تربیت، اخلاق و تزکیه
فضایل امید و امیدواری
فضایل امید و امیدواری
دکتر احمد شرباصی مصری /مترجم : محمد بهاء الدین حسینی
مسلماً ، امید و رجا ، فضیلتی اخلاقی – اسلامی – برگزیده و گران سنگ و دارای حکمت ، فایده و ثمره است . ابن قیم (رح) در این باره ، مفصل سخن گفته از جمله :
۱ – اظهار بندگی و نیازمندی به ساحت خداوند و این که هر نیازی که برای انسان پیش آید از بارگاه او بخواهد و احسان و کرم او را بنگرد و از آن آگاه شود و داند که به اندازه ی چشم به هم زدنی از فضل و الطاف الهی بی نیاز نیست .
۲ – خدا بنده ای را دوست می دارد که هم به او امید ورزد و هم فضلش را بجوید ؛ چون فقط او مولایی بسیار بخشنده و از همه کس سخاوتمندتر و تواناتر است . و گرامی ترین چیز نزد آفریدگار با گذشت ، درخواست توأم با امید و رجاست . نقل است که : (( هر کس نیاز خود را از خدا آرزو نکند ؛ خدا بر او خشم می گیرد ))
۳ – امد واری بر جسته و ارزشمند است و شخص را به سو پروردگار سوق می دهد و تشویق می کند . و اگر امیدواری رخت بر بندد ، هیچ کس یارای راه رفتن ندارد ؛ زیرا بیم ، به تنهایی ، انسان را به حرکت در نمی آورد و تکان نمی دهد بلکه عشق و امید او را می جنباند ، بیم بی تاب و بی قرارش می کند و امید واری او را به مقصد می رساند .
۴ – امیدواری ، انسان را به آستانه ی عشق می رساند و او را به اندرون می برد و هر اندازه امید بر انسان فشار آورد و خواسته اش بر آورده گردد ؛ عشق او به خدا افزون و از او خشنود و سپاسگزار می شود .
۵ – امیدواری ، انسان را به مقام والا می رساند : مقام شکرگزاری که عصاره ی و زبده ی بندگی است . پس هرگاه آدمی آرزوهایش فراهم گشت ؛ بیشتر قدرشناس و سپاسگزار خواهد شد
۶ – امید واری ، سبب می شود که انسان صفات و (( أسمای حسنا )) خدا را بیشتر درک نماید و به آن دل نهد و پروردگار را با آن نام ها یاد کند و به کمک طلبد : (( و خدای را نام های نکوست ، پس او را با آنها بخوانید … )) « اعراف : ۱۸۰ » این از بزرگترین نام هایی است که آدم از آنها اد می کند .
۷ – خدا از بنده اش می خواهد به وسیله ی پیروی و اطاعت ، فروتنی ؛ توکل ، مددجویی ، بیم ، امید ، شکبایی ، خشنودی ، ثنا گویی ، خشنودی ، توبه و انابه و مراتب بندگ را به فرجام برساند . بدان که : امیدواری ، عنصری از عناصر تکمیل کننده ی این بندگی است .
۸ – امید واری ، انتظار و توقع از فضل و الطاف خداست که : قلب را همواره به یاد او و التفات به درگاهش وابسته می گرداند . بی گمان هر کس با خدا باشد ، خدا نیز با وست و هر کس خدا با او باشد ؛ سرافراز و رستگار خواهد زیست .
شاعر چه زیبا سروده است !
(( هر وقت دل ها به نومیدی گراید و سینه ی فراخ به خاطر آن به تنگ آید ؛
و زشتی ها و پستی ها در آن سینه جای گیرد و مسکن گزیند و در کمین گاهخایش ، کار ناگوار لنگر اندازد ؛
و تو نیز برای کشف زیان های آن ؛ چاره ای نیابی و حتی هیچ دانای دیگر هم از عهده حیله گریهایش بر نیاید ؛
سرانجام برای چاره سازی آن نومیدی ، فریاد رسی نزد تو خواهد آمد و خدای مهربان پذیرنده ی [ لابه و التماس ] از گنجینه کرم خود ، ان نومیدی را سامان می دهد .
پس هر رویدادی ، زمانی که به نهایت رسید فوراً به دنبالش رهایش حاصل می شود ))
بار الها ! ما را از امید و آرزوی بخشش و فضیلت خود محروم مفرما
————————————-
منبع : دایره المعارف اخلاق قرآنی ( جلد دوم ) / مؤلف : دکتر احمد شرباصی مصری /مترجم : محمد بهاء الدین حسینی /انتشارات : تافگه ۱۳۸۱