زن باعث انحراف یا عامل سازندگی دعوتگر
زن باعث انحراف یا عامل سازندگی دعوتگر
نویسنده: استاد مرحوم فتحی یکن امیر جماعت اسلامی لبنان / ترجمه : عبدالله خاموش هروی
زن نخستین عامل انحراف
آری، موانع زیادی بر سر راه دعوت گران قرار دارد که اسباب انحراف دعوت گران را فراهم می آورد، که ما به اختصار دو موضوع مهم را مورد بررسی قرار می دهیم: نخست زن که به عنوان نخستین وسیله انحراف دیده شده است.
زن نه تنها در زندگی دعوت گران_ بلکه در زندگی همه مردم_ نقش بارزی دارد. زن یا مصدر نعمت و نیک بختی است یا منبع عذاب و بدبختی، و در زندگی دعوت گران نمونه های بسیاری از هر دو حالت وجود دارد.
عده ای بوده اند که با ازدواج بهتر شده اند. استقامت شان بیشتر شده و کار و تلاش شان درین مسیر افزایش یافته و کسانی هم بوده اند که با ازدواج مسلمانی شان زیان دیده، اراده شان ضعیف شده و از صحنه دعوت کنار رفته اند.
شکی نیست که هر کدام ازاین حالات اسباب و عواملی داشته، که مهم ترین عامل در انحراف پس از ازدواج، عدم پای بندی به اسلامی بودن پیمان و شرائط زناشویی بوده است.
اینان به مظاهر و اشکال فریفته شده اند و بعد از فوت فرصت پشیمان گردیده اند که در ندامت شان، کدام فائده و سودی برای دعوت متصور نبوده است.
اسلام برای جلوگیری از همچو لغزش ها و حفظ زندگی زناشویی از همچو انحرافات، اصول و قواعدی وضع نموده که ضامن اسلامی بودن زندگی زناشویی و سعادت افراد، و اصلاح فرزندان آن است.
الف : سالم بودن نیت :
اسلام پافشاری دارد که هدف اول ازدواج بایست، تکمیل سازی دین باشد. چنان چه در روایتی که طبرانی دراوسط آورده و حاکم گفته اسناد آن صحیح است.
آمده که : ” من رزقه الله امره صالحه فقد أعانهُ علی شطر دینه، فلیس الله الشطر الباقی “.
رواه الطبرانی فی الأوسط و قال الحاکم صحیح الإسناد
” آن که خداوند به او همسری صالحه ارزانی فرماید همانا او را بر نیم دینش یاری فرموده و باید در نیم باقیمانده از خدا بترسد “.
و در روایت بیهقی آمده که آن حضرت صلی الله علیه و سلم فرمود :
” إذا تزوّج العبد فقد إستکمل نصف الین فلیس الله فی النصف الباقی “.
” هرگاه بنده ازدواج نماید همانا نیم ایمانش را تکمیل نموده و باید در نیمه باقیمانده از خدا بترسد “.
همان گونه اسلام تشویق نموده که بایست ازدواج به عنوان عاملی عمده در حفظ نفس و تزکیه و سوق آن در مسیر پاکی و طاعت به کار رود.
در روایت شیخان از عبدالله بن مسعود (رض) روایت شده که می گفت :
رسول الله (ص) فرمود:
” یا معشر الشباب… من استطاع منکم الباءه فلیتزوج، و من یستطع فعلیه بالصوم فإنه له و جاء ” ( رواه البخاری و مسلم )
” ای گروه جوانان! آن که از شما توانایی ( جنسی و اقتصادی ) دارد باید ازدواج کند، زیرا ازدواج چشم را بهتر می پوشد و شرمگاه را بهتر از لغزش ها_ باز می دارد و آن که توانایی ندارد بایست روزه بگیرد زیرا روزه سبب کسر و تقلیل شهوت او می شود”.
افلاطون می گوید :
” انسان در نگرانی دائمی و پریشانی مستمر بسر می برد و همیشه در صدد آن است که با نیمه جدا شده از خویش پیوند یابد و چون با زناشویی این دو جزء با هم پیوند یابد، این زناشویی مبارک و با برکت می گردد”.
و هم در حدیث ترمذی آمده که آن حضرت (ص) می فرماید :
” ثلاثه حق علی الله عونهم : امجاهد فی سبیل الله، و المکاتب الذی یرید الأدا، و الناکح الذی یرید العفاف ” ( رواه الترمذی و قال : حدیث حسن صحیح )
” سه کس اند که بر خداوند یاری شان حق است یکی مجاهد در راه خدا و دیگری مکاتبی که می خواهد بدل الکتابت خود را ادا کند و سوم ازدواج کننده ای که قصد پاکدامنی دارد “
( مکاتب غلامی است که آقایش او را در برابر مقدار معینی از پول آزاد می کند و او کار می کند و با پوره کردن آن مبلغ آزادی خود را بدست می آورد ) مترجم.
آری، اسلام خواهد که هدف از ازدواج، ایجاد خانواده مسلمان باشد که سنگ زیرین جامعه اسلامی به شمار می رود.
قرآن کریم هم این آرزوی گرانمایه را از آرزوهای مؤمنان به شمار آورده می فرماید :
” وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً ” ( سوره فرقان آیه ۷۴ )
” و کسانیند که می‌گویند : پروردگارا ! همسران و فرزندانی به ما عطاء فرما ( که به سبب انجام طاعات و عبادات و دیگر کارهای پسندیده ، مایه سرور ما و ) باعث روشنی چشمانمان گردند ، و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان ( به گونه‌ای که در صالحات و حسنات به ما اقتداء و از ما پیروی نمایند ) . ”
اما هرگاه هدف از ازدواج صرف برآورده ساختن امیال شهوانی باشد، زندگی جنسی بزودی در نظرشان عبادت به شمار آمده، و خود در نهایت بردگان جنس و شهوت خود خواهند شد.
ب : گزینش و انتخاب درست :
اسلام در مورد اختیار همسر و شریک زندگی نیک، تأکید می کند.
آن حضرت (ص) می فرماید :
” تخیروا _ لنطفکم فإن العرق نزاع، و فی روایه دساس “.
” برای نطفه های خود برگزینید_ اختیار نیک و همسر نیک را رعایت کنید_ زیرا رگ و ریشه کش کننده است و در روایتی _ غش کننده است “.
از این رو انسان مسلمان بویژه دعوتگر بایست بکوشد تا زنی نیکو سیرت و نیکو صورت برای همسری اش انتخاب کند، اما در هر صورت باید هدف نخستین همان دین داری زن و سیرت طیبه او باشد.
رسول خدا (ص) در این مورد در روایت ابن ماجه می فرماید :
” لا تزوجوا النساء لحسنهن فعصی حسنهن أن یردیهن. و لا تزوجوا هن لأموالهن فعصی أموالهن أن تطغیهن … و لکن تزوجو هن علی الدین. و لأمه خرماءُ خرقاهُ ذات دین أفضل “
” زن را بواسطه زیبائیش به نکاح مگیرید زیرا شاید زیبایی شان سبب سقوط شان شود و آنان را به واسطه مال شان به نکاح مگیرید که شاید مال سبب سرکشی شان شود ولیکن آنان رابواسطه دین داری شان به نکاح گیرید و همانا کنیز لب چاک ناوارد در کار که دیندار باشد برای همسری بهتر از زن آزادی است که دیندار نباشد ولی هرگاه دین و دنیا جمال و زیبایی، صورت و سیرت با هم باشد که چه بهتر، که در این صورت زن از تمام مزایای نیک برخوردار می باشد.
آن حضرت (ص) در این مورد می فرماید :
” خیر نساکم من اذا نظر ألیها زوجها سرّته. و إذا أمرها أطاعته. و أذاغاب عنها حفظته فی نفسه و ماله ” ( أخرجه النسائی من حدیث أبی هریره )
” بهترین زنان شما آن است که چون شوهر به سویش بنگرد شادش کند و چون دستورش دهد اطاعتش کند و چون همسر وی غائب شود خود و مال شوهر را صیانت و نگهداری نماید “.
که این حدیث را نسائی از ابو هریره (رض) روایت کرده است. دعوت گر بایست به طور اکید این خواسته های رحمانی را در نظر داشته باشدو … دعوت پروردگار را در این مورد رعایت کند که می فرماید :
” وَأَنکِحُوا الْأَیَامَى مِنکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِن یَکُونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ” ( النور ۳۲ )
” ” مردان و زنان مجرّد خود را و غلامان و کنیزان شایسته ( ازدواج ) خویش را ( با تهیّه نفقه و پرداخت مهریّه ) به ازدواج یکدیگر درآورید ( و به فقر و تنگدستی ایشان ننگرید و نگران آینده آنان نباشید . چرا که ) اگر فقیر و تنگدست باشند ( و ازدواجشان برای حفظ عفّت و دوری از گناه انجام گیرد ) خداوند آنان را در پرتو فضل خود دارا و بی‌نیاز می‌گرداند . بی‌گمان خداوند دارای نعمت فراخ ( بوده و ) آگاه ( از نیّات همگان ) است. “
و باید به این حدیث رسول اکرم (ص) که طبرانی در اوسط روایت نموده و ملتفت گردند که می فرماید:
” من تزوج إمرأه لعّزها لم یزده الله إلا ذلا. و من تزوجها لما لها لم یزده الله الا فقرا”، و من تزوجها لحسبها لم یزده الله إلا دناءه. ومن تزوج إمرأه لم یردبها إلا أن یغض بصره، و یخصن فرجه، أو یصل رحمه، بارک الله له فیها و بارک لها فیه “
رواه الطبرانی فی الأوسط.
” آن که زنی را به سبب عزت و مقام او به نکاح گیرد خداوند جز برخواری اش نیفزاید و آن که بواسطه حسب و نجابت او را به زنی گیرد خداوند جز پستی اش نیفزاید و آن که با زنی ازدواج کند به قصد آن که چشمش را بپوشد و عورتش را نگاه دارد، یا رحمتش را پیوسته بدارد، خداوند برای آن مرد در آن زن و برای آن زن در آن برکت می نهد “.
ج: پرهیز از افراط و تفریط :
اسلام عزیز هم چنان مؤمنان را از عاقبت وخیم دویدن به دنبال شهوات، و افراط در امور جنسی بر حذر می دارد. تا بدین گونه، مشعل عقل و خرد را از پایمال شدن بوسیله تند باد های شهوات حفظ نماید، و برای این که نفوس انسانی را از بردگی غرائز و کشش های جنسی صیانت کند.
رسول خدا (ص) دراین مورد می فرماید :
” النساءُ حبائل الشیطان، و لو لاالشهوهُ لما کان للنساء من سلطنه علی الرجال “.
” زن ها دام های شیطان اند، و هرگاه شهوت نبودی زنان نمی توانستند بر مردان چیره شوند “.
ابراهیم ادهم می گوید :
” من تعودوا أفخاذ النساء لم یحی ء منهم شیء”.
” آنانی که با ران های زنان خوی گرفته اند، از ایشان خیری متصور نیست “.
و کافی است که همسران به اختلال عمیقی که عمل جنسی در کل وظائف جسم به وجود می آورد، توجه نمایند، تا از افراط در این مورد جدا” پرهیز کنند.
در حقیقت دین مقدس اسلام از افراط در هر کاری منع نموده است هر چند حلال و پاکیزه هم باشد. و برای اطلاع یاداوری می شود که زردشت جماع را در هر نه روز یک بار توصیه نموده بود سقراط در ده روز و لوثر مؤسس مذهب پروتستانت در هفته دو بار .
شخصیت شوهر اساس و زیر بناست :
اسلام شوهران را از آن که همواره مطابق آرزو های زن عمل کنند بر حذر می دارد، تا شخصیت مرد و قوامیت او زیان نبیند. زیرا با ویرانی این اساس، تهداب زندگی زناشویی ویران می گردد.
امام غزالی در کتاب ارزشمند احیاء‌خویش می گوید :
” وجود زن همانند وجود تست، هرگاه و زمام آن را اندکی رها کنی، مدتی دراز تو را به دنبالش می کشاند. و هرگاه به وی یک وجب نزدیک می شوی تو را یک گز به سویش می کشاند و هرگاه زمامش را محکم گرفته و با دست آن را در جایگاه شدت، سخت کشیدی، مالکش شده ای ….”
از این روشخصیت مرد در زندگی زناشویی نقش مهمی بازی می کند. چه هرگاه مرد در زندگی همسرش همه چیز او نباشد تا او را نمونه برتر قدوهء نیکو قرار دهد و شفقت و دور اندیشی او را در نیابد. خواهی نخواهی این زندگی زناشویی حتما” بهم می خورد .
احیانا” برخی از شوهران تصور می کنند که در آغاز زندگی زناشویی بایست از مساهله و سهل گیری کار گیرند، که در نهایت برای همیشه قربانی این جهل خویش می شوند.
آری، همان روزهای نخستین است که آینده خانواده مشترک زناشویی را ترسیم می کند و برای شوهران لازم است تا در این مرحله بیش از مراحل دیگر محتاط و حساب شده عمل کنند.
بر شوهراست تا به خواسته های همسرش تا حدی تن ندهد که اخلاق زن را فاسد کند و هیبت او را کلا” از دلش بیرون سازد. بلکه بایست کارها را به میزان اسلام بسنجد و در این مورد کاملا” حکیمانه رفتار کند.
از امام حسن ( رض) روایت شده که گفت :
” سوگند به خدا هر مردی که در تمام کارهایش آرزوهای همسر خویش متابعت کند، خداوند او را بر رویش به جهنم می افکند”.
ورسول خدا (ص) در این مورد می فرماید :
” تعس عندُ الزوجه “. رواه البخاری من حدیث أبی هریره
” هلاک باد بنده و برده همسر “.
فشرده سخن این که ازدواج از خطرناک ترین نشیب ها در زندگی دعوت گران به شمار می رود. و زیان آورتر زما نیست، که دعوت گران در همان مرحله اول تجربه سقوط نمایند. لیکن برای شان شایسته چنان است که در پیشگاه اسلام و دعوت شان نمونه هایی از زندگی زناشویی موفق باشند، که این امر برای حرکت اسلامی بارزترین ویژگی ها و خصوصیات آن را که همانا واقع گرائی است به بار می آورد. و در واقع مشکل شکست در زندگی زناشویی، از مشکلات اساسی است که بسیار زیاد دیده می شود و خطرات آن هم بسیارافزون است.
زیرا همواره در لحظات مختلفی بهترین افراد و مردان دعوت را، از صحنه کنار زده است.
————————
منبع: نام کتاب: مشکلات دعوت گران / تألیف : استاد فتحی یکن امیر جماعت اسلامی لبنان / ترجمه : عبدالله خاموش هروی