دروس تربیتی جنگ بدر
دروس تربیتی جنگ بدر
نویسنده : صالح احمد الشامی / مترجم : محمّد ملازاده
یکی از موارد متفق علیه اینکه، تمامی سوره انفال در بدر بر رسول خدا(ص) فرود آمده است، لذا توجه عزیزان را به برخی ازمطالب آن جلب میکنیم:
۱- خطی گسترده و عامی در سوره وجود دارد، مبنی بر اینکه وقوع این جنگ و پیروزی مسلمانان در آن تنها و تنها به امر و خواست خدا بوده است.
«کما اخرجک ربک من بیتک بالحق…»- (الانفال:۵۰)
«چنانکه پروردگارت ترا به حق از خانه ات بیرون آورد.»
«…و یرید الله ان یحق الحق بکلماته و بقطع دابرالکافرین»- (الانفال:۷)
«…و خدا میخواست حق را به فرمانهایش پا برجا کند و ریشه کافران را قطع نماید.»
«اذ یغیشکم النعاس امنه منه…»- (الانفال :۱۱)
«هنگامی که برای ایمنی چرتی شما را گرفت از جانب خداوند.»
«فَلَم تَقْتُلُوهُمْ وَ لکِنََ اللهَ قَتَلَهُمْ وَ ما رَمیْتَ اِذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللهَ رَمی»- (الانفال:۱۷)
«پس شما ایشان را نکشتید و لیکن خداوند ایشان را کشت و تو نیانداختی در وقتی که انداختی و لیکن خدا انداخت.»
آری، هرچه روی داد به امر و فرمان خدا بود، و این یعنی بر مسلمانان واجب است از تکبر و خود خواهی جداً اجتناب ورزند و از در شکر و ثنا رو به خدای خویش آورند. بویژه از این رو که اصلاً مایل به جنگ نبودند و انتظار وقوع آن را نداشتند. مع ذالک خداوند موفقیت و پیروزی خود را شامل حال آنان کرد.
۲-بر مسلمانان لازم است خود را برای جنگهای بیشتر و عملیات رهایی بخش آماده کنند. چون ریشه کنی فتنه و غلبه بر آن امری واجب و ضروری بود … تا بدین وسیله تسلیم و خضوع در سرتاسر کره زمین برای خداوند متعال باشد.
« و قاتلوا هم حتی لا تکون فتنه و یکون الدین کله لله»- (انفال -۱۰)
«و مبارزه و جنگ کنید با آنان (مشرکین) تا فتنه ریشه کن گردد و دین(حاکمیت) تنها برای خداوند باشد.»
۳ – آیات سوره انفال بر این تاکید دارند که باید مسلمانان در جنگ رهایی بخش ثبات و استقامت داشته باشند و فرار از معرکه گناهی بزرگ و نابخشودنی است.
«یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذا القَیتُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْاَدْبارَ. و مَنْ یُّوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ اِلاَّ مُتَحَرَّفاً لِقِتالٍ اَوْ مُتَحَیِّزاً اِلی فِ‍‍یَهٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِّنَ اللهِ وَ مَاوْئهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ»- (انفال: ۱۵-۱۶)
« ای مومنان هنگامی که با انبوه کافران روبرو شدید بدانان پشت نکنید. هرکس در آن هنگام بدانان پشت کند و فرار نماید- مگر برای تاکتیکی جنگی یا پیوستن به دسته ای- گرفتار خشم خدا خواهد شد. و جایگاه او دوزخ خواهد بود، و دوزخ بدترین جایگاه است.»
«یا ایُهَّا الَّذِین آمَنُوا اِذا لقِیتُمْ فِئَهً فَاثْبُتُوا وَاذْکُرُوا اللهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»- (انفال:۴۵)
«ای کسانی که ایمان آورده اید، هنگامی که به گروه کافران روبرو شدید پایداری نمایید، و خدا را بسیار یاد کنید شاید رستگار باشید».
۴- چنانکه در آن از اتحاد و تعاون و اجتناب از اختلاف و تفرقه تأکید شده.
«وَ اَطِیعُوا اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ِریحُکُمْ وَاصْبِرُوا اِنَّ اللهَ مَعَ الصَّاِبِرینَ»- (انفال:۴۶)
«و از خدا و پیغمبرش اطاعت نماید و در میان خود کشمکش نکنید که درمانده و ناتوان می شوید و هیبتتان از بین میرود و شکیبایی کنید که خدا با شکیبایان است.»
۵- مسلمین را از تکبر و ریا شدیدا بر حذر میدارد.
«وَلا تکُونُوا کَالَّذِینَ خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بَطَراَّ وَّ رِئاءَ النَّاِس…»- (انفال:۴۷)
(و مانند کسانی که بسیار مغرورانه و خود ستایانه ازسرزمین خود برون آمدند تا قدرت خود را به مردم نشان دهند، مباشید.»
۶- اگر جهاد و مبارزه، در آینده نیز دوام داشته باشد باید آمادگی لازم برای آن کسب شود… و در راه آن از بذل مال و انفال دریغ نگردد.
«وَ اَعِدُّوا لَهُمْ مَاسْتَطَعْتُمْ مَّنْ قُوَّهٍ وَ مِنْ رِّباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرِینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمْ اللهُ یَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیءٍ فِی سَبِیلِ اللهِ یُوَفَّ اِلَیْکُمْ وَ اَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ»- (انفال:۶۰)
«برای مبارزه با آنان تا آنجا که میتوانید نیرو و اسبان جنگی آماده سازید، تا بدان دشمن خویش و دشمن خدا را بترسانید و کسان دیگری جز آنان را نیز به هراس اندازید که ایشان را نمی شناسید، ولی خدا آنها را می شناسد. هر آنچه در راه خدا صرف کنید پاداش آن به تمام و کمال به شما داده و مورد هیچ ستمی واقع نخواهید شد.»
این راهنمایی ها و توجیهات در جهاد اسلامی مطالب اساسی هستند. از آنجا که این سوره شامل مطالب بسیار دیگری در ارتباط با مبارزه و جنگ با دشمنان دین خدا است به «سوره جهاد» مرسوم گردیده و آیات آن قبل از شروع هر جنگی بر زبان مسلمانان بود. چنانکه از آیات کریمه قرآنی فهم کردیم، جهاد در راه خدا احتیاج به توکل بر خدا و آمادگی قوا و ثبات در میادین جنگی، و دوری از تکبر و ریاء و اجتناب ازاختلاف و … دارد.
بر مسلمانان لازم بود، درون خود را برای خدا پاک کرده واین معنای ارزشمند را در آن پرورش دهند.
——————————–
منبع : تربیت و حکومت در سیره رسول الله / مولف : صالح احمد الشامی / مترجم : محمّد ملازاده / انتشارات : نشر احسان ۱۳۸۵