیه وسلم.
  • پیگیری جدول محاسبه روزانه پیش از خواب

ششم – عبادت صحیح: راه های عملی بندگی درست و صحیح:

  • آموزش و حفظ حدیث ارکان اسلام
  • آموزش تئوری و عملی پاکی، وضوء، تیمم و غسل.
  • آموزش اذان و اقامت
  • آموزش تئوری و عملی نماز
  • آموزش نماز هر دو عید، جمعه، استخاره، نماز مسافر، جنازه و …
  • آموزش و حفظ اوراد بعد از نماز
  • سنت ها و دعاهای نماز
  • تخصیص صندوقی برای جمع آوری صدقات
  • مشارکت اطفال برای آماده کردن و توزیع خدمات رمضانی
  • عملی کردن تدریجی روزه رمضان، روزه نفلی و اشتراک در افطار جمعی.
  • استقبال مناسب از رمضان و عید.
  • روزه روز عاشورا و تلبیه در دهه ذی الحجه
  • آموزش عملی حج از طریق نمونه کعبه و…
  • اشتراک به دوره های تلاوت و حفظ قرآن کریم و تلاوت روزانه قرآن کریم.
  • آموزش و التزام به آداب اسلامی مثل: سلام، اجازه خواستن، ملاقات، زیارت، مهمانی، خوردن، نوشیدن، خواب، بیداری، خواب دیدن، قضای حاجت، لباس، آرایش، سخن گفتن، شرکت در مجالس، راه تا مسجد، دعا، شوری، عیادت مریض، عطسه، خمیازه، همسایه داری، خانه داری، بازار رفتن، سفر و …

هفتم: تلاش برای کنترول هوای نفسانی؛ راههای عملی آن:

  • استماع درس های در مورد زهد و رقایق و مبارزه با خواهشات نفسانی.
  • پیگیری و ارزیابی فعالیت های شبانه روزی
  • روزه نفلی: دوشنبه، پنجشنبه، ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ هر ماه.
  • برخی مواقع تناول غذای ساده
  • دیدار از سالمندان و یتیمان و همکاری شان.

هشتم: حرص و آز بر استفاده بهینه از وقت، راهکار های عملی استفاده از وقت:

  • پلان روزانه، هفتگی و ماهانه فعالیت هایش
  • ادای نماز های پنجگانه به وقتش و به جماعت
  • اشتراک به سمینار مدیریت زمان
  • بحث و تحقیق در مورد ارزش و اهمیت وقت
  • بازی ها و مسابقه های مرتبط به زمان
  • مکلف کردن طفل به انجام فعالیت های معین در زمان مشخص شده.
  • راه اندازی سیر های علمی منظم و توقیت شده.

نهم: نظم و انضباط در تمام امور:

  • ساختن پلان استراتیژی که در آن اهداف مشخص بوده و مراحل تحقق اهداف نیز تعیین گردد.
  • تعیین گامهای عملی شدن فعالیت های مطلوب
  • کتابچه یادداشت که فعالیت های روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه در آن درج گردد.
  • جدول محاسبه روزانه
  • خواب و بیداری از خواب به وقت های معین.
  • ترتیب و تنظیم کتابها، لباسها، کفش ها، تخت خواب و دیگر لوازم اتاق.
  • رعایت آداب اجازه خواستن و آداب گفتگو
  • مشارکت در طرح قوانین خانه و پایبندی به آن.
  • اداره دیدار از دوستان و خویشاوندان
  • اشتراک در ساختن برنامه های سیر های علمی و مدیریت آنها
  • مشارکت در برنامه ریزی کنفرانس ها

دهم: نفع رسانی به دیگران:

  • ثبت منظم خویشاوندان، همسایگان، دوستان، همصنفیان و دیدار از آنان، جویا شدن از احوال شان و تبریک گفتن موفقیت های شان و مساعدت شان.
  • تخصیص کتابچه یادداشتی برای ثبت کار های نیکو
  • همکاری کردن با بزرگسالان، نیازمندان، فقیران و مساکین.
  • همکاری با هم صنفی ها در آموزش مضامین درسی
  • آموزش مهارت های که به آنها تبحر دارد، به دوستان
  • کمک به کار های خانه
  • مشارکت در آموزش خوردسالان: وضوء، نماز، آداب اسلامی و….
  • مشارکت فعال و مفید در استفاده از وسایل ارتباط جمعی
  • مشارکت در کارهای خیریه: نظافت و نهال شانی، افطاری در رمضان و …
  • مشارکت در جریده دیواری و نشر اخبار و چیزهای مفید در محل زندگی
  • مشارکت در فعالیت ها و کارهای رسانه ی با انجام اعمال متمایز و مفید برای دیگران
  • اهتمام به قضایای جهان عرب و اسلام از طریق حضور در درسها، کنفرانس ها و نشر اخبار.
  • فراخوانی صنفی ها، همسایگان، و دیگر دوستان برای ادای نماز، مشارکت در فعالیت های خیریه و…
  • دعا برای والدین، خویشاوندان، مسلمانان، ضعیفان و…

در پایان رعایت نکات ذیل ضرور است:

  1. ترکیز به مجموعه گزینش شده ازین صفات دهگانه در خلال فعالیت های متعدد.
  2. کشف استعداد های اطفال، رشد، توظیف و استفاده از آنها
  3. صادق و روراست بودن با اطفال و نصیحت و رهنمایی شان به شیوه پسندیده و شنیدن مشکلات آنها و همکاری با آنان.
  4. اشیاء مضر را از اطفال دور ساختن و حمایت شان در مقابل مفسدان و ستم پیشگان.

به خاطر این که عملیه تربیت سال های طولانی را در بر می گیرد؛ والدین و معلمان را به مراجعه منظم و دوره ای این مقاله نصیحت می کنم تا بتوانیم این گام های عملی را در زندگی اطفال خویش به نمایش بگذاریم.  الله متعال در زندگی شما و متربیان تان برکت دهد و اعمال شایسته من و شما را قبول نماید.

از دعای خیر تان فراموش مان نکنید.

‫۲ دیدگاه ها

  1. سلام علیکم
    دوست عزیز قبلا هم خدمت شما عرض کردم
    این مهم نه در توان ما و نه در حیطه کاری ماست
    از جاهای دیگر پیگیری کنید
    در این مورد کاری از دست ما ساخته نیست
    موفق باشید

  2. سلام دوستان عزیز ، امیدوارم حالتون خوب باشد ، میخوام یه یادآوری کنم که آیا در مورد تشکیل حداقل یک شبکه ی تلویزیونی اهل سنت مخصوص کودکان و نوجوانان به زبان فارسی از طریق خیرین واقعی در کشورهای اهل سنت آیا پیگیرهایی تا به الان انجام داده اید دوستان عزیز ، امیدوارم پیگیری کنید . جزاکم الله خیراً

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پاسخ دادن معادله امنیتی الزامی است . *

دکمه بازگشت به بالا