امام ابوحنیفه از دیدگاه سایر علما و اندیشمندان

 امام ابوحنیفه از دیدگاه سایر علما و اندیشمندان
نویسنده :عبدالخالق احسان
مکتب اسلام پیروانش را به گونه تربیت می کند که باهم محبت داشته و فضایل و امتیازات یکدیگر را ارجگذاری کنند و از دانشمندانی که خدماتی ارایه داشتند، به احترام و تقدیر یاد آوری نمایند؛ امام ابوحنیفه رحمه الله تعالی از جمله دانشمندانی است که علمای دیگر به توصیف شان پرداخته و به کمال احترام، خدمات شان را یاد آور شده و با کلمات ارزشمندی ایشان را معرفی نموده اند که درین مقال می خواهیم گوشه از بیانان برخی داشمندان را در مورد امام ابوحنیفه به خدمت خواننده های گرامی تقدیم کنیم:
    وکیع بن جراح، استاد امام شافعی، به اخلاص و خدا جویی امام تمرکز نموده و این صفت شان را این گونه به تصویر می کشد و می فرماید: امام ابوحنیفه امانتی بزرگ بود؛ او همواره رضای خدا را بر تمام امور دیگر ترجیح می داد و به خاطر خشنودی او ضربات شمشیر را به جان خرید و تحمل می کرد.
    امام شافعی به ارزشمندی فقه امام پرداخته و می گوید: هیج فردی بدون نیاز به ابوحنیفه، علم فقه را نیاموخته است، و هیچ مردی هوشمندتر از ابوحنیفه در دامن زنان، تربیت نیافته است.
    امام احمد بن حنبل می گوید: امام ابوحنیفه از نظر علم، تقوا، زهد و وارستگی در جایگاه بس والایی قرار داشت که دیگران از درک آن عاجزند؛ او را با ضربات تازیانه شکنجه می کردند تا به دربار منصور نزدیک شود، اما هرگز به این کار تن درنداد، رحمت و خشنودی خداوند بر وی باد.
    امام ابویوسف به اخلاق امام ابوحنیفه رحمه الله توجه نموده و اخلاقش را قرآنی قلمداد کرده و فرمود: خداوند ابوحنیفه را به علم و دانش، جود و بخشندگی و اخلاق نیکوی قرآنی آراسته است.
    سفیان ثوری، به صورت عام به توصیف امام پرداخته و می گوید : چشمان من کسی چون ابوحنیفه را ندیده است.
    یحیی بن سعید قطان دانش امام را به احکام خدا و رسول، محور توجه اش قرار داده و می فرماید: به خدا سوگند که در میان این امت فردی داناتر از ابوحنیفه به احکام خدا و رسولش یافت نمی شود.
    عبدالله بن مبارک نیز به فقاهت ایشان تمرکز نموده و می فرماید: امام ابوحنیفه فقیه ترین مردم بود، و فقیه تر از وی کسی ندیده ام.
    عبدالله بن مبارک: اگر به رأی اجتهادی نیازی پیدا شد، پس رجوع کنید به رأی مالک، سفیان و ابوحنیفه. و ابوحنیفه فقیه ترین، نیکوترین و دقیق ترین ایشان در فطانت و ذکاوت و ژرف پیماترین ایشان در غواصی دریای فقه است.
    سفیان ثوری این گونه به منزلت والای علمی امام ابوحنیفه اعتراف می کند و می گوید: هر کس با ابوحنیفه مخالفت می کند، محتاج آن است که از وی قدر و منزلتی برتر و علمی وافرتر داشته باشد و بعید میدانم که چنین کسی پیدا شود.
    خطیب بغدادی هم از حلاوت فقه امام می گوید: هرکس می خواهد از خواری، جهل و کوری بیرون آید، و حلاوت فقه را دریابد؛ پس در کتاب های امام ابوحنیفه رحمه الله بنگرد.
    عیسی بن یونس: کسی را که در حق ابوحنیفه زبان به بدگویی دراز می کند، تصدیق نکنید، زیراکه به خدا سوگند، من بهتر و فقیه تر ازوی کسی را ندیده ام.
    قاضی شریک: ابوحنیفه سکوتی طولانی، تفکری بسیار و دقت نظری عجیب در فقه داشت؛ بیرون آورنده مسایل پنهانی و ظریف در میدان علم و عمل و مناقشه بود؛ اگر شاگردش فقیر می بود او را در مال دنیا نیز توانگر می ساخت و چون از فراگیری علم فراغت می یافت به وی می گفت: اینک با شناخت حلال و حرام به غنای اکبر رسیدی.
به این مختصر نتیجه می گیریم که امام ابوحنیفه رحمه الله چون خورشید تابنده در آسمان علم و عمل و اخلاق اسلامی می درخشیده و هنوز هم درخشش علم و فقاهت شان زبانزد خاص و عام است؛ امید واریم امت اسلامی با تأسی از زندگی سالم و ارزشمند گذشتگان امت، به وحدت و اتحاد واقعی نایل آیند.