آسیای مرکزی و بازگشت به هویت اسلامی
آسیای مرکزی و بازگشت به هویت اسلامی
احمد سفاری- گمبرون
روحیه اسلام خواهی در بین مردم آسیای مرکزی بشدت قوی می باشد در همان حال میل به سرکوب و فشار و ایجاد اختناق از جانب دولتهای منطقه نیز رو به افزایش است.
فشارهای حکومتی در بین دولتهای منطقه متفاوت می باشد به طور مثال در کشور ازبکستان دولت با مشت اهنین با مخالفانش برخورد می کند ولی در سابر کشورها نوع برخوردها کمی متفاوت می باشد.
یکی از مشکلات منطقه ضعف ارتباطی ابن مناطق با جهان و مناطق جغرافیایی دیگر است که خود میراث چند دهه سیاست دیوار آهنین شوروی سابق می باشد.
تعداد محققین علاقمند به امور اسلامی در آسیای مرکزی بسیار کمتر است از سایر مناطق جهان اسلام می باشد . با وجود این بسیاری از مردم این مناطق با بزرگان و اندیشمندان جهان اسلام آشنایی کامل دارند و به آنها احترام می گذارند .
ترس دولت ها از مذهب در این کشورها بسیار بالا است در بیشتر موارد این دولتها بدور از نظارت سازمانهای حقوق بشر و خبرگزاری ها بین المللی به ربودن و آزار و اذیت و شکنجه علما و فعالان اسلامی می پردازند.
ازبکستان
ترس فوبیایی حکومت ازبکستان تنها از جریانهای اسلامی نیست بلکه بیشتر بیشتر از ظاهر اسلامی جامعه است . در ابتدای فروپاشی شوروی و استقلال ازبکستان حکومت سعی نمود با نزدیکی به محمد صادق محمد یوسف مفتی اعظم در زمان اتحاد شوروی یک نوع مشروعیت در بین توده مردم برای خود کسب کند ولی به مرور از ترس گرایش جامعه به اسلام و شخصیت های اسلامی به این نوع ارتباطات خاتمه داد و در مقطعی کوتاه دیگر این نوع ارتباطات را با فرق صوفیه منطقه ادامه داد.
کشور ازبکستان به شدت از لحاظ اقتصادی ضعیف می باشد و فقر و نابسامانی اقتصادی به شدت در بین مردم شایع است بطوری که بسیلری از خانواده ها مجبور می شوند بچه های خود را به فروش برسانند و یا برای کار به کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس بفرستند.
با وجود این مشکلات و نابسامانی ها گرایشهای دینی در این کشور بالاست و ازبکستان پایگاه اصلی حزب التحریر در آسیای مرکزی می باشد . طبق آمارهای منتشر شده سه سال پس از فروپاشی شوروی ۴۰ هزار نفر حافظ قرآن در این کشور تربیت شده است و رجوع زنان و دوشیزه گان ازبک به حجاب علیرغم فشارها و بازداشتها به شدت رو به افزابش است.
قیزقیزستان
در قیرقیزستان فعالیتهای دینی در فضای بازتری ادامه دارد و شخصیت های دینی و اسلامی در این شورازمناصب بالایی دولتی برخوردارند حتی بسیاری از آنها در رادیو و تلویزیون ظاهر می شوند و دیدگاههای خود را در مورد مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی بیان می کنند.
قزاقستان
در قزاقستان آزادی ها ی دینی و مذهبی روندی متفاوت دارد در بیشتر مواقع بستگی به شهر و محیط جغرافیایی آن دارد. در شهرهای بزرگ و پایتخت و شهرهای شمالی مثل قراگندا از جریانهای دینی و مذهبی استقبال زیادی می شود .در مناطقی مثل اکتاو و مناطق ساحلی این روند کمتر دیده می شود.
بعد از تصویب قانون مبارزه با تروریسم توسط پارلمان قراقستان در سال ۲۰۰۵ دانشگاه کویتی قزاقستان به همکاری با تروریسم متهم گردید و تعطیل شد و ار ادامه فعالیت حرکت جمعیت اصلاح اجتماعی کویت نیز جلوگیری به عمل آورده شد.در قزاقستان به جز حرکت جمعیت اصلاح اجتماعی جریانات دیگر اسلامی نیز به طور پراکنده به فعالیت ادامه می دهند.
ترکمنستان
اوضاع در ترکمنستان را می توان حول چند موضوع بررسی کرد . دولت تک نفره –کتاب واحد حکومتی-تساوی طبقاتی در این کشور جنبش های اسلامی فعالیت چندانی ندارند . رئیس جمهور تمام کشور را در قبضه خود دارد هیچ شبکه رادیو وتلوبزیون و جراید بین المللی در این کشور نمایندگی و دفتر ندارند.
در ترکمنستان کناب روح نامه نیازف رئیس جمهور قبلی این کشور به عنوان کتاب مقدس ترکمن ها هر روز صبح وشام در اماکن و رادیو و تلوبزیون خوانده می شود.
با و جود این دولت از ساخت وساز مساجد در این کشور جلوگیری نمی کند .امامان مساجد موظف هستند همانطور که حفظ قرآن را در مساجد تعلیم میدهند روح نامه را نیز به کودکان ترکمن آموزش دهند.
آسیای میانه هنوز حافظه تاریخی خود را فراموش نکرده است و نسل جدید آن با وجود فشارها و سرکوبها راه خود راهر چند آرام ولی مطمئن در جهت تغییرات اجتماعی و سیاسی و نیل به آزادی و هویت اسلامی طی می نماید.